Vullneti politik i Ramës dhe ndryshimi i sistemit

Kur Edi Rama është pyetur se si do të pakësohet korrupsioni kur ai të jetë kryeministër, përgjigjia ka qenë mbresëlënëse. “Edhe një danez të sjellësh në një post të rëndësishëm në Shqipëri, do të korruptohet, sepse është vetë sistemi që të korrupton – prandaj, do ndryshuar sistemi, jo thjesht njerzit,” është përgjigjur në më shumë se një rast ai.

Në fakt, lufta kundër korrupsionit është thelbësorë për realizimin e programit ramist të “Rilindjes”, sepse në të gjithë komponentët e tij presupozohen shtim fondesh buxhetore, që sipas shpiegimeve të Ramës & co., do të sigurohen nga pakësimi i korrupsionit në mbledhjen dhe shpenzimin e të ardhurave të buxhetit të shtetit. Por, fatkeqsisht, në program nuk jepen detaje rreth reformimit të SISTEMIT.

Në fakt, për një periudhë afatshkurtër, mund të mjaftojë edhe vetëm vullneti i politik i Ramës kryeministër, që korrupsioni të pakësohet dhe disa nga premtimet e programit të “Rilindjes” të realizohen – siç ndodhi, për shembull, me kthimin në identitet të Parkut Rinia e të lumit Lana, si dhe me rinovimin e fasdadave të pallateve, pas ardhjes së Ramës në krye të Bashkisë së Tiranës. Por që ndryshimet të jenë afatgjata, duhet që të kemi edhe ndryshime sistemike, që fillojnë me ndryshimin e Kushtetutës dhe të Kodit Zgjedhor.

Këto ndryshime nuk janë përmendur në programin rilindës të PS-së, por janë përmendur në programet e dy partive të reja që, pas 23 qershorit, mund të bashkëqeverisin me të  –AK dhe FRD. Këto ndryshime prekin Kushtetutën dhe Kodin Zgjedhor, për të cilat, të mos harrojmë, Rama ka pranuar publikisht se janë ndryshuar me nxitim në vitin 2008...

Për shembull, FRD-ja ka propozuar që Presidenti i Republikës të zgjidhet drejtëpërdrejt nga populli. Aktualisht, presidenti është një kukull e kryeministrit, i cili emëron kryeprokurorin dhe anëtarët e gjykatave. Por korrupsioni ndëshkohet pikërisht nga prokuroria dhe gjykatat. Një president i zgjedhur nga populli mund të jetë aq i pavarur sa të emërojë kryeprokuror e gjykatës që mund të dënojnë edhe kryeministrin vetë, në qoftë se bën korrupsion – siç ndodhi në Kroaci, për shembull.

AK-ja ka propozuar që asnjë zyrtar i zgjedhur, duke filluar nga kryeministri e deri te kryekomunari më i fundit të mos lejohet të qeverisë për më shumë se dy mandate. Dhe përvoja ka treguar se sa më shumë të njëjtët njerëz të mbajnë mandatet e tyre, aq më shumë ka lulëzuar korrupsioni nën hyqmin e tyre...

FRD-ja ka propozuar që Kuvendi i Shqipërisë të ketë 100 deputetë dhe që numri i mandateve të partive të vogla të mos varet nga qënia në koalicion me partitë e mëdha (aktualisht një parti e vogël, po të jetë në koalicion parazgjedhor me një parti të madhe, mund të marrë mandat me gjysmën e votave që i duhen duke garuar më vete). Dhe përvoja e Kodit Zgjedhor aktual ka treguar se partitë e mëdha kanë mbledhur rreth tyre gjithfarë partish të vogla, thjesht se u duhen që të maksimalizojnë votën. Për t’i shpërblyer pastaj me poste ministrash e zëvendësministrash që shërbejnë për të futur në punë militantë e për të shpërblyer biznesmenë kontribues. Një sistem zgjedhor me 100 mandate, ku çdo parti garon më vete (jo në koalicion), do t’i eliminonte shumë nga këto gëmusha të korrupsionit në qeveritë e ardhshme.

Ak-ja ka shkuar edhe më larg në drejtim të reformimit të sistemit. Ajo ka propozuar që ministrat të mos jenë deputetë. Sepse një ministër-deputet nuk e ka kollaj ta shkarkojë kryeministri, kur dyshohet për korrupsion apo demonstron paaftësi – balanca e numrave në Kuvend mund të jetë e tillë që vota e ministrit-deputet të jetë vendimtare për kryeministrin.

Këta janë disa nga shembujt më pikantë ndër propozimet e AK-së dhe FRD-së, të cilat ta do mendja që do të diskutohen me PS-në, në qoftë se puna do ta sjellë pas 23 qershorit që votat e tyre në Kuvend të jenë përcaktuese për krijimin e qeverisë së re të udhëhequr nga Rama. Dhe mbetet të shihet nëse Rama do t’i pranojë këto propozime dhe nëse do të përdorë vullnetin e tij politik për t’i materializuar ato.

Xhorxh Ushingtoni nuk mbahet mend për ndonjë “Park Rinia” apo “Lanë”, si ato që rinovoi Edi Rama. Uashingtoni, përveç të qënit udhëheqës i luftës për pavarësi, mbahet mend se krijoi precedentin e moskandidimit për herë të tretë për president të SHBA-së (kur e kishte 100% të sigurtë fitoren), duke thënë fjalët monumentale: “Unë nuk luftova kundër një mbreti, për t’u bërë mbret vetë!”