Kafeneja me emrin “Zdravko”

Keni dëgjuar për “Orkestrën për dasma dhe varrime”? Është me famë ndërkombëtare. Luajnë me nota ballkanike. Themelues dhe kumbar i tij është miku ynë, Goran Bregoviç, i cili ka një histori të gjatë prej këngëtarit të kafeneve striptiz, bareve dhe deri te studenti italian i muzikës, i cili pastaj u zhvillua në kompozitor, autor tekstesh e shumëçka tjetër që ka, por edhe që nuk ka të bëjë me muzikën. Arriti edhe sukses ndërkombëtar! Ai ka pasuri, sidomos shtëpi nëpër botë. Zakonisht i përmend ato në Sarajevë, Beograd dhe Zagreb. Për simbolikë dhe për emocione. Ai e ka edhe çelësin e një kryeqyteti. Atë të Tiranës. Atë ia dhuroi vetë Kryeministri i tanishëm shqiptar, në kohën kur ishte kryebashkiak. Përderisa Kryeministri i atëhershëm, Berisha, nuk kishte prirje për lidhje kulturore, ai preferonte lidhje të tjera. Energjetike! Ai la anash lobin e fuqishëm kulturor, serbo-boshnjak të Sarajevës dhe u miqësua me një serbo-boshnjak tjetër me mbiemrin Fazliç. Ai u bë aq i besueshëm dhe aq mik me tashmë ish-kryeministrin sa e mbante afër edhe në takimet e larta të sigurisë kombëtare. Ndoshta nga vetëdija se kur serbët nuk bëjnë telashe, siguria kombëtare është OK!

Pra, serbo-boshnjakët janë në modë në Tiranë.

I ndeshur me laramaninë e sloganeve të cilat e përvetësonin Kosovën, pata klithur edhe unë në Facebook, veçse në drejtim të kundërt. “Shqipëria është Kosovë” thashë dhe …. shpëtova! Përpos dhjetëra pëlqimeve nga vetë Shqipëria, nuk pati ndonjë koment tjetër… “negativ”.

Të tjerat dihen tashmë. Se Kosova nuk është Shqipëri tashmë ka edhe argumente ndërkombëtare. Jo vetëm kombëtare. Këtë po kujdeset të dëshmojë veçanërisht politika serbe. Ata ende brohorasin me shumë emocione se Kosova është Serbi. Më herët, në prani të dy kryeministrave shqiptarë, Kryeministri turk pat klithur që Kosova është Turqi. Këta e duartrokitën.

Pra, pa frikë, Kosova mund të jetë gjithçka tjetër, përveç Shqipëri. Nuk lejojnë miqtë! As ne! E kryeministrat garantojnë… paqen.

Edhe në Bosnjë, faktorët janë të njëjtë. Dy perandoritë ëndërrojnë të rikthehen.

Përndryshe në Serbi, gjatë dhe pas lufte ka gjetur strehë një grup, gati i përmasave globale i kulturës boshnjake, më saktë serbo-boshnjake. Kosturica, Bregoviç, Çoliç…! Me përjashtim të të parit, regjisor i famshëm, i cili ishte ekspozuar shumë me serbofilinë e tij gjatë luftërave në ish-Jugosllavi, të tjerët ende mund të jenë ambasadorë të paqes. Të përdorshëm!

Ende nuk është e njohur në kishte ardhur vetë Goran Bregoviç, apo e kishin thirrur. Ndoshta vetëm po kalonte këndejpari. Ëndrra e moçme e çdo serbi tradicional është t’i bjerë “Shqipërisë përmes”! “Golgotën shqiptare” nga lufta e parë ata e mësojnë nëpër shkolla. Nejse… Tradita mesjetare ende paraqet shpirtin serb.

Gazetarët kureshtarë shpesh e kanë pyetur Bregoviçin, prej nga i kishte ardhur kjo ide e çuditshme për emrin e orkestrës. Ai krejt këtë e lidh me traditën, me rëndësinë që kanë dasmat dhe varrimet në kulturën ballkanike. Si askund në Europë, thotë ai. Nejse, do kthehemi më vonë sërish tek emri i çuditshëm i orkestrës serbo-boshnjake.

E dikur, një serbo-boshnjak tjetër këndonte me pasion këngën “Shoku Tito, ne të betohemi”, për perandorin e kuq jugosllav. Ishte gati himn zyrtar. Zdravko Çoliç, asokohe 26-vjeçar, këndonte me zemër. Pas tij ishte partia dhe shteti. Këtë e dinë edhe këshilltarët e Kryeministrit.

“Çolle”, së fundmi performoi në Tiranë, ku u “prit si mbret”. “Çolle” përpara, shteti (shqiptar) pas tij. Mbreti “Çolle”!

Ai u ftua nga televizioni, i cili për moto të vet ka sloganin: Jemi një! Kjo i trazoi kosovarët. Një me kë, pyesin ata? Disa këngëtarë të njohur kosovarë u ndien të fyer dhe refuzuan të marrin pjesë në të njëjtën ngjarje. Edhe këngëtarë nga Tirana u ofenduan për arsye të tjera. Financiare.

Po e shihni se si po “eci” me kujdes nga frika se jugonostalgjikët tanë mund të na varin në shpinën virtuale etiketa nga më të ndryshmet. Por, kur jemi tek “Orkestra për dasmat e varrimet” nuk bën pa përmendur qindra e mijëra vajza nga Shkodra dhe Shqipëria që janë martuar viteve të fundit me djem nga Serbia apo Maqedonia, përmes fenomenit modern të mblesërisë politike, ndërkombëtare. Është përfolur si biznes përfitues. Serbët po vuajnë nga nataliteti zero. E fëmijët e parë, nipat tanë që flasin serbisht, tashmë janë rritur për të ndjekur topin rrugicave shqiptare.

Ndërkohë në Kosovë, 15 vite pas lufte, shumë nëna ende kërkojnë të dinë veç për varret e më të dashurve të tyre të vrarë nga forcat serbe. Mijëra femra të dhunuara nga serbët kanë filluar të flasin, pasi e kanë kapërdirë turpin. Por…

Në këtë atmosferë, edhe ajo pjesa për varrimet, në emrin e orkestrës të mikut të kryeministrit, duket vizionare. T’i varrosim në heshtje. Pa katarsis! Me këngë! Me orkestër! Të kujtohet eksodi nën tingujt e “Çolles”!

Desha të flas edhe shumëçka për modën e fundit në Shqipëri, që të promovohet “kultura” serbe, dhe se si m’u kujtua kënga e famshme e “Çolles”: “Pusti, pusti modu” (“Lëre, lëre modën”)! Ky ishte një nga hitet më të njohura të tij. Atë e dërguan në Kosovë, veç një vit pas demonstratave të studentëve kosovarë më 1982 dhe ai po këndonte live në Prishtinë përpara sallës së mbushur plot. Përplot aktivistë! Njëjtë ishte edhe më 1998, vetëm një vit përpara luftës së përgjakshme të Kosovës, ku bashkëkombësit e tij bënë krime të rënda. Por, këta çile guri gojën! Nuk merren me politikë. Vijnë të na argëtojnë kur jemi të mërzitur. Nuk kanë dëgjuar për krimet.

“Çolle” po këndonte në Tiranë, ato ditë kur Kryeministri Rama po e priste në Kukës Kryeministrin Thaçi, i cili paturpshëm po vonohej në akademinë kushtuar eksodit kosovar të vitit 1999.

Dikur për këngëtarin serb “Çolle” vajzat i shkulnin flokët, ndërkohë që burrat xhelozë e kishin shpallur për gej. Tash, në moshën 63-vjeçare u kthye nga Shqipëria i befasuar se sa shqiptarët e pëlqenin dhe… nuk e urrenin. Madje e hapën edhe një kafene me emrin Zdravko. Gëzuar!

Pra, ka shqiptarë dhe shqiptarë. Ka që duan të harrojnë dhe nuk munden. Ka edhe të tillë që… përsërisin! Sidoqoftë, jemi një!

E ndoshta krejt kjo është vetëm huti në udhëkryqin ballkanik të civilizimeve. A jemi një?

"Shqip"