Taksim progresiv apo...regresiv?

Kryefjala e Ramës rreth politikave fiskale gjatë fushatës parazgjedhore ishte taksimi progresiv. Dhe për ta ilustruar sa më thjeshtë skemën e re të taksimit, ai thoshte se “kush ka të ardhura më shumë, do të taksohet më shumë dhe anasjelltas.” Në paketën e re fiskale që ka paraqitur qeveria në Kuvend, ky parim i trumbetuar papushim nga Rama e gjen shprehjen e vet në skemën e re të tatimit mbi pagat, që do të tatohen me një përqindje më të ulët për ata që e kanë pagën bruto në intervalin 300 mijë – 1 milion e 300 mijë lekë të vjetër dhe me përqindje më të lartë për ata që e kanë pagën më të madhe (pagat 300 mijë e poshtë janë përjashtuar nga tatimi që në prill të këtij viti).

Por a mjafton vetëm ky ndryshim i skemës së tatimit mbi pagat për të siguruar progresivitetin e premtuar të taksimit?

Le të sjellim dy shembuj konkretë për ta verifikuar këtë gjë.

Familja 1: Burri, zyrtar i mesëm në Bankën X, 1.3 milion lekë të vjetra rrogë bruto, gruaja merret me rritjen e fëmijve. Kjo familje është qiradhënëse ambjentesh zyrash në katin e parë të pallatit ku jeton – qeraja është 4 milion lekë të vjetra bruto në muaj.

Çdo muaj, kjo familje paguan 130 mijë lekë tatim mbi pagën e burrit (10% të pagës), 400 mijë lekë tatim mbi qeranë (10% të qerasë), 70 mijë lekë taksë mbi pronën (nga 35 mijë që ka paguar deri më sot), dhe 400 mijë lekë tatim mbi konsumin (1/6 e 2.4 milion lekë konsum në muaj, për të paguar TVSH-në dhe akcizat e mallrave dhe shërbimeve që blen). Pra, kjo familje i paguan shtetit drejtpërdrejt (nëpërmjet tatimit mbi të ardhurat) dhe tërthorazi (nëpërmjet tatimit mbi konsumin) gjithsej 1 milion lekë në muaj. Kështu që barra tatimore e saj është 19% e të ardhurave bruto.

Familja 2: Burri, drejtor i bankës së mësipërme, 2.1 milion lekë të vjetra rrogë bruto, gruaja merret me rritjen e femijve. Çdo muaj, kjo familje paguan 315 mijë lekë tatim mbi pagën (15% mbi pagën), 250 mijë lekë tatim mbi konsumin -- 1/6 e konsumit prej 1.5 milion në muaj (kursen diçka për të ardhmen e fëmijve). Pra, kjo familje i paguan shtetit drejtëpërdrejt (nëpërmjet tatimit mbi të ardhurat) dhe tërthorazi (nëpërmjet tatimit mbi konsumin) gjithsej 565 mijë lekë në muaj. Dhe barra tatimore e saj është plot 27% e të ardhurave bruto.

Këta dy shembuj tregojnë se familja e dytë, e cila ka të ardhura mujore më pak se sa gjysma e së parës, taksohet me një përqindje shumë më të lartë se ajo. Pra, në këtë rast (i cili nuk është i izoluar, sepse ka mijra familje që japin me qera ambjente/apartamente në kate të para e të mësipërme) kemi një taksim regresiv dhe jo progresiv, siç pretendohet.

Një premtim tjetër i Ramës gjatë fushatës elektorale ka qenë heqja e TVSH-së për barnat, me arsyetimin se kështu do të pakësohet barra tatimore për familjet me të ardhura të pakta. Dhe në fakt, në paketën e re fiskale është propozuar heqja e TVSH-së për barnat. Po a i ndihmon kjo gjë familjet me të ardhura të pakta?

Sot një familje e tillë, kur blen një ilaç që kushton 1 mijë lekë, paguan edhe 100 lekë TVSH (10%), por rimbursohet nga ISSHP-ja për 1100 lekë. Me heqjen e TVSH-së do të paguajë vetëm 1000 lekë dhe do të rimbursohet po për 1000 lekë. Pra, asgjë nuk ndryshon në xhepin e saj.

Nga ana tjetër, një familje me të ardhura të larta, ka mundësi të blejë barna cilësore, që nuk janë në listën e rimbursimit. Në qoftë se sot ajo paguan 11000 lekë për një ilaç (10000 lekë ilaçi dhe 1000 lekë TVSH-ja), nesër do të paguaj vetëm 10000 lekë, sepse do të hiqet TVSH-ja për të gjitha barnat.

Pra, familjes me të ardhura të më të mëdha i pakësohet barra tatimore, ndërkohë që për familjen me të ardhura të vogla, nuk ndryshon asgjë. Thënë ndryshe, në vend që të kontribuohet për rritjen e progresivitetit të taksimit, me këtë lëvizje, ndikohet për theksimin e regresivitetit të tij...