Stoltenberg: Perëndimi duhet të kuptojë sa e rrezikshme do të ishte fitorja e Putinit

Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg i bën thirrje Gjermanisë që të rrisë shpejt shpenzimet e saj për mbrojtjen. Për gjermanen “Der Spiegel”, ai thotë se pret që së shpejti të ketë një debat nëse do të furnizohet Ukraina me avionë luftarakë. Lidhur me konfliktin Rusi-Ukrainë dhe një skenar të mundshëm të zgjatjes së tij në kohë, Stoltenberg thotë se mbështetja e NATO-s për Ukrainën kërkon domosdoshmërisht unanimitet, ndaj në këtë pikë bëhet e domosdoshme të kuptohet rreziku që paraqet një fitore e mundshme e Rusisë.  

Zoti Stoltenberg, kur vizituat Ukrainën muajin e kaluar, presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky i bëri thirrje Perëndimit që të furnizojë vendin e tij me më shumë armë me rreze të gjatë, avionë luftarakë perëndimorë dhe tanke. A po merr Ukraina mbështetje të mjaftueshme nga NATO?

Aleatët e NATO-s po ofrojnë një nivel të paprecedentë mbështetjeje për Ukrainën. Ata furnizojnë Ukrainën me tanke luftarake, automjete të blinduara, artileri moderne dhe sisteme të avancuara të mbrojtjes ajrore. Gjermania po luan një rol kyç në këtë me dorëzimin e tankeve Leopard-2 dhe sistemeve të mbrojtjes ajrore si Iris-T dhe Patriot. Përveç kësaj, partnerët e NATO-s kanë trajnuar dhe pajisur nëntë brigada ukrainase gjatë dy muajve të fundit. Aleatët janë të angazhuar.

Megjithatë, ajo që evropianët dhe amerikanët nuk po ofrojnë, pavarësisht kërkesave të vazhdueshme të Ukrainës, janë avionët luftarakë perëndimorë. A është ky një gabim?

Furnizimi me armë ka evoluar ashtu siç ka evoluar lufta. Në fillim ishte jashtëzakonisht e rëndësishme dërgimi i armëve të lehta antitank. Më pas fokusi ishte në obuset dhe sistemet e mbrojtjes ajrore, që u ndoq më pas nga furnizimi me tanke.

A do të jenë edhe avionët luftarakë të disponueshëm së shpejti, më e shumta kur Ukraina të fillojë kundërsulmimin e saj?

Disa vende, si Polonia dhe Sllovakia, kanë dorëzuar tashmë avionë luftarakë, megjithëse MiG-29 të vjetër të projektuar nga sovjetikët. Ne po diskutojmë vazhdimisht çështjen nëse avionët luftarakë modernë perëndimorë janë gjithashtu të nevojshëm – si në NATO ashtu edhe me Ukrainën. Pres që kjo çështje të diskutohet edhe në takimin e ministrave të mbrojtjes të NATO-s në qershor. Por po aq e rëndësishme sa furnizimi i platformave të armëve është mbajtja e tyre. Ka një sasi të madhe municionesh, pjesësh rezervë dhe kapacitete mirëmbajtjeje që duhet të jenë aty çdo ditë, 24/7.

Rusët kanë të njëjtat probleme. Si e vlerësoni potencialin e forcave të armatosura të Putinit?

Rusët kanë moral të dobët, pajisje të këqija, stërvitje të keqe, logjistikë të keqe dhe udhëheqje të keqe. Por ajo që u mungon në cilësi, shpesh e kompensojnë në sasi. Në këtë pikë, duhet të kuptojmë se rusët kanë pësuar humbje të konsiderueshme në Ukrainë, pajisje dhe personel, por forcat e tyre ajrore dhe forcat e tyre detare janë pak a shumë të paprekura. E njëjta gjë vlen edhe për aftësitë e tyre kibernetike.

A mendoni se ukrainasit do të kenë materiale të mjaftueshme në kohë për ofensivën e tyre pranverore për ta detyruar Vladimir Putinin të ulet në tryezën e bisedimeve?

Ukrainasit kanë vërtetuar tashmë në veri të vendit të tyre, në Kharkiv dhe në jug, në Kherson, se janë të aftë të çlirojnë territoret e pushtuara. Tani, ne po u mundësojmë atyre të çlirojnë më shumë territor. Sigurisht, vendimet operacionale se si dhe kur të nisë një ofensivë duhet të merren nga ukrainasit.

Në mars, vendet anëtare të Bashkimit Evropian premtuan t'i sigurojnë Ukrainës 1 milion copë municion artilerie brenda 12 muajve. Ky objektiv është ende larg dhe blerja e përbashkët e planifikuar e municioneve nuk po funksionon.

Unë mirëpres faktin që BE-ja po rrit dhe po koordinon përpjekjet për dërgesat e municioneve të anëtarëve të saj. Lufta në Ukrainë ka demonstruar boshllëqet që kemi në rezervat tona, por edhe në kapacitetin tonë prodhues. Ne tani po e trajtojmë këtë edhe në NATO. Gjermania, Franca, Shtetet e Bashkuara, Norvegjia dhe disa të tjera tani kanë nënshkruar kontrata me industrinë që u mundëson atyre të rrisin prodhimin. Megjithatë, në planin afatgjatë, ka vetëm një mënyrë për të rritur kapacitetin: Ne duhet të investojmë më shumë.

Ju keni kërkuar që aleanca të vendosë 2 për qind të prodhimit të brendshëm bruto si pragun minimal për shpenzimet e mbrojtjes. Por ky objektiv prej 2 për qind u vendos nëntë vjet më parë, dhe megjithatë vetëm shtatë nga 30 shtetet e atëhershme anëtare e kishin arritur atë që nga viti i kaluar. Cili është qëllimi i vendosjes së objektivave të reja nëse ato të vjetrat nuk janë përmbushur?

Marrëveshja që arritëm së bashku në Uells në 2014 ka bërë një ndryshim të rëndësishëm. Deri atëherë, shpenzimet e mbrojtjes ishin në rënie. Që atëherë, është rritur, edhe pse jo aq sa do të doja.

Gjermania ende nuk ka arritur 2 për qind.

Gjermania, si shumë aleatë të tjerë, ka shprehur synimin e saj për të arritur 2 për qind sa më shpejt të jetë e mundur.

Për momentin, nuk duket se qeveria gjermane do të jetë në gjendje ta mbajë këtë premtim në një afat më të gjatë.

Unë pres që të gjithë ata aleatë që nuk kanë arritur ende 2 për qind, ta bëjnë këtë sa më shpejt të jetë e mundur. Dhe unë mirëpres angazhimin e qartë të Gjermanisë për të investuar më shumë në mbrojtje dhe për të shpenzuar 100 miliardë euro që janë lënë mënjanë për investime në mbrojtje. Gjermania ka vendosur të blejë avionë luftarakë dhe helikopterë të gjeneratës së pestë. Ajo dëshiron të forcojë mbrojtjen ajrore. Të gjithë e dimë se kjo kërkon pak kohë. Por të paktën Gjermania tani po ecën në drejtimin e duhur.

Nëse marrëveshja prej 2 për qind ka bërë vërtet një ndryshim, pse të mos vendosen objektiva më ambicioze, 2.5 ose 3 për qind, të cilat mund të përshpejtojnë më tej zhvillimin?

Epo, përsëri, këtë duhet ta vendosin krerët e shteteve dhe qeverive të NATO-s. Por rekomandimi im dhe ajo që pres është që aleatët të bien dakord për një angazhim më të fortë. Edhe nëse nuk e ndryshojmë numrin, ai ka marrë një kuptim tjetër: në të ardhmen, objektivi nuk do të jetë më 2 për qind, por minimumi absolut, një dysheme, që duhet të arrijë të gjithë – jo në një dekadë, por sa më shpejt të jetë e mundur.

Qeveria gjermane argumenton se është më pak çështje të kesh një numër specifik sesa të sigurojë aftësitë e nevojshme ushtarake.

2 për qind nuk është një numër i rastësishëm. Të gjithë aleatët kanë rënë dakord për disa kapacitete që ata mendojnë se janë absolutisht të nevojshme. Këto përfshijnë artileri, tanke, municione, logjistikë, avionë, anije, nëndetëse, komunikime, gjithçka që është e nevojshme për mbrojtjen e anëtarëve tanë. Nëse e merrni parasysh këtë, 2 për qind është minimumi i asaj që na nevojitet.

Çdo shtet anëtar i NATO-s është zotuar të ofrojë diçka për aleancën. Pse nuk e bëni transparente një herë në vit se cila qeveri i përmbush zotimet e cila jo?

Ne përpiqemi të jemi sa më transparentë. Në të njëjtën kohë, kur bëhet fjalë për aftësitë e sakta, ne kurrë nuk do t'i japim një kundërshtari të mundshëm privilegjin për të pasur akses në të gjitha shifrat.

Kur ishit në Kiev, Zelensky tha se tani është koha për t'i dhënë Ukrainës një perspektivë të qartë për anëtarësimin në NATO. Çfarë prisni nga samiti i NATO-s në Vilnius në mes të korrikut në këtë drejtim?

Nuk mund të parashikoj vendimet e krerëve të shteteve dhe qeverive, por ajo që mund të them është se të gjitha vendet e NATO-s janë dakord që Ukraina të bëhet anëtare e NATO-s. Kjo u tha qartë në samitin e vitit të kaluar dhe u përsërit në dhjetor. Por detyra më urgjente tani është të ndihmojmë Kievin në konfliktin ushtarak.

Kjo mund të marrë shumë kohë. A mund ta imagjinoni NATO-n të braktisë ligjin e saj të pashkruar për të mos pranuar në aleancë asnjë vend me konflikte të pazgjidhura?

Ne duhet të sigurohemi që Rusia të mos vazhdojë të sulmojë një komb sovran dhe të pavarur në Ukrainë. Janë disa propozime që janë hedhur në tryezë. Pakti i Sigurisë së Kievit, i hartuar nga një grup ekspertësh, duke përfshirë Ukrainën dhe paraardhësin tim Anders Fogh Rasmussen, propozon forcimin e aftësive mbrojtëse dhe parandaluese të Ukrainës. Kjo do të bëhet përmes dërgesave të armëve në shkallë të gjerë dhe investimeve afatgjata në kapacitetet mbrojtëse të Ukrainës. Vendet e tjera janë në favor të garancive të drejtpërdrejta. Ne duhet ta diskutojmë këtë në detaje.

Është e mundur që lufta të bjerë në ngërç pas ofensivës ukrainase dhe të kemi atë që quhet "konflikt i ngrirë", një situatë në të cilën nuk ka konflikt të madh ushtarak, por konflikti vazhdon. A keni frikë se mbështetja për Ukrainën në Perëndim do të zbehet më pas?

Presidenti Putin bëri dy gabime të mëdha strategjike kur pushtoi Ukrainën. Njëra ishte të nënvlerësoheshin totalisht ukrainasit, populli ukrainas, forcat e armatosura dhe lidershipi politik. Por ai gjithashtu nënvlerësoi NATO-n dhe partnerët e saj. Jam i impresionuar nga uniteti dhe vendosmëria e aleatëve dhe partnerëve të NATO-s në ofrimin e mbështetjes për Ukrainën. NATO do të mbështesë Ukrainën për aq kohë sa duhet.

Kjo mund të ndryshojë nëse konflikti zgjat për një kohë të gjatë. Tashmë, shenjat e para po i shohim.

Sigurisht, në 31 demokraci ka zëra të ndryshëm, mund të ketë mendime të ndryshme dhe gjithmonë kjo është pjesë e shoqërive demokratike. Por kam besim se shoqëritë tona të hapura e kuptojnë se sa e rrezikshme do të ishte një fitore e Putinit për lirinë, për demokracinë apo për pluralitetin. Nëse Putini fiton në Ukrainë, do të dërgojë mesazhin se kur liderët autoritarë përdorin fuqinë ushtarake, ata marrin atë që duan.

Keni dashur të jepni dorëheqjen si Sekretar i Përgjithshëm i NATO-s një vit më parë dhe më pas iu nënshtruat kërkesave të vendeve anëtare që ju kërkonin të vazhdoni detyrën edhe për një vit. Sa i sigurt jeni se do të dini se kush do të jetë pasuesi juaj në Vilnius?

Jam absolutisht i bindur se aleatët do të gjejnë një pasardhës të shkëlqyer dhe të mirë për mua.

A do ta zgjatnit sërish nëse do t'ju kërkohet?

Nuk kam plane të tjera përveçse të përfundoj mandatin tim këtë vjeshtë.