evazioni

Këto kohë ka shumë përbaltje dhe armiqësi ndaj biznesit në Shqipëri. Në fakt, jo vetëm ndaj biznesit, por e gjithë atmosfera është e tillë. Qeveria mund ta quajë një proces pastrimi, është afërmendsh që për të bërë atë do të duhet në fillim të nxjerrë në dritë se sa pis është. Por ai nuk mund të jetë i njëanshëm. Nëse jeton në llum nuk mund të pretendosh se vetëm ti je i pastër. Ne nuk mendojmë se jetojmë në llum, por qeveria mendon se ajo është e bardha e çdo gjëje, duke e ngjyrosur me të zezë këtë vend.

Aktorë të informalitetit dhe të evazionit janë në mënyrë të tërthortë edhe bankat, të cilat nuk raportojnë rastet e bizneseve me bilance të dyfishta. Për këtë arsye Drejtoria e Përgjithshme e Parandalimit të Pastrimit të Parave (DPPP) u ka nisur një shkresë të gjitha bankave tregtare në vend, ku bën me dije penalitetet që pasojnë nëse nuk raportohet ky fakt.

Të ardhurat buxhetore janë në vështirësi me një mungesë 120 milionë USD nga planifikimi vjetor për gjashtëmujorin e parë, në një kohë që ngarkesa fiskale është rritur në 50% në tatimin mbi të ardhurat personale dhe tatimin mbi fitimin. “Monitor” shkruan se ndërsa rritja e taksave është konsumuar pa dhënë rezultat, ekonomia nuk po rritet me ritmet që priteshin dhe kriza në Greqi ka shtrirë tentakulat edhe në Shqipëri, qeverisë nuk i ka mbetur shteg tjetër, veçse t’i drejtohet formalizimit të ekonomisë nëpërmjet një aksioni masiv.

Tashmë aksioni kundër evazionit dhe informalitetit po njeh vetëm një drejtim: masa të reja penale, ose ndryshe represion. Qeveria ka menduar që edhe për këto dy çështje të adresojë ndryshime në Kodin Pena, duke propozuar burg për ata që fshehin detyrimet tatimore apo mbajnë punonjës të paregjistruar. Situata është me zarar në komedinë që po ofron ky lloj shteti. “Ndryshimet më të forta janë ato në nenin 180 të kodit aktual, i cili flet për fshehjen e detyrimeve tatimore...Me draftin e ri hiqet mundësia e gjobës dhe kjo shkelje do të dënohet automatikisht vetëm me burg, deri në dy vite.

Nga sot, 7 shtator, nisin penalizimet për të gjithë ato biznese që do të evidentohen se kryejnë evazion. Java e parë e shtatorit shërbeu si një kohë për të ndërgjegjësuar dhe informuar biznesin, por edhe për t’i dhënë kohe regjistrimeve ne QKR, të cilat gjatë muajit gusht shënuan një rritje të ndjeshme. Grupet e kontrollit do të shtrihen në të gjithë vendin, por pjesa më e madhe e tyre, do të jenë në Tiranë, Durrës dhe Vlorë, aty ku është e përqendruar edhe pjesa me e madhe e aktivitetit ekonomik. Po ku do te fokusohet ky aksion?

Deri në fund të vitit 2007, pothuaj në çdo dyqan ku kërkoje të blije një paqetë cigaresh, shitësi të pyeste: “Me pullë apo pa pullë?”.  (Bëhej fjalë për pullën fiskale, e cila tregonte se, gjatë rrugës nga importuesi tek dyqani, akcizat dhe tatimet e tjera ishin paguar për paqetën.) Pra, evazioni fiskal kryhej hapur mu poshtë hundës së shtetit, megjithëse herë pas here atij i ishte shpallur luftë.

Si për ironi, edhe Shqipëria do të ketë 1 shtatorin e vet si datë lufte. Sot përfaqësues të qeverisë kanë dalë dhe kanë bërë të ditur se nis operacioni lundër informalitetit dhe evazionit. Më herët është bërë e njohur se kush nuk merr kuptoni do të gjobitet, duke e shtrirë veprimin ndëshkues edhe mbi ata qytetarë që nuk ndjekin rregullat që i njohin mir ënë vendet perëndimore. Ministri i Financave argumentoi për herë të parë se përse niveli i të ardhurave ka qenë kaq i ulët, duke bërë të vetat ato “argumente” që ka dhënë edhe kryeministri.

Qeveria ka paralajmëruar se nga 1 shtatori nis aksioni kundër informalitetit, duke planifikuar arkëtimin e 330 milionë dollarëve. Ndërkohë ekspertët vlerësojnë se Tatimi mbi Vlerën e Shtuar është taksa që shkakton edhe evazionin më të lartë, që bën të pamundur matjen e qarkullimit të mallrave në ekonomi dhe mundëson më pas fshehjen e taksave të tjera, si tatimi mbi fitimin. Shqipëria rezulton deficitare në mbledhjen e shumë taksave, ndërkohë që qeveria pranon se nivel i informaliteti që arrin në 30%.