Ukraina, basti i një akrobati si Putin

Nëse Uinston Çurçill do të kishte qenë dëshmitar i asaj që po ndodh sot në Ukrainë, ai ndoshta do ta kishte ndryshuar thënien e tij të famshme "Rusia është një enigmë e mbështjellë në një mister brenda një enigme". Rusia e Vladimir Putinit, në realitet, i ngjan më tepër lëvizjeve të një akrobati, me synimet finale sigurisht të fshehura, por strategjinë dhe mjetet për t’i kënaqur ato më shumë se të dukshme.

Kështu, për të kuptuar se çfarë do të ndodhë nesër (pushtim apo negocim?), është e nevojshme të kthehemi vazhdimisht te ajo pikë. Çfarë donte dhe çfarë do Putini, i cili dërgon 140 mijë ushtarë në kufirin me Ukrainën dhe kërcënon Kievin edhe nga Bjellorusia? Nuk ka gjasa, derisa të vërtetohet e kundërta, që ai të dëshirojë pushtimin. Sepse ai nuk mund të mos i ketë llogaritur (shahist i mirë dhe rrip i zi në xhudo), as gjendja në të cilin sanksionet perëndimore do ta çonin Rusinë, as nevoja për t’u hedhur në krahët e Kinës, një hap që Rusia nuk e ka pasur kurrë me qejf, pavarësisht se mund të duket ndryshe në pamje të parë.

Putini e di gjithashtu se ai ka bërë kërkesa të papranueshme për Perëndimin (garanci me shkrim për mos hyrjen e Ukrainës në NATO, tërheqjen e Aleancës në të gjithë ish-Evropën Lindore) dhe nuk duhet të ketë qenë befasi që SHBA-ja dhe NATO-ja i kanë kthyer këto kërkesa te dërguesi, duke evokuar parime të pandryshueshme libertariane. Pra, pse kaq shumë zhurmë dhe kërcënime? Shkathtësia e akrobatit nuk duhet nënvlerësuar.

Nëse presidenti rus ka çuar një ushtri të tërë në kufirin ukrainas, këtë mund ta ketë bërë për të marrë avantazhe politike dhe strategjike, jo për të tërhequr këmbëzën kundër "popullit vëlla" shumë të lavdëruar, të cilët me siguri do të rezistonin.

Natyrisht, Putini nuk i ka skrupujt e demokracive tona dhe i ka mirë parasysh gabimet që mund të bëhen në llogaritje: dëshira për të përfituar nga dobësia e Perëndimit ka rezultuar në një rilançim të NATO-s së dërrmuar pas Kabulit, madje edhe në një ndihmë jo dhe aq indiferente ndaj presidentit Biden në krizë të plotë konsensusi. Po atëherë, cili është, midis lëvizjeve dhe kundër-lëvizjeve, bilanci i përkohshëm i një loje ende në zhvillim dhe që vazhdon të mbajë lart shpatën e Damokleut të luftës së njëmbëdhjetë në Evropë?

Putin, akrobati, merr nga SHBA-ja njohjen e legjitimitetit të barabartë për të diskutuar mbi sigurinë evropiane, një objektiv që është ndjekur gjithmonë dhe nnuk është arritur asnjëherë nga Kremlini pas përfundimit të Luftës së Ftohtë. Merr edhe hapjen e një procesi negociues që premton vazhdimin, ndërkohë që deri dje, shqetësimet e Moskës për zgjerimin e NATO-s as nuk ishin dëgjuar. Putin ka një shqetësim të përgjithshëm për rinisjen e marrëveshjeve të Minskut, të cilat deri më tani janë anuluar mbi të gjitha nga parlamenti i Kievit. Pasi dërgoi ushtarët e tij pikërisht atje dhe pikërisht në ato sasi, akrobati mund të mendojë, me njëfarë baze, se për hyrjen e Ukrainës në NATO nuk do të flitet më për një farë kohe. Sepse askush në Perëndim nuk dëshiron vërtet një luftë, dhe vetë Amerika, e cila ndonjëherë është më e alarmuara, do të preferonte t'i përqendronte përpjekjet e saj në rivalitetin global me Kinën.

Dëshmia e kësaj është se Uashingtoni nuk i pengoi udhëtimet e francezit Macron dhe gjermanit Scholtz në Kiev dhe Moskë. Kancelari gjerman tha se siguria evropiane duhet mbrojtur me Rusinë, jo kundër saj. Kreu i Elysée i ka garantuar Putinit atë që të gjithë e dinë, por askush nuk donte ta thoshte, se hyrja e Ukrainës (dhe Gjeorgjisë) në NATO nuk është në rendin e ditës dhe sigurisht nuk mund të jetë derisa lufta civile në Donbas të vijojë; për ta pranuar do të nevojitet unanimiteti që nuk ekzistonte tashmë në samitin e NATO-s të vitit 2008 në Bukuresht.

Kaq e vështirë ishte t’i konfirmohej Putinit kjo gjendje për të balancuar një zgjerim të NATO-s që sot edhe shumë studiues perëndimorë e konsiderojnë të pakujdesshëm dhe të tepruar? Ndoshta po, ishte shumë e vështirë sidomos për amerikanët që në Bukuresht kanë kërkuar “dritën jeshile”. Ata nuk donin t'ua jepnin atyre që shantazhojnë Perëndimin me kërcënimin e përdorimit të forcës. Dhe kështu, e pabesueshme të thuhet, por ishin evropianët Macron dhe Scholtz ata që folën qartë, duke ndaluar, me sa duket, një ulje që do të çonte direkt në përplasjen midis përdorimit të lashtë të forcës dhe parandalimit të ri sanksionues. Me rrezik shtesë për ndonjë thyerje në frontin perëndimor, të bashkuar deri më tani, kur sanksionet të hynin në fuqi.

Asgjë nuk është përfundimtare, loja vazhdon ndërsa SHBA dhe Rusia shkëmbejnë akuza për gënjeshtra mbi lëvizjet e forcave në kufijtë e Ukrainës. Vladimir Putin mund të mendojë ende se fronti i tij i brendshëm (zgjedhjet presidenciale në 2024) kërkojnë më shumë se një negocim pas një dislokimi të tillë të forcave të armatosura. Putini mund të ndihet i detyruar të bëjë një bastisje të kufizuar nëse mendon se duhet të shpëtojë fytyrën përballë nacionalistëve të tij që tashmë po kërkojnë (Duma) njohjen nga Rusia të pavarësisë së Donbasit të shndërruar në një shtet-jastëk.

Akrobati është i paparashikueshëm. Por nëse hapja e negociatave është e sinqertë, si nga pala ruse ashtu edhe nga ajo amerikane, do të kuptohet se askush nuk do të kishte përfituar nga një konflikt i tankeve pushtuese përballë sanksioneve ekonomike dhe financiare. Më së paku ne evropianët.

Shkrimi është botuar në Corriere.it