Një histori e shkurtër e pandemisë më të keqe që ka njohur njerëzimi
Ndërsa bota vijon betejën me COVID-19, shifrat janë larg statistikave të zymta të pandemisë më vdekjeprurëse të historisë – murtajës së zezë. E quajtur ndryshe vdekja e zezë, kjo sëmundje goditi Evropën dhe Azinë në mes të viteve 1300, ndërsa shpërthime të tjera ka pasur edhe në shekujt që pasuan. Murtaja vrau rreth një të tretën e popullsisë evropiane kur filloi - gati 20 milionë njerëz. Brenda disa viteve, numri i viktimave arriti deri në 200 milionë viktima në të gjithë botën.
Murtaja bubonike erdhi për herë të parë në Evropë në 1347, në bordin e 12 anijeve tregtare nga Deti i Zi që u ankoruan në portin sicilian të Mesinës. Shumica e marinarëve në ato anije ishin ose të vdekur ose të sëmurë rëndë, me plagë plot me gjak dhe qelb në trup. Në kohën që autoritetet u përpoqën t'i kthejnë mbrapsht këto anije, ishte tepër vonë dhe murtaja filloi të përhapet. Kjo në mënyrë të veçantë për faktin se sëmundja nuk transmetohej vetëm përmes ajrit, por edhe përmes pickimeve të pleshtave dhe minjve të infektuar. Këta ishin të shumtë në atë kohë në Evropë, sidomos në bordin e anijeve, të cilat e mbartnin murtajën nga porti në port. Sëmundja u përhap edhe në bagëti si lopët dhe delet, madje edhe te pulat.
Sëmundja me gjasë e pati origjinën në Azi mbi 2 000 vjet më parë. Ajo u rikthye disa herë përgjatë shekujve, por në asnjërën nga rastet më keq sesa kur goditi në Mesjetë.
E shkaktuar nga bakteri Yersinia pestis, murtaja kishte simptoma të tmerrshme. Siç raportohet nga History Channel, poeti italian Giovanni Boccaccio i përshkruante kështu vuajtjet e sëmundjes: "Te burrat dhe gratë njësoj, në fillim të sëmundjes, ënjtje në ijë ose nën sqetulla. … Ca në madhësinë e një molle të zakonshme, të tjera në madhësinë e një veze, diku më shumë dhe diku më pak, vlon sëmundja me emrin vulgar”.
Sëmundja sulmonte sistemin limfatik, murtaja sillte si pasojë simptoma si ethe, të vjella, diarre dhe dhimbje trupi. Fatkeqësisht, trajtimet mesjetare nuk ishin shumë të këndshme dhe bënë shumë pak për të ndaluar ecurinë e Vdekjes së Zezë. As besimi i shumë njerëzve se murtaja ishte një ndëshkim nga Zoti nuk solli ndonjë efekt. Kjo rezultoi në pastrimin e "heretikëve" si masakrat e mijëra hebrenjve në 1348 dhe 1349 dhe shumë njerëz shkonin nga një qytet në qytet duke goditur veten në shenjë pendese.
Çfarë i dha fund vdekjes së zezë? Sëmundja u zhduk për një periudhë kohe, por do të rikthehej sërish përgjatë shekujve si shpërthimi i Londrës në 1665-1666, kur vdiqën rreth 100 000 njerëz- një e katërta e popullsisë së qytetit. Fitorja përfundimtare e betejës me pandeminë ka të ngjarë që erdhi për shkak të praktikës së karantinimit të njerëzve të infektuar, që e ka origjinën në Venecian e shekullit XV dhe e shohim edhe sot me Covid-19. Higjiena është përmirësuar shumë përgjatë shekujve, praktikat mjekësore gjithashtu kanë luajtur një rol të madh në ngadalësimin e marshit të murtajës. Megjithatë, pavarësisht kësaj, edhe sot, në epokën moderne, ka çdo vit rreth 1 000 deri në 3 000 raste të murtajës.
Add new comment