Morali i shimpanzesë

I dashur Palokë!

E mbaj mend si sot, kur në vitin 1989, shteti i Floridas i ruajti një vend në karrigen elektrike njëfarë Theodore Robert Bundy, pasi gjykata e kishte gjetur fajtor për vrasjen në seri të tridhjetë e ca vajzave të pafajshme. Deri dy ditë para ekzekutimit, z.Bundy i kishte refuzuar të gjitha akuzat, duke e shpallur veten të pafajshëm, e duke refuzuar me kokëfortësi një marrëveshje me gjykatësit, të cilët i ofruan faljen e jetës në këmbim të rrëfimit të  krimeve të  tij. Por kur i kishin mbetur veç pak orë jetë, i dashur Palokë, z. Bundy, mbase i mposhtur nga dhuna në  burg, presioni dhe urrejtja nga jashtë  tij, ose nga frika e përballjes me të Gjithëfuqishmin pa u penduar për mëkatet, vendosi të rrëfehej. Ndër të tjera, ai u mundua t’ia atribuonte makabritetet e tij një zëri të parezistueshëm në kokë, që sipas tij e urdhëronte të rrëmbente, të përdhunonte e më pas të vriste viktimat. Në  çastet e fundit rrëfeu gjithashtu një varësi të tij qysh adoleshent nga pornografia, e cila siç pretendonte, e kish nxitur edhe më  përflakjen e skëterrës në shpirtin e tij.

Sot e kësaj dite, i dashur Palokë, psikologë e doktorë shkencash të fushave të ndryshme që studiojnë natyrën e robit, nuk kanë gjetur një shpjegim të përshtatshëm për rastin Bundy. Asgjë në jetën e tij, i dashur mik, nuk paralajmëronte një krim të tillë; i pashëm, karizmatik, me një elokuencë që linte gojëhapur edhe prokurorët e akuzës përballë tij, me një karrierë të shkëlqyer përpara, me një fëmijëri e familje të patrazuar, e gjithë kjo, për jo pak njerëz dukej si një inskenim për të dënuar një të pafajshëm, teksa e kishin të pamundur të besonin që një njeri në dukje kaq i zakonshëm të ishte në gjendje të kryente krime të tilla. Nga ana tjetër, pretendimit të tij, që varësia nga pornografia e kishte shtyrë drejt përdhunimit e vrasjes, për shumë studiues të natyrës njerëzore, konsiderohej si një përpjekje e fundit e zotit Bundy për të flakur fajin tutje: Për të qenë të ndershëm deri në fund, kohët moderne që jetojmë, kanë sjellë me vete bollëkun e pornografisë, me të cilën secili prej nesh në një periudhë a një tjetër të jetës duhet të  jetë  gjendur në një përballje jo dhe aq të lavdishme. Nëse pornografia apo tundime të tjera do të shpjegonte humnerën e njerëzores në  rrathët e ferrit, do të na duhej të gjithëve të dilnim në rrugë të armatosur me mitralozë e bomba dore, ngaqë sejcili prej nesh do të ishte një keqbërës potencial.

Por, shyqyr Zotit, Palokë, shumica prej nesh zgjohen në mëngjes e shkojnë në punë të përunjur e besimplotë për një ditë  më të mirë, pa tundime të tilla. Kemi kaluar goxha në qytetërim, sa edhe mendimi që një i ngjashëm me ne mund të përbëjë kërcënim për fëmijën apo jetën tonë, na bën të kruspullosemi nga neveritja. A do të thotë kjo që qytetërimi e ka mposhtur kafshën brenda nesh në mënyrë përfundimtare? Unë nuk besoj, teksa gjendem dëshmitar i përditshëm i falimentit të asaj çka është më e mirë tek njeriu, përballë tundimeve të gjithfarë lloji.

Problemi është, Palokë, që  ne i gënjejmë  fëmijët tanë për një  të  ardhme të  garantuar, edhe kur ata rrinë gjithë ditën shtrirë duke konsumuar kot më  kot jetët e tyre, duke përgjuar njëri - tjetrin në fejsbuk, apo duke ndarë me njëri - tjetrin me kërshëri kriminale filma e foto porno, në vend që të lexojnë ndonjë libër. Një zot e di Palokë, sa miliona janë jetët e shkuara dëm nga bindja që secili është një qenie e papërsëritshme (e për pasojë , titullar i një  lumturie imagjinare që  ekziston vetëm në  paragjykimet e filmave vizatimorë ) e cila e meriton të arrijë maksimumin e mirësive me minimumin e sakrificës. Po rrisim invalidë emocionalë  Palokë, duke i gënjyer që jeta është dhe duhet të jetë një lodër fëmijërie. Druhem se një  ditë  ata do të  fillojnë  të  qëllojnë  njëri-tjetrin në  shkollë, Palokë, ngaqë  dhuna do të  jetë  i vetmi mjet për të  fituar vëmendje në  një  shoqëri indiferente ndaj lëndimeve të  kyçura aty ku fshihen sekretet më  të  thella. 

Mu kujtua historia e Ted Bundy-t  Palokë, teksa po shfletoja gazetat që lajmëronin përdhunimin e një adoleshenteje nga bashkëmoshatarët e saj në shkollë, në një qytezë të humbur të Shqipërisë së Mesme. Njerëzit janë bërë si të ndërkryer, teksa shkumëzojnë e ngrejnë grushtet përpjetë në kërcënim, njësoj si ata mijëra njerëz që prisnin me brohoritje ekzekutimin e Ted Bundy-t në rrethinat e burgut, me parullat në duar ku shkruhej: “Digju në ferr Bundy, përzhitu!”. Nuk arrij të shpjegoj, përse këta njerëz mundohen të gënjejnë veten që janë imunë ndaj krimit dhe të  distancuar nga çdo lloj perversioni. Ndoshta kjo sa kohë që krimi shfaqet diku tjetër. I shoh moralistët tek kalojnë  në  zhgjëndërr  Palokë, vetëm kur shimpanzeja me emrin njeri hungëron afër avllisë së tyre. Asgjë nuk i bën të dyshojnë që instinkti i saj i dhunshëm gjallon si bakter në gjithsecilin, i gatshëm të shkaktojë dhimbje e vuajtje sa herë çmenduria e mposht arsyen.

I rezistova tundimit Palokë , për të  mos e trazuar ndërgjegjen me të  tilla shënime që  nuk i hyjnë  as dreqit në  punë , duke shpresuar që  sa të  fashitej poterja që  na ka përfshirë  të  gjithëve, mendimet do të vinin më  të  kthjelluara. Një  shpresë  e kotë , tani që  e mendoj, sepse krimet e gomarllëqet ndjekin njëra- tjetrën si një  procesion mortor në  këtë vend të  çuditshëm; një  oficer policie e fitoi përjetësinë në  ndërgjegjen e kombit me një  video ku shfaqej ndërsa përkëdhelte nënveten. Ekzekutime në  familje, dinamit e kapsolla, vetëgjyqësi, spektakle televizive ku transmetohet pa pushim soft porn, qeveria që  i prin me marrsh të  sigurtë  një  shoqërie të  tërë  drejt greminës, mynxyra që  nuk sosen Palokë , që  të  shtyjnë  të  mendosh që  në  mungesë  të  drejtësisë  gjindja i nënshtrohen një  ligjësie allasoj që  përsëritet rëndom në  kohë  krizash të  thella: Morali i majmunit.