Bankat britanike/ Pengesë për inovacionin, dorëlëshuara me kreditë hipotekore
Vendlindja e revolucionit industrial ka nevojë urgjente për inovacion. Pengesë janë bërë bankat e ngarkuara me hipotekë të Britanisë.
Britania - shpikësi i sistemit të fabrikës, motorit me avull dhe hekurudhave - është në ballë të një ngadalësimi të produktivitetit global të shekullit të 21-të. Rritja e produktivitetit në Britani ose prodhimi për orë pune, është përgjysmuar që nga kriza financiare, duke bërë që disa politikëbërës ta quajnë këtë epokë dekada e humbur e Britanisë. Ndër shtatë ekonomitë më të mëdha të zhvilluara në botë, vetëm Italia ka ecur më keq.
Shkaqet janë debatuar ashpër dhe përfshijnë plakjen e popullsisë, rregullore më të rrepta dhe largimin e Britanisë nga Bashkimi Evropian. Por një faktor që ka fituar vëmendje të veçantë është mënyra se si bankat në Britani e kanë anuar kreditimin drejt tregut në lulëzim të banesave.
Kredia bankare për projekte që nxisin prodhimin ekonomik, si makineritë dhe programet kompjuterike, ka ngecur. Hulumtimet dhe rregullatorët thonë se dy tendencat janë të lidhura: Ndërsa çmimet e pasurive të paluajtshme u rritën, bankat zhvendosën më shumë kapital drejt banesave, të konsideruara si më pak të rrezikshme sepse kreditë mbështeteshin nga aktive të prekshme me vlera në rritje.
“Sistemi bankar po bëhet gjithnjë e më frenues për ekonominë”, tha Jonathan Haskel, anëtar i Komitetit të Politikës Monetare të Bankës së Anglisë.
Britania e Madhe është shembulli ekstrem i asaj që ka ndodhur në ekonomitë e mëdha në mbarë botën për pjesën më të mirë të këtij shekulli. Bankat qendrore ulën normat e interesit në vitet 2010 deri në fillim të vitit 2022 për ta bërë më të leverdisshme për bizneset që të marrin hua dhe të investojnë. Por ndërsa borxhi u rrit ndjeshëm, pjesa më e madhe e tij shkoi drejt pasurive të paluajtshme.
Asetet totale të botës – duke përfshirë ato të zotëruara nga familjet, bizneset dhe bankat – u trefishuan nga viti 2000 në 2020, sipas një raporti nga Instituti Global McKinsey, një grup kërkimor. Dy të tretat ruhen në pasuri të paluajtshme; vetëm një e pesta janë në asete që rrisin produktivitetin si fabrikat, pajisjet dhe infrastruktura, tha McKinsey. "Lidhja historike midis rritjes së vlerës neto dhe rritjes së PBB-së nuk qëndron më," thuhet në raport.
Ndër 10 ekonomitë më të mëdha në botë, Britania e Madhe është e lidhur me Francën për të pasur pjesën më të ulët të vlerës neto në asetet që nxisin rritjen ekonomike. Ndërkohë, vlerat e shtëpive dhe borxhi hipotekor i Mbretërisë së Bashkuar kanë shënuar rritje të madhe.
Bankat në Mbretërinë e Bashkuar shtuan 400 miliardë £, ekuivalente me rreth 500 miliardë dollarë, në huadhënien për shtëpi gjatë dekadës deri në këtë shkurt, tregojnë të dhënat e Bankës së Anglisë. Borxhi i shtrirë ndaj bizneseve u rrit vetëm me një të dhjetën e kësaj shume.
Bankat e mëdha të Mbretërisë së Bashkuar "reduktuan kredidhënien pas krizës financiare dhe nuk u kthyen kurrë më në normat e mëparshme" për sa i përket huadhënies së biznesit, tha Richard Davies, ish-drejtues rajonal për operacionet bankare të biznesit në MB të Barclays, i cili tani drejton Allica Bank, një startup në Londër që jep hua për bizneset e vogla dhe të mesme. “Bankat e mëdha janë të fiksuara pas hipotekave për banesa.”
Obsesioni me hipotekat i lë disa biznese të ndihen të përjashtuara.
Geometric Manufacturing, me qendër në Tewkesbury, Angli, prodhon produkte të mbrojtjes dhe të sigurisë kibernetike. Disa vite më pare, firma i kërkoi një banke në Mbretërinë e Bashkuar një kredi për të projektuar dhe prodhuar një krah robotik për të ngarkuar makineritë, një investim që do ta lejonte fabrikën të gjeneronte më shumë produkr me më pak punëtorë, tha Drejtori Menaxhues, Paul Wenham.
Pavarësisht opsionit për një garanci qeveritare përmes një programi për të ndihmuar bizneset e vogla, banka nuk pranoi të marrë pjesë, tha Wenham. Kompania mori një hua të vogël nga një huadhënës i vogël me bazë në Londër. Kredia erdhi me një normë të lartë interesi dhe ishte më e vogël se ajo që kishte kërkuar kompania.
Paaftësia e tij për të marrë një kredi më të madhe e vonoi projektin me vite, tha Wenham. "Ne mund t’i kishim marrë fitimet shumë më shpejt," thotë Wenham.
Dhjetra kompani të reja huadhënieje kanë hyrë në lojë për të mbushur boshllëkun e krijuar nga pakësimi i bankave të mëdha. Ato dhanë rreth gjysmën e të gjitha kredive të reja për bizneset e vogla dhe të mesme vitin e kaluar, tregojnë shifrat e qeverisë. Por ato kanë norma të larta interesi për kreditë e biznesit, tha Mike Conroy, drejtor i financave komerciale në UK Finance, grupi kryesor tregtar i industrisë bankare.
Conroy tha se faktori më i madh pas investimeve të dobëta të biznesit është mungesa e kërkesës, jo e ofertës. Shumë sipërmarrës hezitojnë të marrin borxhe, ose thjesht nuk aspirojnë të rriten, tha ai. “Mbretëria e Bashkuar ka shumë biznese të vogla që japin një kontribut të madh në ekonominë e Mbretërisë së Bashkuar dhe komunitetet lokale, edhe pse ata nuk aspirojnë të jenë Microsoft-i apo Google-i i ardhshëm”, tha Conroy.
Hulumtimet në SHBA dhe Australi tregojnë se bankat i përgjigjen rritjes së vlerave të shtëpive duke zhvendosur kapitalin nga bizneset. Bankat amerikane të vendosura në zona me tregje të fuqishme të banesave në flluskën e fillimit të viteve 2000 rritën huadhënien hipotekore ndërsa ulën huadhënien e biznesit, sipas një studimi të vitit 2018 në Rishikimin e Studimeve Financiare.
Në Britani, rregullat e vendosura pas krizës financiare i detyrojnë bankat të mbajnë nivele më të larta kapitali për kreditë e biznesit, të cilat konsiderohen më të rrezikshme, sesa për hipotekat.
Matt Hammerstein, CEO i operacioneve të Barclays në Mbretërinë e Bashkuar, tha se bankat u kanë kërkuar gjithnjë e më shumë të gjithë kredimarrësve – qofshin pronarë shtëpish apo biznese – të vendosin kolateral asete fizike që kredidhënësit mund t'i shesin nëse kredimarrësit dështojnë t'i paguajnë kreditë. Shumë pronarë biznesesh refuzojnë ta bëjnë këtë dhe si pasojë nuk marrin miratim për kredi.
“Ajo që bankat kanë bërë me kalimin e kohës për të qenë në gjendje të mbështesin oreksin e tyre për rrezik është të presin që sipërmarrësit të vënë më shumë nga kapitali i tyre në rrezik,” tha Hammerstein. “Nëse po i jepni hua një biznesi të vogël, veçanërisht një biznesi që ka aktive jo-materiale, do të kërkoni goxha kolateral”.
Normat e mospagimit midis bizneseve të vogla dhe të mesme të krijuara janë të ulëta—rreth një në 50 do të falimentojë në një vit të caktuar, tha Davies nga Allica Bank. Por, përcaktimi i rrezikut të secilës kompani – dhe si rrjedhim, çfarë norme interesi duhet të caktohet dhe sa kapital duhet mbajtur – është më pak i saktë dhe kërkon më shumë kohë për bankat e mëdha, të cilat në vend të kësaj i kanë zhvendosur burimet te hipotekat.
Në vitin 2018, Jurga Zilinskiene kërkoi financim për të zhvilluar softuer për të zgjeruar biznesin e saj të përkthimit të gjuhës, Guildhawk. Kompania me 40 punonjës përkthen dokumente për kompani në mbarë globin.
Ajo kërkoi një kredi me shtatë shifra nga një bankë e madhe në Mbretërinë e Bashkuar; por i dhanë asaj një pjesë të huasë, duke përmendur si argument mungesën e aseteve fizike që mund të mbështesin kredinë nëse ajo nuk paguhej. Shumë nga pasuritë e saj janë jofizike, siç është prona intelektuale.
Kompania shqetësohet se bankat janë shumë të përqendruara në fitimin e shpejtë në vend që të mbështesin shëndetin afatgjatë të ekonomisë. "Si mund të konkurrojmë me ndërmarrjet globale në Shtetet e Bashkuara, Kinë?" pyesin përfaqësuesit e saj.
Add new comment