kulture

Një dialekt i ri i veçantë është shfaqur në disa zona të Majamit kohët e fundit, si rezultat i ndërthurjes kulturore midis folësve të spanjishtes dhe atyre të anglishtes.

Gjuha e re është një dialekt i anglishtes me ndikim spanjoll që flitet në Floridën jugore, një variant që ka ardhur si rezultat i emigrimit prej dekadash të banorëve nga vendet spanjolle-folëse, veçanërisht Kuba që nga fundi i revolucionit në 1959.

Burime të pashfrytëzuara më parë sjellin prova të reja mbi origjinën e hugarezëve. Instituti i Kërkimeve Hungareze bëri të ditur se viti që u mbyll ka sjellë rezultate të jashtëzakonshme, sidomos në fushat e filologjisë klasike dhe arkeogjenetikës.

Romani që fitoi çmimin më prestigjioz letrar së fundmi në Japoni ka dorën e inteligjencës artificiale. Autorja Rie Kudan ka pranuar se ka përdorur ChatGPT gjatë shkrimit të romanit, madje ajo e ndihmoi të zhbllokonte potencialin e saj.

Romani "Tokyo-to Dojo-to" u vlerësua me Akutagawa, çmimi më i madh i letërsisë në Japoni.

Sigrit Nunez është fituese e National Book Award në SHBA për vitin 2018, me librin “The friend”. Ajo e shkroi relativisht vonë librin e saj, edhe pse në botën e letrave u fut që në mes të viteve ’70. Puna si asistentredaktore në The New York Review of Books, krah emrave të njohur, mes të cilëve edhe Susan Sontag, e bëri atë të kërkonte më shumë. Ajo ka dhënë leksione në universitete të nivelit të lartë në SHBA, përfshirë Columbia dhe Princeton.

Nunez ka pikëpamje të forta për politizimin në rritje të fiksionit bashkëkohor. Është një prirje, të cilën thotë se e ka hasur shpesh.

Konfliktet e kanë shoqëruar njerëzimin përgjatë historisë dhe kanë qenë shpesh të dhunshme. Sulmet, atentatet, bastisjet, pritat dhe hakmarrjet shfaqen në të dhënat arkeologjike pothuajse aq herët sa shkojnë pothuajse në origjinë të njerëzimit. Por jo lufta.

Një nip i Napoleon Bonapartit ka lënë mbrapa një kontribut jo të vogël në studimin e gjuhës galike.

Princi Louis Lucien Bonaparte udhëtoi nëpër Skoci në vitin 1858, duke mbledhur informacione mbi gjuhën galike dhe skocezët.

Rob Ó Maolalaigh, profesor i gjuhës galike në Universitetin e Glasgout, thotë se Bonapartit të ri i duhet njohur kontributi në studimin e gjuhëve, përmes punës në terren.

Kritiku i artit, Vittorio Sgarbi, është nën hetim për vjedhje të pasurisë kulturore. Lajmin e bëri të ditur fillimisht “Il Fatto Quotidiano”, sipas të cilës hetimi lidhet me një pikturë që i atribuohet Rutilio Manetti-t, e vjedhur nga Kështjella e Buriasco-s në 2013, e cila është rishfaqur në Lucca në vitin 2021 si "e pazbuluar më parë" dhe në pronësi të Vittorio Sgarbit.

Autoritetet kishtare serbe dolën kundër restaurimit të një kishe në Mitrovicë, proces që po kryhet nga Ministria e kulturës në Prishtinë. Kisha ortodokse në fshatin Gornje Vinarce, shtatë kilometra larg Mitrovicës, në anë të lumit Ibër, është përfshirë në listën e “monumenteve nën mbrojtjen e Ministrisë së Kulturës në Prishtinë” nga viti 2016.

Por Eparkia e Rashkës-Prizrenit pretendon se përmes restaurimit, autoritetet e Kosovës po përpiqen të përvetësojnë trashëgiminë kulturore serbe.

Treqind e pesëdhjetë vjet para Krishtit, Pāṇini kompozoi një traktat gramatikor, që njihet si Aṣṭādhyāyī. Traktati përmban 4 000 sutra, ose rregulla, për të shkruar sanskritishten klasike. Aty mëson si duhet të shprehesh në bisedë ose kur reciton tekste të shenjta.

Për ta sjellë në një kontekst modern, Aṣṭādhyāyī  është njësoj sikur “Elementët e stilit” nga William Strunk Jr. dhe E.B. White's të ishte një manual me tetë vëllime i krijuar jo vetëm për të dhënë këshilla, por për të ofruar udhëzime të përpikta për hartimin e çdo fjale ose fjalie në gjuhë.

“Ndonjëherë njerëzit kanë paragjykime dhe nuk e kuptojnë se nga vijnë. unë besoj se është gjithmonë e nevojshme ta njohim historinë, në mënyrë që të ecim përpara”. Këto janë disa nga fjalët e shprehura nga futbollisti i njohur francez Lilian Thuram gjatë një bisede në Panairin e Librit që po mbahet në Pallatin e Kongreseve.

I pranishëm në Tiranë për të prezantuar librin e tij “Mendimi i bardhë”, i cili është pëkthyer në shqip, Thuram trajton në veprën e tij tema kundër diskriminimit.