Kulturë

Ndër intelektualët më në zë të viteve ’20-’30 të shekullit të kaluar, Branko Merxhani, mbetet akoma një figurë plot të panjohura. Enigmatik ishte edhe për bashkëkohësit, të cilët hamendësonin për prejardhjen e tij familjare pa treguar ndonjë të dhënë të sigurt. Edhe krijimtarinë e tij nuk e kemi të plotë në duar. Vëllimi "Vepra" përmban publicistikën e tij në shqip të viteve ’20-’30, por asgjë të botuar përpara ose pas kësaj periudhe që ka interes për Shqipërinë dhe shqiptarët.

“Poezia shqipe, një histori letrare” është studimi më i ri me autor Gazmend Krasniqin, i cili sjell një qasje të re të të vështruarit të historisë së poezisë shqipe, nën botimin e “Ombra GVG”. Autori jep disa detaje të veprës së tij në një intervistë për gazetën "Shqip". 

Çfarë presupozon për studimet tona dalja e një historie letrare?

Një film për poetin e njohur sufi të shekullit të 13-të, Jalaluddin al-Rumiu. I dashur shumë në SHBA, poeti iranian, i vdekur në Konyta të Turqisë, është ideuar si figura qendrore një filmi biografik nga skenaristi i filmit “Gladiatori”, David Franzoni dhe producenti, Stephen Joel Broën. Ata mendojnë se një film i tillë do t’i japë “një fytyrë dhe imazh” poetit që është shumë i lexuar në Perëndim dhe në SHBA, por edhe do të ndryshojë disi rrjedhën e narrativave për myslimanët, që së fundmi dominohen nga stereotipet negative.

I shpallur në vitin 2015 nga “The Guardian” në krye të 50 filmave më të mirë të dekadës, Act of Kil

Zan Boag: Shoqëria e sotme i kushton e vlerëson shumë rëndësinë e progresit dhe rritjes ekonomike. Çfarë do të thotë progres për një shoqëri?

Ai është i famshëm në të gjithë botën. Romani i tij më i njohur, “Z, orgjia e pushtetit”, është përkthyer në 32 gjuhë të botës, dhe filmi i bujshëm me të njëjtin emër, me Iv Montanin e Irenë Papasin, fitoi dy çmime Oskar, si dhe shumë çmime ndërkombëtare. Por kurrë vepra e tij nuk qe botuar në gjuhën shqipe.

Franca i akordoi Ismail Kadaresë Urdhërin e Lartë Kombëtar “Komandant i Legjonit të Nderit”. Titulli iu dorëzua shkrimtarit të njohur shqiptar nga presidenti francez  Francois Holande në një ceremoni të organizuar në Pallatin Elize.  Urdhëri “Komandant i Legjionit të Nderit” për Ismail Kadarenë u shpall në 1 janarin e 2016-ës.Ky urdhër është ndër më të rëndësishmit në vlerësimin që shteti i Francës i bën personaliteteve në fusha të ndryshme. Në gjininë e letrave  e meritoi Ismail Kadare dhe francezi Michel Tournier.

Ismail Kadare ka dhënë një intervistë për revistën “Symbol” ku flet për disa çështje që lidhen kryesisht me letërsinë. Kadare është pyetur edhe për qëndrimin e intelektualëve shqiptarë ndaj radikalizmit fetar, që lexohet si një qëndrim i heshtur. Kadare e merr këtë çështje dhe e vendos në një plan të përgjithshëm që zë fill që me pedagogjinë e Rilindjes. “Ka shumë heshtje për të cilat qortohen intelektualët e sidomos njerëzit e letrave në Shqipëri. Qortimet shpesh janë të drejta, por jo përherë. Qëllimi i parë dhe kryesor i një letërsie është të përkryejë vetveten.

Philip Roth, një prej shkrimtarëve më të mëdhenj të gjallë, botërorë, është një prej shkrimtarëve të mi të preferuar. Tërë krijimtaria e tij është një marrëdhënie dashuri – urrejtje (më shumë urrejtje) me mentalitetin e jevrejëve në Amerikë, mentalitet konservativ, i mbyllur hermetikisht brenda vuajtjes kolektive në histori.