Anti

Ndërsa vijon agresioni verbal me destinacion 23 qershorin – dita kur shqiptarët do të kandisen për të zgjedhur midis së djathtës së milionerëve në pushtet dhe së djathtës së milionerëve pretendentë për pushtet – vëzhgues të shumtë po kërkojnë një mënyrë sesi të papërfaqësuarit të bëjnë të ditur se janë të papërfaqësuar dhe të pazëshmit të marrin zë. Ata po vënë re se më në fund, mënyra e vetme që politika në Shqipëri të detyrohet të bëhet përfaqësuese është ndonjë lloj forme bojkoti ndaj forcave aktuale politike; ndonjë lloj vote proteste, e cila të lexohet në mënyrë të pangatërrueshme vetëm si votë proteste dhe të mos interpretohet si diçka tjetër. Mbi të gjitha, një votë e cila të mos ketë mundësi të manipulohet nga ata që manipulojnë edhe votën e njëri-tjetrit e jo më atë të asnjërit prej tyre.

Idetë sesi mund të realizohet kjo janë të shumta, ashtu si edhe iniciativat. Disa burojnë nga dëshira e mirë dhe e pastër për të nxitur një lloj mobilizimi social të qytetarëve që janë aktualisht në një masë të madhe të papërfaqësuar; disa të tjera nga qëllimi për të ndihmuar në mënyrë djallëzore kastën e politikanëve.

Nga ana e tyre, këta të fundit – politikanët – dukshëm po e ndiejnë përditë e më shumë rrezikun e delegjitimimit të tyre përmes braktisjes nga ana e qytetarëve. Dëgjojini me vëmendje. Nëse ka një argument për të cilin janë të gjithë në unison edhe Rama, edhe Berisha, edhe Meta e madje edhe ambasadat e huaja, kjo është kërkesa për pjesëmarrje masive në votime, për mosrënie të interesimit për këtë klasë të skaduar politike por për mbajtjen e saj në lojë.

Që kjo të ndodhë, duhet që qytetarët të shkojnë më 23 qershor e të dorëzojnë vullnetin e tyre për t’u qeverisur në kutitë e votimit. Vaj hallit nëse gjendet një mënyrë që t’i bëjë esëll shqiptarët të cilët i kanë ndarë me marifet në dy skuadra ultrasish futbolli, të cilëve u mbahet truri në alarm ditë-natë me anë mitingjesh me daulle, koncertesh me këngëtare joshëse, fjalimesh nevrastenike në podium, SMS-sh këmbëngulëse në celular, spotesh hollivudiane në ekran, debatesh patetike në televizor, artikujsh delirues në shtyp, statusesh analfabetike në “Facebook” etj.

I

Një nga idetë më të kollajshme kur flitet për bojkot të kësaj klase politike jopërfaqësuese është bojkoti fizik, mospjesëmarrja në zgjedhje, injorimi i vetë procesit të votimit në ditën e caktuar për të votuar. Megjithatë, bojkoti i zgjedhjeve është një mjet i papërdorshëm në Shqipëri. Dy forcat politike PD dhe PS, të cilat ngjajnë kaq të papajtueshme dhe armiqësore në këto ditë fushate – në një situatë paraardhëse, qetësisht, në mënyrë vëllazërore dhe pa bujë e zhurmë kanë ujdisur një sistem zgjedhor që u garanton atyre përjetësinë.

Nuk ndodh në asnjë vend tjetër demokratik të botës – shikoni çfarë kanë sajuar në bashkëpunim Rama me Berishën të cilët sot bëjnë sikur janë në gjakmarrje me njëri-tjetrin: kanë ndërtuar një sistem që prodhon pushtet për ta edhe sikur shumica e qytetarëve të mos shkojnë fare të votojnë.

Fundja ata kanë të tyret edhe KQZ-në, Ministrinë e Brendshme, komisionet zonale, papagajtë analitikë të medias, si dhe këdo që mund të konstatonte se politika në këtë vend nuk po çon ujë në interes të qytetarëve ndaj qytetarët po largohen nga pjesëmarrja. Pra, në daç shko të votosh ti, daç mos shko, kjo pak rëndësi ka. Me konsensus, zgjedhjet quhen të vlefshme edhe nëse votojnë vetëm 3 vetë. Ti do të qeverisesh nga pakica dhe Parlamenti i dalë nga votat e kësaj pakice do të ketë të drejtë të hartojë ligje që të marrin ty paratë me taksa, që të shtypin me polici, që të ngarkojnë me detyrime dhe masa shtrënguese dhe që në fund të fundit, të shtyjnë të çosh një jetë krejtësisht të ndryshme nga ajo që kishe menduar për veten dhe fëmijët e tu. Mënyrë ankese s’ka. Qarku është i mbyllur.

Përveç kësaj, mospjesëmarrja në votime, mbetet një thirrje memece. Ajo mbart një mesazh që gjithsekush e lexon si t’ia volisë vakti. Askush nuk mund ta dijë nëse mospjesëmarrja jote në zgjedhje është për shkak të pakënaqësisë me të gjitha forcat politike, apo sepse të dhembte dhëmballa. Për ta minimizuar pastaj peshën e bojkotuesve me mospjesëmarrje kujdesen analistët-ushtarë të dy forcave politike të cilët kanë për detyrë t’i japin nota epike çdo banaliteti të punëdhënësve të tyre e të skartojnë si jo-relevante gjithçka që defaktorizon punëdhënësit e tyre e si rrjedhojë edhe vetë ata.

II

Atëherë, meqenëse bojkoti përmes mospjesëmarrjes skartohet kollaj, stadi tjetër fillestar ku shkon mendja e atij që do të kërkonte t’u jepte një mësim politikanëve shqiptarë është bojkoti përmes abstenimit, pra mospërzgjedhja e asnjë prej alternativave në fletën e votimit dhe hedhja e kësaj flete votimi pa u përdorur.

Në një iniciativë të para disa muajve të quajtur “vota e bardhë” një grupim të rinjsh me shumë ambicie por pa shumë kontakt me realitetin, tentuan të popullarizojnë këtë lloj alternative, duke pasur ndoshta përshtypjen se gjithçka është kaq e thjeshtë. Do të ishte bukur në fakt, sikur më 23 qershor në mbrëmje, në një sfond idilik kur sapo ka nisur edhe numërimi i fletëve të votimit, komisionerët do fërkonin sytë me habi duke parë përmes fletëve boshe të lëna nga shqiptarët, realizimin e skenarit të Saramangos në novelën e tij “Le të ulërijmë”.

Fatkeqësisht, Shqipëria e natës së numërimit të votave është një pritë ujqish, pabesish dhe intrigash nëpër terr. E gjithë trupa e administratorëve të vullnetit të shqiptarëve përbëhet nga politikanë batakçinj ose militantë të tyret. Historia e manipulimit të fletëve të votimit që madje janë të shënuara qartë se shkojnë për një parti të caktuar, është tashmë një traditë e konsoliduar në Shqipëri. Imagjino se çfarë dhurate hyjnore do të ishte një kuti përplot me fletë të bardha votimi – të gatshme për t’u plotësuar sipas qejfit – për një komisioner të një force politike i cili përmes ryshfetit apo kërcënimit në errësirën e 24 qershorit sapo ka bërë zap tërë grupin e numëruesve.

“Vota e bardhë” është kësisoj jo vetëm një alternativë e padobishme për të shprehur me anë të saj protestën qytetare, por madje ajo mund të shndërrohet në një armë të rrezikshme në duart e manipulatorëve të votave nëpër zgëqet e heshtura pa dëshmitarë të Shqipërisë elektorale. Jo më kot, pikërisht kjo iniciativë (vota e bardhë), u përkrah në mënyrë entuziaste dhe gjeti jehonë mediatike në Shqipëri, ndonëse u braktis shumë shpejt, ngase, tepër e lexueshme.

III

Një tjetër ide e cila ngjan njëherit e sofistikuar po aq sa brutale, është ajo e zhvleftësimit të fletës së votimit përmes ndonjë shenje të unifikuar. Ndonjë lloj simboli popullor i cili të përbashkojë nga njëra qendër votimi në tjetrën, anekënd Shqipërisë, të gjithë elektoratin e të pakënaqurve, si në një network njerëzish solidarë që edhe pse s’njihen, mendojnë njëlloj. Ndër të gjitha idetë dhe propozimet që po qarkullojnë së fundi, ajo që po gjen përsëri më tepër përkrahje, madje edhe nga agjentë të lidhur direkt a indirekt me kastën politike (dhe kjo duhet të na bëjë skeptikë) është ideja e një kryqi të madh mbi fletën e votimit, me shpresën se kësisoj, ajo do të bëhet e pavlefshme.

Por, ia vlen të bëjmë përsëri një parantezë në këtë pikë. Le të dërgojmë përsëri fokusin e vëmendjes te tradita e konsoliduar e politikanëve shqiptarë për ta shkulur me thonj përfitimin nga vullneti i qytetarëve edhe atëherë kur ai dukshëm është kundër tyre. Ata që kanë qenë dëshmitarë të procesit të ankimit të votave të pavlefshme në zgjedhjet e shkuara lokale, mund të dëshmojnë për dhjetëra raste sesi, në rast nevoje kur rezultati ishte i ngushtë, çdo votë e diskutueshme që ndoshta ishte zhvleftësuar qëllimisht nga votuesi, u lexua dhe u interpretua si e vlefshme. Për numëruesit politikanë të votave, vota e pavlefshme nuk ekziston.

Ishin me dhjetëra precedentët kur vota me kryq janë lexuar si vota që shkonin në favor të atij subjekti që përkonte me pikëprerjen e brinjëve të kryqit. Janë me qindra rastet kur vota të shkarravitura, të mbushura me fjalë të ndyra, karikatura, përqeshje, organe gjenitale etj., janë lexuar si vota të vlefshme në favor të atij apo këtij – në varësi të kujt kishte marrë në kontroll komisionin zonal në fjalë. Për këtë arsye, votimi i protestës me kryq është edhe ai një vakt i shijshëm dhe i gatshëm, që qytetarët mund t’u blatojnë ujqërve të politikës.

IV

Zgjidhja duhet të jetë diçka tjetër. Pavarësisht pengesave të këtij sistemi armiqësor dhe plot gracka që politikanët kanë ngritur në dëm të qytetarëve, këta duhet të gjejnë mënyrën e tyre për t’u thënë të gjithëve se kupa u mbush.

Qytetarët duhet të gjejnë mënyrën që të kuantifikojnë forcën reale të atyre që duan realisht shpëtimin nga kjo klasë politike që bën rotacion në pushtet dhe opozitë duke u rrotulluar në formën e një rrote që po na rrokullis të gjithëve në greminë. Dhe duhet të mbjellin, ashtu siç të gjithë shpresojnë, farën e një bime të re në truallin e dhunuar të demokracisë sonë tashmë tërësisht jopërfaqësuese: farën e demokracisë direkte të qytetarëve. Bimën e atij sistemi i cili kur politikanët kanë dalë nga binarët dhe prodhojnë më shumë dëm sesa dobi, ua kthen pushtetin qytetarëve që ata ta administrojnë vetë.

Shqip