Kur shiten e falen Pasuritë Kombëtare, rrezikohet falimentimi

Kemi folur para do kohe për borxhin publik shqiptar, përmasat e tij gjithnjë në rritje, gjykimin për të nga Moody’s dhe Standard & Poor’s, që na  klasifikojnë si vend me risk të lartë për investitorët (ku duhen përfshirë dhe blerësit e bonove të thesarit). Përgjithësisht bonot e thesarit me të cilat financohet borxhi publik i përvitshëm (diferenca ndërmjet shpenzimeve dhe të ardhurave shtetërore), eventualisht edhe detyrime nga huamarrja, që në rastet si ai i Shqipërisë me risk të madh investimi, kanë përqindje të lartë interesash që rëndojnë së tepërmi në ekonominë e vendit. Mjafton të themi që ato kapin sot shumën e më shumë se 15% të buxhetit, shifër kjo e konsiderueshme e gjithnjë në rritje.

Kjo është një arsye e mjaftueshme për nevojën urgjente të uljes së deficitit buxhetor deri në barazimin e shpenzimeve me të ardhurat. Është ajo që secili prej nesh bën në familjen e vet, nuk shpenzon më shumë se sa ka, dhe në se merr borxh mundohet ta lajë sa më shpejt atë, ose siç shprehemi “ta heq qafe”.  

Kur një shtet, sipërmarrje, apo familje nuk paraqet siguri në veprimtarinë e vet njerëzit përpiqen të mos iu japin borxh dhe i shmangin kontaktet me ta, nëse japin e japin me kthim të shpejt dhe me përqindje të lartë. Por, para së gjithash shtrojnë pyetjen çfarë pasurie ka që do të mund të ma kthejë borxhin, e në mjaft raste e kërkojnë atë si kolateral (peng). Kjo vlen për individët, bizneset e sidomos për shtetet.

Çfarë po ndodh në Shqipëri? Në papërgjegjësinë e qeverisë ne shpenzojmë më shumë se kemi të ardhura, marrim kredi me përqindje të lartë (credit-rating-u është përcaktues për këtë). Të huajt mendojnë se kemi garanci dhe Shqipëria ka të tilla ato që quhen Pasuri Kombëtare, që janë nëntoka, ajri-hapësira, bregu i detit, ujërat. Veç atyre me ndihmat e dhëna nga Bashkimi Evropian dhe FMN ka dhe rezervën valutore, që quhet balanca e pagesave (Balance of Payement-BoP) që sot thuhet se është rreth 2 miliard Usd.

Vazhdimi aventuresk i rritjes së  borxhit në vlerë dhe përqindje, tregon se nuk është larg dita, madje shenjat e para janë shfaqur, kur kreditorët të mos besojnë më në mundësinë tonë në kthimin e këtij borxhi kolosal (për ne); na kanë mbetur pa vjedhur vetëm hidrocentralet. Kështu bankat e huaja kanë zvogëluar portofolin e bonove të thesarit, ndërkohë , që siç theksuam dhe më lartë, është rritur përqindja e interesit të kredive dhe të bonove.

Kam hezituar të flas për këto çështje që mund të krijojnë pështjellim tek njerëzit, por  rruga në të cilën po ecën Qeveria shqiptare,d.m.th Berisha, me shpenzime dhe të parakohshme dhe jo efektive për ekonominë, rënia e ritmit të rritjes së GDP-së deri dhe rreziku për recesion na shtyjnë të mendojmë për afrimin e ditës kur nuk do jemi në gjendje të paguajmë detyrimet tona ndaj të tretëve dhe të kthejmë borxhet.

I shkruajtëm këto radhë  sepse po shohim se qeveria për përfitime të personave të veçantë po likuidon Pasuritë Kombëtare (strategjike). Së fundi 4 HEC-at, Lotaria Kombëtare, shitja e Albpetrolit bashkë me të drejta e kombit për nëntokën, privatizimi dhe vjedhja e pronave shtetërore, të gjitha në vlerë, nga një grusht qeveritarësh me shokët e tyre janë shenja që të alarmojnë. Nuk jemi as Spanja e as Greqia që të na ndihmojnë, madje rrinë e bëjnë sehir agoninë tonë politike, sociale e ekonomike (shumë shumë duke pirë Birra Tirana ose duke vënë baste për t’u argëtuar)

Për fat të keq opozita, që “përgatitet” të vijë në pushtet, nuk po shprehet në publik që të gjitha këto veprime kundër interesave të vendit do të quhen nul, duke lajmëruar dhe ortakët e Saliut, ndryshe Falimentimi i vendit do t’i bjerë asaj në kurriz dhe vuajtjet e kësaj katastrofe do jenë të mëdha. Sot paratë po ikin nga vendi për oreksin e “madhështisë berishiane”

Sa nuk është vonë duhet të reagojnë jo vetëm opozita, por dhe prokuroria, SHISH-i për ta parandaluar këtë katastrofë.