Kërshëndella apo Krishtlindje?

Një festë e bukur që kemi përpara, një javë para Vitit të Ri, në shqip njihet me tre emra.

1.

Buzmi, nata e buzmit.

Festë pagane, tradicionalisht është kremtuar me 25 dhjetor.

Në thelb shenon fillimin e zgjatjes së ditës, fillimin e motit të ri. Është fjalë e burimit indoeuropian të shqipes. Kuptimi i parë i saj është cung. Niset nga djegia e një cungu të trashë gjatë tërë natës në vatër. Kjo djegie me ritet që e shoqërojnë, është në qendër të ceremonialit të buzmit.

Dy emrat e tjerë janë për të njëjtën të kremte, por tashmë jo pagane.

2.

Kërshëndella.

Shumëkujt i kujtohet se presidenti Ibrahim Rugova uronte besimtarët për Kërshendella. Te autorët veriorë të para Luftës dhe në tërësi te katolikët e veriut gjindet në këtë trajtë. Kuptimi, siç shkruan Çabej, është “të lemit e Krishtit”, lindja e Krishtit.

Fjala është e mbarë gjuhës, jo vetëm e gegnishtes. Hahni e ka regjistruar në jug të vendit. Mitrush Kuteli e përdor. Në përkthimin e tij të “poemës” së Gogolit Frymë të Vdekura,gjejmë fjali të tilla: “Pas Kërshëndellesh do të kem edhe dhjamë derri”. “Për Kërshëndella do të kemi edhe pupla”.

Për prejardhjen e këtij emri kanë mbizotëruar dy parashtresa.

Disa studiues e nxjerrin prej fjalëve shqip Krisht këndellje, domethënë këndellja e Krishtit. Kuptimisht edhe fonetikisht duket e mundshme.

Të tjerë e nxjerrin prej latinishtes Christi natale.

Çabej argumenton të dytën. Pra, sipas Çabejt, ka prejardhje latine, prej Christi natale.

3.

Krishtlindje.

Fjalë relativisht e re. Çabej e cilëson “neologjizëm, pas gjase një përkthim, një kalk i ri i fjalës greke”. Nuk thotë kush dhe kur e ka përdorur i pari dhe si ka hyrë në gjuhën shqipe. Duhet të ketë hyrë si fjalë librash.

4.

Cila nga të tria këto duhet parapëlqyer?

Buzm mund të përdoret vetëm në studimet e përshkrimet etnografike, pasi, siç u tha, përfaqëson një të kremte pagane.

Krishtlindje është kalk prej greqishtes. S’ka arsye me u përdorë, sa kohë që nuk sjell diçka të re për gjuhën shqipe. Shqipja ka fjalën e vet të hershme me gurrë latine. Dhe e ka mbarë gjuha, jo vetëm një dialekt, jo vetëm disa treva të vendit.

Gjuhësisht Kërshëndella ka epërsi sepse:

Eshtë fjalë mbarëkombëtare.

Eshtë në harmoni me krejt terminologjinë kishtare në gjuhën shqipe. Siç është nënvizuar shumë herë, terminologjia kishtare e shqipes është me burim latin, çka tregon se krishtërimin e kemi marrë drejtpërdrejt prej Romës dhe jo me ndërmjetësinë e dikujt tjetër.

Ky fakt është marrë sinjë tjetër dëshmi e autoktonisë së shqiptarëve. Dëshmi që shqiptarët qysh para Krishtit kanë jetuar në vazhdimësi në të njëjtat troje ku jetojnë sot. Kanë qenë fqinj me Romën e lashtë, prej ku morën krishtërimin drejtpërdrejt.

Nuk shihet arsye gjuhësore as tjetërfare me zëvendësue një fjalë të lashtë shqipe me gurrë latine, me një kalk të vonë të një fjale greqisht.

"Gazeta55.al"