perandoria osmane

Në kohën e sundimit osman, Greqia ishte e populluar nga sllavët, shqiptarët, vllehët, turqit dhe grekët. Greqinë antike e kërkon zor se e gjen. Në vend të saj dominojnë kaftani dhe shamia.

Hulumtuesi, koleksionuesi dhe piktori irlandez që rridhte nga një familje e pasur Edwart Dodwell, i cili ishte ndër të paktët hulumtues që në vitet 1801 dhe në 1805-1806 hyri deri në zemër të Greqisë antike, mbeti i zhgënjyer kur gjeti një botë komplet të huaj dhe irrituese për të: Athina mbizotërohej nga xhamitë, minaret.

Tarikatet (urdhrat sufistë) më të shumta dhe më të përhapura gjatë sundimit osman në Ballkan ishin urdhrat Halveti dhe Bektashi. Urdhrat Nakshibendi, Kadiri dhe Rifai vijnë menjëherë pas tyre për sa i përket rëndësisë, numrit të ndjekësve dhe përhapjes territoriale. Të gjitha këto urdhra janë të pranishëm sot dhe sufizmi ka mjaft ithtarë. Disa tarikate të tjera, si Mevlana, Bajrami, Saadi, Xhelati, Shadili dhe Badai, u shfaqën në periudha të ndryshme gjatë epokës osmane dhe u zhdukën përfundimisht.

Sufizmi para otomanëve

Intervista në fjalë është një bisedë mes historianes së artit dhe cicerones Artemis Skumburdhi me gazetarin M. Hulot për gazetën greke «Lifo» mbi librin e saj «Monastiraki – Plaka» dhe pushtuesit e ndryshëm të Athinës përgjatë shekujve. Nga dhjetë librat që ka shkruar (të gjitha për Athinën, për historinë, kafenetë e teatrot e saj), nëntë prej tyre nuk janë më në librari, kanë mbaruar. Libri i saj «Monastiraki – Plaka», është një studim i hollësishëm mbi zonën më të lashtë të Athinës e Europës, që banohet parreshtur prej 4500 vjetësh.

Turqia përkujtoi 952-vjetorin e Betejës historike të Manzikert, e njohur ndryshe si Malazgirt në turqisht.

Në betejën e 26 gushtit 1071, turqit selxhukë, të udhëhequr nga Sulltan Alparslan, mposhtën forcat bizantine, duke marrë kontrollin mbi rajonin.

Punimi në fjalë me autor studiuesin grek Stefanos P. Papageorgiou është një vështrim i shpejtë mbi atë që mund të quhet historia osmane e Shqipërisë së Jugut, parë përmes lentes së luftës së pushtet të parisë së këtij rajoni. Është një lente që i mungon historiografisë shqiptare e cila nuk ndalet në origjinën e asaj që quhej “fisnikëria” shqiptare, ose ndalet vetëm kur do të provojë se të gjithë kanë qenë shqiptarë dhe në vend të saj ka preferuar të paravendosë terma arbitrarë si p.sh “kryengritjet antiosmane”.

Xhamia e Namazgjasë në zemër të Tiranës së shpejti do të bëhet qendra më e madhe e adhurimit mysliman në Ballkan, një tempull me hapësirë ​​për 5.000 adhurues dhe që ka kushtuar 30 milionë euro dhe është financuar plotësisht nga Turqia. 

“Punimet janë në fazën e tyre përfundimtare; kaligrafitë që do të stolisin muret e brendshme dhe disa punime  të vogla janë drejt përfundimit”, u shprehën burime të Bashkësisë Myslimane të Shqipërisë (KMSH).

E nderuar Prof. Helga Vukaj! Lexova me vëmendje analizën tuaj, në gazetën “Panorama”, mbi situatën problematike të pronës që na shoqëron prej 25 vjetësh dhe mbetet ende një ndër çështjet më të debatuara në Shqipëri. Vlerësoj pikë- pamjet tuaja si juriste dhe njohëse e çështjes së pronave, por mendoj se kësaj analize i mungon ajo që është thelbësore, origjina e pronës. Duhet nisur nga “tabani”, më pas vjen maja e piramidës, kompensimi apo dëmshpërblimi.

Shkrimtari i njohur Ismail Kadare ka bërë komentet e tij rreth debateve më të fundit për Skëndërbeun duke hedhur poshtë tezën se heroi kombëtar luftoi dhe përndoqi myslimanët. Në një intervistë për Eni Vasilin në News 24 Kadare se ka një boshllëk të lënë nga komunizmi rreth debatit se çfarë përfaqëson Skëndërbeu.

Në paralel me sa mbizotëron shqip në dikskurs dekadave të fundit, me deduksione të plogësht nxjerrë prej natyrës së regjimit të mileteve, mund të lexojmë një konstatim interesant të historianit Frederick F. Anscombe, në një kapitull të antologjisë “Ballkani osman: 1750 – 1830”. Sipas tij: “shqiptar(arnavud) është një ndër shënjuesit relativisht të rrallë etnikë që shohim t’u shtohen rregullisht etiketimeve të zakonshme fetare(mysliman-zimmi) që përdoreshin për të identifikuar personin në dokumentet shtetërore{osmane}.

Justin McCarthy, “Vdekje dhe dëbim-Spastrimi etnik i myslimanëve osmanë, 1821-1922”, ALSAR, Tiranë, 2015