Amerika, Amerika! Erdogan bën esëll Greqinë

Ndryshimi i administratës  amerikane sjell me vete pikëpaytje nga më të ndryshmet për politikën e jashtme të SHBA që në katër vjet të drejtuara nga Donald Trump nuk u kuptua shumë se “ku e kishte muhabetin” në botë.

Një ndër çështjet në të cilat qëndrimi i SHBA ka qenë ambig është Mesdheu Lindor. SHBA ka qenë pro Greqisë, por një mbështetëse e madhe e Turqisë, ndërkohë që këto dy vende janë të rreshtuara në prag lufte. SHBA nuk dëshiroi në asnjë moment të përfshihej në konfliktin e tyre duke lënë të paqartë një pjesë të madhe të Perëndimit.

Në Greqi duket se po shtrojnë për diskutim nëse ja vlen ende të ndërtosh strategjinë e sigurisë kombëtare mbi garancitë e paqena amerikane. Një pyetje kjo që vetëm me formulimin e vet nënkupton se vendet po shohin tanimë për zgjedhje alternative. Në një shkrim në gazetën greke “Kathimerini”, ish-ministri Stefanos Manos vë në dukje këtë qëndrim të SHBA duke referuar një koment të ambasadorit amerikan në Athinë, Geoffrey Pyatt sipas të cilit:

Nuk mendoj se ka dy aleatë të NATO-s që janë më shumë të angazhuar sesa Greqia dhe SHBA në parimin, se pavarësisht  të gjithave, ne duhet ta mbajmë Turqinë të ankoruar në Perëndim

Ky pasazh shpjegon politikën e jashtme amerikane, e cila në katër vjet vuajti nga mungesa e veprimit çka mesa duket është kompensuar me formulime të tilla që nuk thonë ndonjë gjë të madhe. Por që shpjegojnë tolerimin ndaj Turqisë. Manos shton se Greqia është djegur nga interpretime të tilla, si p.sh në 1974 kur me marrjen e Qipros nga Ankaraja, SHBA vlerësoi se artikulli 5 i referohet vetëm rasteve kur vende joanëtare sulmojnë vende anëtare të Aleancës.

Mesa kuptoj unë Amerikanët shohin Rusinë dhe Kinën si kërcënime kryesore. Ne po përballemi me një kërcënim, Turqinë

shkruan Manos që shton se ky naivitet i Athinës ka kosto pse e ka përjashtuar Greqinë nga loja ekonomike në blerjen e armëve ruse, instalimin e rrjetit kinez 5G etj.

Jemi pra para një nevoje praktike për rishikimin e aleancave, apo së paku rivlerësimin e tyre. Ajo çka ka rëndësi në këtë kuadër është fakti se mungesa e SHBA ka faktorizuar Turqinë, e cila ka aq forcë dhe operativitet sat ë bllokojë edhe veprimin e Europës. Është kjo arsyeja se ndonëse Turqia nuk ka shumë pretedime morale përveç atyre fetare kur mbështet njerëz si Edi Rama, ajo sjell me vete një model që kontraston me atë europian, të cilit njerëz si Rama i referohen. Në këtë kuptim, për ta thënë me fjalët e vetë Europës, Turqia është një aleate ndikimi i së cilës minon punën që bën Europa në instalimin e parimeve demokratike.

Dhe minusi strategjik këtu buron nga SHBA, e cila në Shqipëri duhet thënë se mbështet sërish një njeri si Edi Rama, mesa duket deri sa reforma në drejtësi të quhet e përmbyllur. Është e qartë se vendi ynë ndodhet pak a shumë para të njëjtave dilema që janë edhe vende të tjera, por aktualisht zgjedhja jonë gradualisht do të duhet të dalë nga orientimi qorr pro fuqive të caktuara që kanë braktisur premtimet e tyre pse janë në krizë identiteti. Është vetë Perëndimi që po lejon të përvijohet një kufi në rajonin tonë, që na mban në derë pa na lënë të hyjmë brenda, që na konsideron si barrë duke na tundur gënjeshtra namatisëse.

Gjërat po lëvizin dhe një shtet si Turqia, nëse nuk pëson krisje brenda, herët apo vonë do ta zhbëjë kuptimin e fabulës së demokracisë dhe integrimit, që janë katandisur në fjalë boshe që i leverdisin një elite të korruptuar. Për një shoqëri si kjo e jona që i sheh gjërat në mënyrë praktike, demokracia mesa duket ishte qar i ca e cave. Siç ka qenë përherë këtej.