Oliver Schmitt-i përballë “gabimesh’’
Libri “Skënderbeu” i Schmitt-it më ngacmoi për dy arsye, e para për shkak se fliste për heroin më të rëndësishëm të historiografisë shqiptare dhe e dyta se autori në fjalë vjen nga universiteti ku unë kam studiuar. Nga debatet në mediat shqiptare dhe debatet mes analistësh dhe historianësh kam kuptuar se debati më shumë se historik i bazuar në fakte, ishte debat politik dhe atdhetar, bile edhe historiani më i njohur i ditëve tona, Kristo Frashëri, më shumë se me veprën e Schmitt-it u mor me analistët dhe personalitetet e tyre.
Për mendimin tim, është e kotë të mbrojmë akoma atë që quhet lufta nacionale e Skënderbeut, pasimë kjo gjë është e qartë se në atë kohë nuk ka ekzistuar. Poashtu vasaliteti i Skënderbeut ndaj Napolit, luftrat fetare në atë kohë, janë të dëshmuara bindshëm dhe nga këto dëshmi nuk është se vetëm historiografia jonë ka problem, por të gjithë vendet ballkanike. Një shembull kemi betejën e Kosovës (1389), e cila pavarësisht se ishin shumë fise dhe etnitete që luftonin, çdo etnitet e ka marrë si betejën e kombit të vet dhe jo si një aleancë ballkanike, ndërsa Milosh Obiliqi është hero dhe figurë e të gjithë ballkanasve ku shqiptarët thonë se është shqiptar, boshnjakët se është boshnjak, mos flasim për serbët dhe kroatët e kështu me radhë.
Të gjithë kritikët e Schmitt-it nuk u morën me problemin në fjalë, për të dokumentuar të kundërtën e vasalitetit, të kundërtën e një lufte pa nacionalizëm dhe atdhedashuri, por u morën me çështje sekundare dhe terciale.
Përkundër gjithë kësaj ky debat le të jetë mes historianëve, por çfarë mua më bëri përshtypje në librin e Schmitt-it ishin disa gabime toponimesh dhe vendesh gjeografike. Duke qenë nga Maqedonia ndoshta e kisha më lehtë t'i vërej këto gabime, pasi kanë të bëjnë më shumë me gjeografinë e këtyre viseve. Po fillojmë me radhë:
Në faqen 241 te libri "Skëndërbeu", flitet për Xhaminë e Larme e cila ndodhet në Tetovë; ndërsa në libër përmendet Shkupi si vendndodhja e xhamisë. Në faqen 493 të librit gjendet paragrafi "i Modriçit në luginën e Treskët para Shkupit", por fshati Modriç ndodhet mes Dibrës dhe Strugës dhe jo përpara Shkupit.
Poashtu kemi edhe disa gabime tjera si në emrin e një vepre ku Schmitt-i e quan "Arratisje nga Orienti", por në fakt quhet "Arratisje nga Lindja" (fq. 453-454); përmend gjuhën turqishte për osmanët, ndërsa osmanët flisnin gjuhën osmanishte, një gjuhë e përzier mes arabishtes, persishtes dhe turqishtes së sotshme. Ataturku ishte ai që reformoi gjuhën e tyre më 1929, e cila ishte e ndryshme nga ajo që përdorej më parë.
Ka edhe disa fakte të ndryshme historike me ato që gjenden në arkivat osmane. Por këto nuk i përmendim për arsye se arkivat osmane për ne akoma janë të papranueshme. Me këto që përmenda, besoj se vepra “Skëndërbeu” e Schmitt-it përkundër faktit që thelbin e ka të qartë dhe të mirëinterpretuar, me gabimet e lartëpërmendura mbetet larg të qenurit një vepër serioze.
Comments
Dy gabime te mundeshme apo dy
<p>Dy gabime te mundeshme apo dy fakte mes mijerash te tilla fakte nuk me duket se jane te mjaftueshme per te quajtur nje veper jo serioze. Edhe aparatura me e persosur ka tolerancen e vet te gabimeve. Ne kete rast me duket se gabimi eshte i shkalles < 0.01%.</p><p>Por autori i ketij artikulli pranon se boshtin e sakte te librit te Shmidd per te cilin ai eshte vene ne tabelen e qitjes nga fjaleshkrues te ndryshem.</p>
Po pra futja kot. Ve bast se
<p>Po pra futja kot. Ve bast se juve as nuk ju ka rastisur ndonjehere te merreni me pune shkencore serioze ne jete. Mjafton aq sa ka treguar autori siper qe te kesh nje dyshim ne vetvete dhe te ndermarresh kontroll te imtesishem te librit nqs je i fushes.... se nje historian qe ia toleron vetes gafa te tilla te vogla, nuk duhet ta kete problem te jete i pakujdesshem edhe ne gjera me te medha. Une nuk e kam lexuar librin personalisht, por kaq i mjafton nje historiani qe eshte ne ate profilizim te Schmitt-it per tu marre seriozisht me saktesine historike te librit !</p>
kritika qe i behet Schmittit
<p> kritika qe i behet Schmittit eshte tejet jo profeisonale dhe si e tille as nuk e meritonte te botohej. Te shkruar gjysem faqe per nje liber disaqindrafaqesh e te perfundosh me nje gjykim per seriozitetin e gjithe vepres ... me ndje, por kjo eshte jovetem joserioze.</p><p>Joprofesionaliteti qendron edhe ne faktin se kritikuesi artikullshkruesi as nuk eshte munduar te sqaroje per lexuesin, per ato pak verejtje qe ka marre mundimin te vere ne dukje ne kete pacavure qe ka shkruar, qe gabimet qe ai i konsideron te tilla jane edhe te tilla: pra, gabime dhe jo keqlexim apo keqintepretim i kritikuesit; ose qe gabimet jane te Schmittit dhe jo te perkthyesit, psh. Kurse komentuesi i mesiperm as nuk e ve ne dyshim qe artikullshkruesi ka te drejte. Vras mendjense cfare e ben te besoje me shume seriozitetin e artikullshkruesit te kesaj pacavureje se sa ate te Schmittit, qe teorite i tij nuk i celebron neper bllogje mes anonimesh por mes te ngjashmeve, historiane dhe specialiste, - dhe te tille, historian dhe specialist nuk te ben thjesht fakti se ke studiuar ne Universitetin ku ka studiuar Schmitti!.</p><p>Gabimet jane njerezore, sidomos per libra te tille voluminoze gabimet jane te pashmangshme. Eshte rast i rralle qe ne vellime te tilla te mos te te ndodhin gabime apo te mos arrish t'i shohesh ato (ata qe punojne ne shkence e dine perse flas). T'i heqesh seriozitetin vepres bazuar ne cikerrima te tilla na tregon me shume per artikullshkruesin.</p><p>Zoteria artikullshkrues i ka te gjitha dyert e hapura (sidomos ato osmane qe i mban per reference dhe njesi matese serioziteti) te shkruaje variantin e tij te historise se Skenderbeut. Gjithashtu e ftoj te bej ate qe i kane mesuar (domosdo!) jo vetem ne ate universitetin qe ka ndare me Schmittin, por edhe ne kulturen shkencore te vendit ku ndodhet universiteti, qe shkenca nuk behet neper bllogje me anonime dhe as ne gazeta; por ne revista shkencore me peer-review; neper konferenca e simpoziume.</p><p> </p><p> </p>
Nuk i ka hequr askush
<p>Nuk i ka hequr askush seriozitetin. Thjesht, fakti qe ndoshta ka pasaktesira, sidomos ne toponimi dhe vendndodhje gjeografike, do te thote qe duhet shqyrtuar nga eksperte te interesuar te fushes. Kaq. Une nuk jam i asaj fushe, jam ne shkenca ekzakte, prandaj nuk mund ta bej une... fatkeqesisht... Nqs artikull shkruesi genjen, atehere ne rregull, faji eshte i ResPublica-s qe pranon autore qe genjejne, kete as une nuk mund ta di. Nqs do kete vellim te dyte me permiresime te botimit, aq me mire per te tera palet.</p>
As ti dhe as Schmiti nuk
<p>As ti dhe as Schmiti nuk duhet te merreni seriozisht, sidomos kur shkruan per vasalitetin dhe mosdijen e Skenderbeut per kombin e tij. Jo me kot kur Ai, i dergon leter Princit te Torantos i thote: "Nqs kronikat tona nuk genjejne, ne e quajme veten Epirote", midis te tjerash. Tani nja dy fjale per "vasalitetin" dhe marrveshjen e Napolit. Dhe po te shikojme se ne ate kohe emri Epir dhe Arberi ishte sinonim i njera-tjetres deri vone dhe duket qarte edhe ne fjalorin e "<span class="hasCaption">Frang Bardhi ne vitin 1635 shkroi : Dictionarium latino-epiroticum, Rome 1635 (Latin-Albanian dictionary)</span>", rreth kesaj.</p><p><span class="commentBody" data-jsid="text"><span class="text_exposed_show"><span>Ne marrveshjen me Napolin jane dy aspekte shume te rendesishme mbi te cilat duhet gjykuar (nese do te jemi ne lartesine e duhur) veprimtaria e heroit tone kombetar, heroit Shqiptar, Gjergj Kastriotit: </span></span></span></p><p><span class="commentBody" data-jsid="text"><span class="text_exposed_show"><span>1-politiko-ekonomiko-shoqe</span><wbr />rore dhe </span></span><span class="commentBody" data-jsid="text"><span class="text_exposed_show">2-juridike. E para, </span></span></p><p><span class="commentBody" data-jsid="text"><span class="text_exposed_show">1-, eshte shume e rendesishme per ti dhene kuptim te dytes si dhe perfundim te veprimtarise se tij edhe per marrveshjet, traktaktet, apo kontratat qe ai mund te kete bere gjate kesaj periudhe.</span></span></p><p><span class="commentBody" data-jsid="text"><span class="text_exposed_show">Dihet qe ne ate periudhe Gj.Kastrioti e gjeti vendin e Arberve te shperndare, te varfer, me feudal dhe masen (popullin) qe vuante, sepse paguante taksa (natyrisht pushtuesve – e kush ishin pushtuesit?). Me pak fjale gjeti nje katrahure te cilen duhet ta ribente, dhe per kete i nevojiteshin para te cilat ai nuk i kishte. Nga ana tjeter, Ai ishte shkeputur nga fuqia me e madhe ne bote per kohen, te cilen e kishte bere armike (perandoria osmane)! Duke patur nje armik te tille, dhe duke qene se vete Skenderbeu ishte nje strateg lufte (qe per momentin tingellonte si titulli dhe aftesia me e lart per nje burr shteti), Ai e dinte qe ky armiku i tij kishte dhe armik te tij, te cilet mund te ktheheshin (shfrytezoheshin) si aleat! Dhe per te krijuar shtetin e tij, mbi te gjitha, i duhej nje ushtri, nje ushtri e madhe dhe e fort, pa probleme ekonomike, dhe e mire organizuar. Por duhet dhe te mbante popullaten me buke. Pra, nje kompleks i tere problemesh shteterore. Dhe ketu hyme ne anen politike te veprimtarise se tij, Skenderbeu ishte nje Diplomat i talentuar!!!<br />Arriti te bente miq, pikerisht, armiqte e armikut te tij. Kete e beri sepse besonte ne krishterim? JO! Atehere kete e beri sepse urrente myslymanet? JO! <br />Kete e beri sepse, politikisht, juridikisht, mund te siguronte nje te ardhme te sigurt per tokat e arberve (te cilat ai vet do ti trashegonte – e shume mire do bente hallall ti kishte!)!</span></span></p><p><span class="commentBody" data-jsid="text"><span class="text_exposed_show">Tani te kthehemi tek vasaliteti i Napolit. A ishte de juro arberia vasalitet i Napolit?<br />E para duhet pare cfare perfshihesh dhe njihesh de juro toke arbereshe! Kjo ne periudhe nuk ishte e saktesuar sic ne sot njojim nje republike apo mbreteri. Pra ske nje kontrate, ske nje vasalitet.<br />E dyta, dhe me e rendesishmja, nje marrveshje ndershteterore, ka vlere juridike, kur nenshkruhet brenda ligjeve, normave apo kanuneve te njohura nderkombetarisht. Ne periudhen ne fjale ato mungonin, pra ska pas baze juridike. Nje marrveshje ndershteterore, e niveleve te tilla, ka vlere juridike, kur ato nenshkruhen nga kreret me te lart te shtetesve pale te marrveshjes (te kohes natyrisht). Jo nga nje ambasador, qe thjesht emerohet, sic emerohesh roja i turnit ne keshtjelle (qellimisht Skenderbeu nuk ishte prezente por dergoj ambasadore me justifikime te nje diplomati kariere!). Dhe, akoma, cfare eshte me e rendesishme, aty flitej per konkludim, por ne kohen e ardheshme, pra pasi te piqeshin kushtet. Hajde bejme kete bashke, dhe une qendroj mbret i Arberve dhe ti mbret i Napolit dhe Arberve (dhe mbreterite e tjera qe kishte Napoli).<br />Pra, me shqip, cfare mund te kuptohet me kete? Me kete, kuptohet se Gjergj Kastriot Skenderbeu ishte nje ushtarak, strateg, administrator dhe Diplomat I zgjuar, I shkathet dhe I beses!!!<br />Te mirat qe Ai krijoj? Natyrisht, si bashkatdhetar i tij, me interesojne vetem te mirat qe me trashegoj Ai. Zotria ne fjale mbajti lart emrin Arber. Krijoj principaten e arberit deri ne Preveze e Janine.</span></span></p>
eshte e qarte qe schmitt - i
<p>eshte e qarte qe schmitt - i ka pas hall te mare eurot per librin dhe nuk i behet vone per faktet.ai eshte paguar per te shtremberuar historine e popullit shqiptar.</p>
Mbase problemi eshte me te
<p>Mbase problemi eshte me te ndjerin Ardian Klosin dhe jo me Schmittin! Pasi ka te beje shume edhe perkthyesi!<br />Por si artikull ishte super!</p>
Ketu nuk behet fjale per
<p>Ketu nuk behet fjale per gabime drejtshkrimore, te cilat ne nje liber 400 faqesh jane te tolerueshme, por per gabime vendesh historike, ku gabimi eshte me i madh. <br />Une nuk e kam lexuar vepren, por te ngatrosh vendin e nje xhamia monumentale dhe venddodhjen e fshatit, ku Schmiitti me siguri i ka kushtuar nje faqe te tere, eshte gabim me shume se gabim.<br /><br />Pra nese autori ka te drejte ne pershkrimet, vepra e Schmitt paska mangesi studimi, e keqja eshte e jona qe <strong>nuk lexojme por dikutojme!</strong></p>
2 Gabime gjeografike dhe
<p>2 Gabime gjeografike dhe Schmitt qenka jo-serioz, rrjedhimisht Skenderbeun e tije hidhe ne kosh te plehrave! ?</p><p>Po kur ai jo-shqiptar paska bere keto gabime perse nuk beri njeri ze gjith kete kohe ta kapte "mat" por del nje shqiptaro-maqedonas tani e flet per to - sa serioze jemi ne atehere? A nuk jemi ne ata per ne kosh te plehrave?</p><p>Nuk e kam lexuar librin e Schmitt por lexova tashme 2 gabimet gjeografike te tije. Per mua kjo verteton pikerisht seriozitetin e Schmitt dhe gabimin (jo-seriozitetin) e Ardianit perkthyes. Gabim eshte te marresh seriozisht taboret e shumte ne kerkim te qimes ne qull!</p><p>P.S. Autori i gjetjes se 2 gabimeve ka shprehur padashje njefare anti-patie ndaj krishterimit dhe simpati ndaj Osmanllijve. Mjafton lidhja qe i ben me vasalitet ndaj Napolit apo reduktimin deri ne hiq te rolit te Skenderbeut ne formimin e idese se kombit Shqiptar dhe mund te kuptosh qarte se i meshon idese se jo-krishterimi ka qene faktor i formimit te kombit Shqiptar por ....arkivat e Osmanllive musulmane!</p><p>kev</p>
Faktor detemrinant i formimit
<p>Faktor detemrinant i formimit t e kombit shqiptar ka qene vete Lufta e Skenderbeut ---Isht epikerisht kjo lufte e cila u be nen flamurin e Shqiponjes , e cila i beri Arberoret ta quajne veten me rkenari dhe me inat kunder turqeve ......Shqipetar---Luftetaret e Shqiponjes</p><p>-Sepse ,. pasi Skendrbeu vdiq , turqit filluan nje hakmarje per te gjithe ata qe kishin qene me Skenderbeun</p><p>----Porse sic duket , Ushtaret e Skenderbeut duke qene nen flamurin e Shqiponjes se Skenderbeut , jan quajtur Shqipetar--mbajtesit e Shqiponjes --......</p><p>......Dhe atehere pasi Turqit filluan te vendosin pushtetin e tyre , ne Arberi ,gjithe popullsia ne nje ndergjegjesim kryengrites dhe hakmarres kunder Turqise , kushdo qe i pyeste : Cfare je ti ? --I prgjigjej me krenari : Une jam Shqiptar --dmth ushtar qe ka luftuar nen flamurin e Shqiponjes --pra ushtar i Skenderbeut</p><p>:....Kjo beri qe gradualisht emri Shqiptar te fitonte terren ne gjithe Arberine dhe Shqitparet ta quanin Arberine Shqiperi</p><p>__Pra eshte lufta heroike e Skendebreut kudner turqeve ajo qe beri ndergjegjesimin e Shqiptareve , dhe krijoi kombin Shqiptar</p><p> </p><p>Duhet thene se gjate gjithe periudhes 500 vjecare ter Turqise ne Ballkan , kur europianet kalonin ne Ballkan dhe i pyesnin populliste se cfare kombesie ishin --Te gjithe pergjiegjeshin vetem mbi bazen e aspektit fetar dhe thoshin :--Jam Kristian, apo Myslyman , ---Ndersa vetem shqiptaret pergjgijeshin me Krenari , si nje sfide e perjeteshme kunder Truqise : Jam Shqiptar</p><p>Interesant eshte se Shqitpyaret qe nga koha e Skenderbeut ishin nje komb shtetformues , sepse , ata krijuan Kombin e tyre te ri me emrin SHQIPTAR---KOMB I CILI KISHTE NE THEMELE TE GJENEZES SE TIJ lUFTEN Heroike kunder Turqise , ndersa kombet etjera e barazonin kombin e tyre me fene -, sepse ata perdornin fene per t ekrijuar Kombin e tyre --Ndersa shqiptaret perdornin Luften e tyre per LIRI per te identifikuar kombin e tyre me emrin e Ri, Shqiptar</p><p> </p><p>--Porse fatkeqsia e shqiptareve ishin Intelektualet e tyre --Intelektualet tane gjithmone , shkeputeshin nga kombi jone dhe ju sherbenin te huajve.....Kjo na beri qe te formonim shtetin shume vone</p><p>Ja si sot , po ti shikosh te gjithe Politkane , intelektuale, gazetare hiqen si Moderne , dhe disktuojne per cdo gje, por vetem per patritoizmin jo --E quajne patritoizmin si dicka te vjeteruar--Nderkaq qe fqinjet tane jane Esktremiste nacionaliste , te gjithe pa perjashtim , si intelektualet edhe politkanet e gazetaret e tyre ------ </p><p> </p><p>Fatkeqsia e kombit tone jane intelektualet tane te cilet nuk kane respekt per idnetietin e tyre </p>
@kevinjon. Ti mun me kritiku
<p>@kevinjon. Ti mun me kritiku autorin por ti nuk mun me akuzu per "anti-patie ndaj krishterimit dhe simpati ndaj Osmanllijve". Kjo tregon per joseriozitetin tan dhe per kufizimet e tua</p>
Anoni, nuk mund te sqarosh
<p>Anoni,</p><p>nuk mund te sqarosh nacionalitetin e shqiptareve pa marre ne konsiderate ndikimin katolik, qofte te kohes skenderbeane me lidhjet ne Napoli e Vatikan, qofte nga Venedikasit e Austrohungarezet me vone ne shkoder e gjetiu apo qofte indirekt prej trysnise se fqinjeve ektremist kristiane te Greqise apo Sllave. Kerkimi i identitetit nacionalist te shqiptareve gjithnje ne arkivat e Turqise eshte barazvleresim, ballancim dhe gabim! Arkivat e Stambollit mund te rrefejne kronologjine, biografite e njerit apo tjetrit personazh te ri-lindjes por asnjehere te jene burim i arsyes dhe filleses se nacionalizmit shqiptar. Ne stamboll mbahesh shenim, shpirti,idea dhe hovi ishin ne shqiperi duke u ushqyer nga perendimi. Krahaso gjendjen e sotme te lindjes se kosoves-shtet te te pretendosh te marresh shenimet e Beogradit si baze te shtet-formimit Kosovar!</p><p>Lidhja qe i ben Shqiptari i maqedonise me tradite anadollake nacionalizmit shqiptar me arkivat e stambollit eshte nje lexim i historise me kalenmdat anadollake. Vasalitetin e Skenderbeut qe ai permend me Napolin, e ben nga nje sy kritik duke nenkuptuar kufi natural te arberise/shqiperise me boten pertej detit. Jo! Kufiri natyral i shqiptareve eshte, duhet dhe do te jete ne lindje me cdo fqinj te tij! Nuk mund te besh lidhje te tilla, ok me peredimin por prit sa ta vertetoj me stambollin!</p><p>kev</p>
Autori me duket se nuk e ka
<p>Autori me duket se nuk e ka lexuar as librin e Schmitt-it, as kritikat per te. Kush ka folur per lufte nacionale te Skenderbeut? Askush! Eshte folur per rezistence te shqiptareve apo te arberve me ne krye feudalin Skenderbe kunder hordhive pushtuese turke. Dihet se nacionet kane lindur me vone. Kush ka vene ndonjehere ne diskutim aktin formal te valasitetit te Skenderbeut ndaj Ferdinandit? Kush ka thene se rezistenca e shqiptareve nen udheheqjen e Skenderbeut nuk kishte, veç te tjerash, edhe arsye fatare?</p><p>Thirrje redaksise se Res Publicas: Mos botoni me marrezira sharlatanesh te tille, sepse keshtu deshmoni se sharlatanet e vertete jeni ju.</p>
Separi ju qe komentoni duhet
<p>Separi ju qe komentoni duhet te merrni librin dhe te shihni a ka gabime ose saktesi, me pas te komentoni!<br />Ata qe ofenduan Shcmittin ofenduan se gjeja ishte per demitizimin e Skenderbeut dhe se gjeja Skenderbeu ka luftuar per komb dhe jo per Napolin. <br />E dyta ketu kemi lapsuse te Schmittit qe une sapo i verifikova dhe vete Schmitti i ka pranuar.<br /><br />Puna eshte se ketu cdokush komenton sipas interesit te tij personal! Kush eshte katolik shan Schmittin dhe artikullin, kush eshte nacionalist poashtu te dyja, kush eshte pro Schmittin shan artikullin; mirepo asnjeri smerr guximin ta verifikoje. <br /><br />Se kuptoj si mundet te komentosh kur nuk ke lexuar librin dhe sepaku edhe artikujt e Kristo Frasherit! Nejse pune shqiptaresh, duan vetem te komentojne dhe jo edhe te lexojne!<br /><br /> </p>
Add new comment