Përgjegjësit për shpërthimin e urrejtjes fetare

Kemi publikuar dy shënime lidhur me dy shkrime të opinionistit të Gazetës Express, Imer Mushkolaj, njërin mbi shkrimin e tij ku radikalizmin islamik e shihte si një dukuri kundër interesit e pasionit patrriotik në Kosovë, e tjetrin mbi shkrimin ku ai denonconte reagimet rrugaçërore kundër shkrimit të parë. Në të dy shënimet kemi dhënë linqet, ku lexuesit mund të lexonin shkrimet e plota. Më poshtë po publikojmë një shkrim të marrë nga www.e-zani.com, si përgjigje ndaj shkrimit të dytë të Mushkolajt. Respublica.al.

Analisti Imer Mushkolaj, botoi një kundërpërgjigje ndaj mesazheve fyese dhe kërcënuese që kish marrë pas një shkrimi të tij në gazetën Express të tiltulluar “Dhunshëm dhe Rrezikshëm”, në të cilin ai, ngrinte shqetësimin për rritjen e radikalizmit islamik në Kosovë. Në përgjigje ndaj këtyre reagimeve, autori solli në vëmendje gjuhën e urrejtjes të bartur në këtë kategori besimtarësh muslimanë, që janë ndjerë të cënuar prej shkrimit të tij. Në këtë shkrim (“Shpërthimi i urrejtjes”) autori ankohet se për ditë me radhë është shndërruar në njeriun më të urryer të shumë prej besimtarëve dhe se kurrë më parë nuk kish marrë kaq shumë fyerje, akuza e kërcënime sa këto ditë. Pasi rendit disa prej mesazheve të ardhura në adresë të tij, të cilat shfrynin mbi të me një gjuhë të ashpër fyese dhe rrugaçërore, z. Mushkolaj shprehet:

“Unë e di se kjo gjuhë dhe këto cilësime nuk i takojnë një myslimani të mirë. Më tepër dalin nga gojët e njerëzve të frustruar dhe të shituar dogme e ideologjie. Sepse, islami është fe e paqes dhe e tolerancës. Si të tillë e njoh unë, e jo si fe të urrejtjes, kërcënimeve e dhunës. Ky nuk është islami im.”

Ndajmë të njëjtin mendim me z. Mushkolaj se kjo gjuhë nuk i përket asaj që karakterizon besimtarin musliman dhe gjejmë rastin të dënojmë reagime të tilla, si teprime të pajustifikuara moralisht dhe fetarisht. Natyrisht që asnjë justifikim nuk mund të ketë për reagime të tilla të papranueshme nga etika Islame në çfarëdo lloj rrethane. Megjithatë, nuk mund të mos shprehim gjykimin tonë se mënyra sesi e shtron problemin autori, gjë që përbën një fenomen të gjerë në shtypin shqiptar, është e gabuar. Ajo nuk i ndihmon aspak debatit publik dhe madje i provokon reagime të tilla, duke prodhuar një klimë të tillë urrejtjeje që nuk i shërben aspak Kosovës dhe shoqërisë shqiptare kudo në rajon.

Së pari, duhet kuptuar se reagimet ndaj tij vijnë nga njerëz anonimë dhe nuk është e udhës që debati publik mbi fenë të ngrihet duke iu referuar subjekteve anonimë, që as përfaqësojnë gjë, e as që kanë mundësi të të përgjigjen (përveç se me fyerje në inbox-in e e mailit). Nuk e gjejmë të udhës që reagime të tilla private emocionale, ndonëse mund të jenë në numër të madh për autorin personalisht, të përgjithësohen në mënyrë të tillë të papërcaktuar, duke bërë që edhe kundërpërgjigjia të rikthehet gjithashtu pa adresë, duke sajuar një marrës imagjinar. Ekspozimi i zërave të tillë ndaj publikut i fryn pikërisht zjarrit të polarizimeve shoqërore prej të cilave ankohet vetë autori gjë e bën po kaq të dëmshme përgjigjen e tij.

Natyrisht, kjo nuk do të thotë që shtypi të mos ngrejë shqetësime për dukuritë negative në shoqëri, përfshirë këtu edhe ato fetare, por duhet kuptuar se ato duhen trajtuar me kujdesin dhe objektivitetin e duhur, pasi ato prekin fenomene që zgjojnë ndjeshmëri të mprehta në grupe të caktuara të shoqërisë. Roli i intelektualëve duhet të jetë ai i edukimit të shoqërisë, përballë fenomeneve problematike dhe jo ai i denoncimit të pjesëve të saj, duke prodhuar përjashtimin e saj tek pjesa tjetër. Përndryshe do t’i shërbejmë agravimit të marrëdhënieve shoqërore e jo ndërkëmbimit të nevojshëm mes grupeve të ndryshme sociale.

Së dyti në shkrimin e parë, z. Mushkolaj përfshinte brenda grupeve radikale ekstremiste e madje edhe terroriste, elementë që i përkasin në mënyrë të mirëfilltë Islamit tradicional dhe nuk kanë të bëjnë aspak me ekstremizmin, e aq më pak me terrorizmin. Në dukuri të tilla, ai përfshin edhe shaminë, të cilën gjyshet tona e kanë mbajtur historikisht, ndërsa protestat për lejimin e saj në shkolla publike, si dhe ato për të drejtën e ndërtimit të një xhamie në qendër të Prishtinës i konsideron shfaqje që “duhet të jenë alarm për të gjithë”, të cilat tregojnë sesa “të rrezikshëm” janë ata që i manifestojnë. Nuk besojmë se do shumë koment për të kuptuar indinjatën e njerëzve që konsiderohen në këtë mënyrë nëpër gazeta, vetëm pse protestojnë për një të drejtë të mohuar. Natyrisht nuk do shumë mend për të kuptuar se kjo indinjatë do të prodhojë doemos reagime të tilla, si ato për të cilat ankohet autori.

Së treti, profesionalisht, kur gjykojmë një fenomen, nuk mund ta trajtojmë atë si objekt të pavarur nga konteksti ku zhvillohet. Gjuha e radikalizmit brenda Islamit shqiptar nuk mund të trajtohet jashtë një tjetër radikalizmi që synon të artikulojë përjashtimin dhe “shporrjen e Islamit nga trojet shqiptare”. Për të qenë objektivë në trajtimin e këtij fenomeni duhet të vemë në vëmendje edhe një tjetër radikalizëm, ai anti-islam, i përhapur masivisht, jo vetëm në portale e blogje interneti, por deri në media të rëndësishme e madje deri në struktura politike shtetërore. Në qoftë se radikaliteti i të parëve është i kuptueshëm për vetë faktin se është periferik dhe, më së shumti, anonim, ky i dyti është në qendër të politikave shtetërore, shoqërore e mediatike në Shqipëri e Kosovë. Domosdoshmërisht, kjo nuk mund të kalojë pa kundërefekte dhe, në një masë të madhe, diskursi genocidal anti-islam do të prodhojë doemos reagime agresive nga pala muslimane.

Gjithashtu, ky fenomen nuk mund të trajtohet pa një analizë të thellë të perceptimit që muslimanët shqiptarë kanë për shtetin dhe shoqërinë civile në Shqipëri e Kosovë.

Duke ditur që muslimanët janë sot shtresa më e diskriminuar dhe më e margjinalizuar nga shteti i tyre, si dhe më e pambrojtur nga shoqëria civile, kur të drejtat e tyre mohohen, kur politikat synojnë t’u imponohen në mënyrë arbitrare, kur institucionet i përjashtojnë nga punësimi, integrimi dhe përfshirja. Në këto kushte, është e kuptueshme që muslimanët praktikantë do të ndjehen të abandonuar në vendin e tyre dhe kjo prodhon indinjatë, ndërsa indinjata radikalizëm. Në këtë kuptim, përpara se të denoncohen individë të ndryshëm që shprehin, në mënyrë të tepruar indinjatën e tyre ndaj institucioneve të Kosovës dhe elitave të saj, duhet të gjykojmë sjelljen e këtyre të dytëve ndaj tyre.

Çfarë do të mund të themi kur muslimanëve u mohohet të kenë një xhami qendrore ku të mund të kryejnë në mënyrë dinjitoze ritualet e tyre në Prishtinë, ndërsa politika nxiton të ndërtojë një katedrale gjigande, të destinuar të mbesë bosh nga mosprania e katolikëve në këtë qytet? Çfarë të themi kur vajzat me shami përjashtohen nga shkolla nërsa kanë zero mundësi për t’u punësuar në institucionet shtetërore? Çfarë të themi kur Presidentja e Kosovës Jahjaga deklaron se Kanuni ruajti nderin dhe dinjitetin kombëtar të shqiptarëve që donte t’ia merrte sheriati dhe feja Islame?! Çfarë të themi kur mediat në Kosovë provokojnë duke hedhur shashka si kjo e fundit për terrorizmin në Kosovë në ditë Bajrami? Si mendoni se do të reagojë muslimani i thjeshtë ndaj Skënderbeut, kur intelektualë të shumtë kërkojnë ta devijojnë kumtin mitologjik nga mbrojtës i kombit në mbrojtës të krishterimit prej Islamit? A nuk janë intelektualë të tillë ata që i detyrojnë muslimanët të mos e ndjejnë Skënderbeun si hero të tyre, për sa kohë po i zhveshin heroit petkat kombëtare duke e veshur me petka fetare? Si mendoni se do të ndjehen besimtarët kur shohin në mënyrë konseguente të fyhen çdo ditë nëpër media, prej intelektualëve që zbrazin mllef ndaj fesë së tyre?

Për këtë arsye, do të ishte e udhës që radikalizmin që po përhapet në Kosovë ta trajtojmë dhe adresojmë në mënyrën e duhur, duke denoncuar fillimisht atë klasë intelektualësh e politikanësh që po polarizojnë klimën fetare e shoqërore tek shqiptarët duke i fryrë zjarrit të anti-islamizmit. Nëse duam qytetarë të përgjegjshëm e tolerantë në këtë vend, duhet ta dëshmojmë këtë ndaj të gjitha pjesëve të shoqërisë dhe nëse duam të ngremë sensibilitetet e duhura shoqërore ndaj disa shfaqjeje të intolerancës, duhet ta bëjmë këtë duke i denoncuar shfaqje të tilla nga të gjitha krahët. Përndryshe, nuk bëjmë gjë tjetër vetëm se bashkojmë frymën tonë në furrnaltën që sot po përpiqet të ndezë zjarrin e përçarjes fetare tek shqiptarët. Ky është dëmi më i madh që mund t’i bëhet shoqërisë dhe kombit shqiptar në Shqipëri e Kosovë.