Lajmi është sipërmarrje sociale

Alan Rusbridger i ka bindur të pasurit që informacioni i saktë nuk duhet t’u rezervohet vetëm elitave. The Guardian, të cilin ai e drejtoi nga viti 1995 deri në 2015, është falas për lexuesit në internet. Nuk duhet të paguash asgjë për ta lexuar. Përkundrazi, lexuesit bëjnë pagesa vullnetare dhe të ardhurat që mblidhen tani janë mjaftueshëm të larta që “The Guardian” të mos varet më nga reklamat.

A i detyrohet ekzistenca e“TheGuardian” një biznesmeni të mençur, i cili e kuptoi që gazetaria është një shërbim publik?

Asnjëherë nuk ka pasur si synim të fitonte para. Nuk ishte kjo arsyeja e themelimit të saj. Rastësisht po aq sa dizajni, ka qenë në të njëjtën familje prej 200 vjetësh. Dhe ende edhe sot, nuk ka për qëllim të bëjë para. “The Guardian” është një shërbim publik. Askush nuk është bërë i pasur në kurriz të “The Guardian”. Nuk ka aksionerë, të cilëve duhet t’u premtosh 40% të fitimeve. Në fakt, për periudha të gjata në të kaluarën kemi pasur humbje, por gjithnjë ka qenë dikush që na ka ndihmuar me subvencione.

Çfarë e bëri themeluesin John Edward Taylor atë që ishte? Mos vallë qëndrimi i tij ndaj parave?

Taylor e themeloi “The Guardian” sepse besonte se publiku duhej të informohej. Kishte shumë lajme të rreme zyrtare. Ai mendoi se dikush duhej të përpiqej ta mbante gjallë debatin, bazuar në prova dhe fakte. Ai ishte biznesmen, kështu që duhej të ishte në gjendje të paguante pagat, të blinte letër dhe bojë. Por nuk ishte si kompanitë e sotme start-up sot, ku të rinjtë kanë një plan për të cilin kanë rënë dakord: ata dinë kur do të dalin, kështu që kapitali i sipërmarrjes mblidhet dhe të gjithë duan pjesën e tyre të fitimit (dhe ata duan të jenë multimilionerë deri në moshën 40 vjeç). Kjo nuk ishte arsyeja pse nisi “The Guardian”.

Vitin e kaluar, “Financial Times” pati një seri të quajtur "qëllimi para fitimit". Edhe Financial Times po zhvillon publikon materiale në seri për mënyrën sesi kompanitë duhet të përcaktohen nga qëllimi i tyre dhe nga vlera që ato sjellin, dhe më pak nga fitimet që mbledhin. Ajo që kemi, pra, është një lloj kompanie tjetër, e ashtuquajtur ndërmarrje sociale.

Unë mendoj - ky është vetëm supozimi im - që në biznesin e lajmeve do të duhet të kemi më shumë kompani që e përcaktojnë veten si sipërmarrje sociale, dhe duke thënë: Shikoni, ne nuk jemi këtu së pari për të bërë dikë të pasur. Ne jemi këtu më shumë si shërbimi shëndetësor, shërbimi policor. Dhe nëse nuk ka furnizim të pastër me lajme, atëherë shoqëria nuk do të funksionojë.

Nga ana tjetër, kemi Rupert Murdoch, i cili i përdori paratë e tij në një mënyrë krejtësisht tjetër. Korporata e tij mediatike hakeroi telefonat dhe përgjoi politikanët, familjen mbretërore dhe njerëzit që kishin humbur të afërmit në sulmet terroriste. Të gjitha këto ishin në faqet e para. A e bëri Murdoch thjesht sepse donte edhe më shumë para?

Murdoch është një shembull i ndërlikuar. Ai ka bërë gjëra të tmerrshme dhe ka dështuar në pikëpamje të etikës, por ka shembuj të Murdoch për drejtimin e të tillave si The Times ose Sky News. Këto humbasin para, por ai vazhdon punën - kështu që ai ka një qëllim më të madh. I pëlqen të fitojë para, por i bën paratë diku tjetër. Dhe ka shembuj më të këqij - si vëllezërit Barclay në Britaninë e Madhe, të cilët blenë “The Daily Telegraph” dhe insistuan se do të mbanin të njëjtin nivel fitimi nga viti në vit. Mënyra e vetme për ta arritur atë ishte edhe shkatërrimi i gazetës, sepse ata i zëvendësuan gazetarët e mirë me gazetarë që kërkonin më pak para. Përfundimisht, në krye të drejtimit të gazetës përfundoi departamenti i reklamave. Një gazetë e shkëlqyer u shkatërrua.

Në librin tuaj “Lajmi i fundit: Rilindja e Gazetarisë dhe pse ka rëndësi tani”, ju shkruani që Rupert Murdoch ju bëri të mendoni se demokracia në Britaninë e Madhe nuk është aq e fortë; se nuk ka kontrolle dhe ekuilibra të mjaftueshëm.

Murdoch e pati një dominim të tillë në shtypin e Britanisë. Nuk duhet lejuar askush të arrijë të dominojë 40% të tregut kombëtar të gazetave print. Ishte mënyra sesi ai e përdori fuqinë e tij - doli që një pjesë e teknikës së tij ishte të punësonte kriminelë për të gërmuar në jetën private të njerëzve. Kjo i bëri të gjithë të trembeshin prej tij. Askush nuk donte t’i dilte përballë, përfshirë policinë, rregullatorët, anëtarët e Parlamentit dhe shtypin. Ata të gjithë menduan se Murdoch është një njeri i keq për ta pasur armik, që ia doli ta dëmtonte jashtëzakonisht shumë demokracinë.

Pse mendoni se e bëri këtë?

Rupert Murdoch tani është një 89-vjeçar, ai nuk është në gjendje të mirë shëndetësore dhe jeton mijëra milje larg me një biznes të madh që shet filma argëtues në tre kontinente. Nëse vetëm një pjesë e kompanisë nuk funksionon, atëherë ai nuk e ka sensin e kontrollit menaxherial të saj. Nuk e di nëse ai ishte i gatshëm në mënyrë aktive për të punësuar kriminelë që do të gërmonin në jetën private të njerëzve. Por një nga efektet e mënyrës se si ai dhe familja e tij e drejtuan kompaninë ishte se ndodhën këto lloj gjërash. Nuk mendoj se ishte një aksident që ndodhi në një kompani që nxitej nga fitimi dhe drejtohej nga njerëz që jetonin disa milje larg.

Ju e keni takuar Mark Zuckerbergun kur ishte 22 vjeç. Jo shumë kohë pasi ai kishte lançuar Facebook-un. Nëse në atë kohë, ai do të kishte rënë në dashuri me mënyrën se si e shihni ju gazetarinë, a do të kishim një botë krejt tjetër në ditët e sotme?

Ai e nisi Facebook-un në një kampus studentor për të bërë diçka tjetër. Ai u përfshi nga kjo nevojë e madhe për t'i bërë komunitetet sociale më të afta. Dhe aksidentalisht ngeci në një problem: atë që njerëz të këqij synojnë ta përdorin platformën e tij të re për të përhapur dezinformata dhe gënjeshtra. Për shkak se ai drejtonte një kompani të ngritur nga inxhinierë, ai nuk i kishte kapacitetet e brendshme që ka një gazetë, e cila mendon për këto çështje gjatë gjithë kohës. Por unë mendoj se, edhe pse pak vonë, Mark Zuckerberg është ndërgjegjësuar për faktin se i ka dalë një problem i tillë dhe i duhet ndihmë. Ai tani po u drejtohet të huajve sikur do t’u thotë: Shikoni, ne jemi inxhinierë dhe matematikanë të zgjuar, por tani në të vërtetë na duhen njerëz që mund të na ndihmojnë të mendojmë përmes kësaj gjëje. Kjo duket gjë e mirë.

Gjatë 20 viteve që keni drejtuar “The Guardian”, strategjia juaj ishte të arrinit te të rinjtë, duke integruar ekosistemin e vjetër të menaxhimit të informacionit me botën e re dixhitale.

Ka qenë tepër emocionuese të jetosh në një periudhë kur një teknologji që nuk kishte ekzistuar kurrë më parë po vinte në jetë. Të gjithë duhej të përshtatnim punën me këtë risi, ta bënim atë të funksiononte dhe ta kthenim median në një hapësirë ​​të mirë. Unë mendoj se, për momentin, teknologjikisht, gjërat nuk po ecin aq shpejt sa ecnin 10 vjet më parë. Të rinjtë, po aq sa të moshuarit, kanë të njëjtën nevojë për informacione që janë të vërteta dhe të besueshme. Kaosi i informacionit është i frikshëm për të gjithë. Nuk na duhet të kërkojmë gjatë për ta provuar këtë - koronavirusi është shembulli më i mirë. Ka siguri për të thënë të vërtetën dhe për të pasur akses në të vërtetën. Problemi është se shumë aspekte të "gazetarisë së vjetër" nuk ishin shumë të mira. Le të marrim p.sh. ndryshimin e klimës - media e vjetër e pranoi shumë ngadalë faktin se ky ndryshim po ndodhte. Ajo (media e vjetër) mendoi se ishte çështje politike, e minimizoi faktin, në vend që të theksonte rrezikun. Të rinjtë që përdorin mediat sociale janë serioze, të zgjuar, etikë. Ata fitojnë njohuri të reja ndërsa e trajtojnë këtë problem. Të dy palët mund të mësojnë nga njëra-tjetra. Të vjetrit nga të rinjtë dhe anasjelltas.

Duket se gjithmonë i keni kushtuar vëmendje rinisë. Në vitin 1996, vetëm 3% e familjeve britanike kishin internet. Ju vendosët të shkoni në SHBA për të parë se si po përdorej atje interneti nga gazetat. Nuk shkuat vetëm. Morët një gazetar 32-vjeçar. A ndiet sikur kishit nevojë për mbështetje nga të rinjtë?

Kam pasur gjithnjë interes për gjëra të tilla. Njerëzit që dinin gjithçka për to ishin në moshë të re. Ndjeva se duhet t'i merrja me vete sepse kuptonin gjëra që unë nuk i kuptoja. E njëjta gjë ndodhi edhe në “The Guardian”: punësuam 20-vjeçarë, sepse në disa aspekte ata dinin më shumë sesa dinim ne.

Por në të njëjtën kohë ishte rinia që ju bëri të ndiheni të lënë jashtë skenës. Rreth vitit 2006, keni takuar disa sipërmarrës të rinj nga Palo Alto. Ju u përpoqët t'u shpjegoni atyre pse nuk mundeshit ta mbyllnit aq lehtë versionin print të “The Guardian”. Mund të lexohej në fytyrat e tyre se ata nuk e kuptonin për çfarë po flisnit.

Për ta ishte aq e qartë - ata e dinin se çfarë do të ndodhte. Në njëfarë kuptimi, ata kishin të drejtë: modeli i vjetër i botimit po shkonte drejt fundit. Nëse kishe përdorur Kodak deri atëherë dhe merrje vesh se njerëzit nuk do t’i përdorin më aparatet me film, atëherë nuk mund të mos kaloje edhe ti në teknologjinë digjitale. Problemi ishte se digjitali nuk solli para. Dhe nuk ka rëndësi nëse gazetat i paguanin kostot, të paktën pak para qarkullonin. Ne thjesht nuk mund të shihnim se si mund të mbijetonim 10 deri në 15 vjet në mënyrë digjitale pa të ardhura, edhe nëse ky ishte fati ynë.

Kështu që nuk është aq e lehtë të infektosh dikë me mënyrën tënde të të menduarit ...

Është me të vërtetë e vështirë. Nëse fillon nga e para dhe nuk mbetesh i lidhur me zinxhirë pas mënyrave të vjetra të të punuarit dhe të menduarit, atëherë është më lehtë. Ne e kemi përjetuar këtë me “The Guardian” në SHBA dhe Australi. Ne mund të jemi atje vetëm në versionin digjital, dhe nuk do të na duhet të prodhojmë një version print. Me produktet digjitale, edhe ekonomia kishte tjetër pamje. Amazon-it iu deshën 20 vjet të fitonte.

Një nga vendimet tuaja të para si kryeredaktor ishte të hapnit rubrikën e re ‘Korrigjime’. Ajo tregoi se nuk keni frikë nga lexuesit tuaj, nga turma. Në pesë vitet e para, keni botuar 1200 korrigjime. Është e qartë se besonit që kjo lëvizje do të ndërtonte besimin. A ishte kështu?

Unë kurrë nuk kam pasur frikë nga turma. Kam menduar gjithnjë se ishte një resurs i ri dhe i mrekullueshëm. Këta ishin njerëz shumë inteligjentë që ndiheshin pjesë e “The Guardian”. Nëse ne mund t'i bënim ata të ndiheshin edhe më shumë pjesë të “The Guardian” dhe t'i përdornim ata në disa mënyra, atëherë do të përfitonim.

Por të hapësh një rubrikë “Korrigjime” është pothuajse si të dërgosh një sinjal që gazetarët tanë nuk janë mjaftueshëm të mirë në temën për të cilën shkruajnë. Si e mund të krijonte kjo besim?

Gazetaria e ndershme është kur informojmë lexuesit se jemi njerëz dhe të gjithë bëjmë gabime. Gazetaria është diçka e bërë në rrethana gati të pamundura. Ne po mundohemi të mbledhim pjesët e diçkaje që në natyrën e saj do të jetë e papërsosur. Nëse mund të jemi të sinqertë se kjo është natyra e asaj për të cilën jemi angazhuar, sigurisht nëse gabojmë diku, do të kthehemi pas dhe do t'ju themi se në çfarë gabuam, atëherë ju si lexues do të keni më shumë besim te ne. Sepse do t'ju informojmë kur të bëjmë gabime. Kjo është e qartë.

Por shumë gazetarë nuk duan ta bëjnë këtë. Ata mendojnë se, nëse pranojmë se kemi bërë diçka të gabuar, atëherë njerëzit nuk do të na besojnë. Kështu që ne do ta bëjmë sa më të vështirë që njerëzit të lidhen me ne. Kjo është arsyeja pse niveli i besimit te mediat është i tmerrshëm në shumë vende. Në shumicën e kompanive, është standard të kesh shërbimin ndaj klientit. Është një mënyrë e shkëlqyer për të mësuar rreth produktit tënd - keni kontrollin e asaj që po ndodh. Por shumë gazeta nuk duan të kenë asgjë që duket si shërbim ndaj klientit: Ne nuk flasim me ta. Ne vetëm u japim atyre një gazetë. Kështu funksionon. Nëse duan të ankohen, ata gjithmonë mund të shkruajnë në mediat sociale.

The Guardian ka pasur një ekip të veçantë të quajtur New Media Lab. Përbëhej nga të rinjtë, detyra e të cilëve ishte të mendonin për gjëra që brezat e vjetër nuk arrinin t’i kapnin. Kë do të punësonit sot për këtë lloj laboratori?

Ndoshta ata të specializuar në AI dhe AR - e gjithë fusha e AI dhe si zbatohet ajo për redaksitë. Gjithashtu, ata që kanë njohuri rreth të dhënave. Ka një racë të re gazetarësh që mendojnë se bota është e mbushur me të dhëna, dinë t’i përdorin ato dhe e kuptojnë se mund të prodhojnë një gazetari të jashtëzakonshme.

A keni ndjeshmëri fetare?

Nuk jam i guximshëm sa të jem ateist, jam agnostik.

Babai juaj nuk e mbaroi bursën e tij në Afrikë, e cila do ta përgatiste atë si prift. Kam pyetur veten nëse ky qëndrimi juaj ndaj njerëzve të tjerë, turmës - fakti që ju jeni kaq i hapur, i ndjeshëm ndaj saj më shumë sesa t’i frikësoheni - është ndikimi i tij?

Kjo është shumë interesante. Asnjëherë nuk e kam menduar kështu.

Në librin tuaj, ju përdoni metaforat "kullë dhe shesh". Gazetarët e ngritur në kullë për më shumë se 200 vjet biseduan me turmën e mbledhur atje poshtë në shesh. Epoka dixhitale na detyron të zbresim atje dhe të takojmë turmën, por prapë ne e bëjmë këtë gjë pa dëshirë. Kulla është ekskluzive - të gjithë kanë kullën e tyre. Cila është e juaja?

Unë mendoj se Universiteti i Oksfordit është si një kullë. Është më shumë si modeli i vjetër i dorëzimit të librit në shtyp dhe kalimit të njohurive. Dorëzimi i njohurive të trashëguara brezave të ardhshëm.

Por sërish, në këtë fushë ju silleni ndryshe. Ju dëshironi të njiheni me studentët tuaj dhe ta përqendroni vëmendjen te mënyra sesi mësojnë fëmijët.

Sidomos ata me disavantazhe sociale. Përsëri, kthehemi te ato që thamë më herët për barazinë dhe aksesin në informacion. Nëse besoni se universitetet nuk janë thjesht për njerëz që janë rritur me privilegje në jetën e tyre, por kanë të bëjnë me gjetjen dhe zhvillimin e potencialit të njerëzve, atëherë duhet të përpiqeni t’i kërkoni ata njerëz. Ju duhet t’i gjeni njerëzit, potenciali i të cilëve mund të zhbllokohet.

Vazhdimisht mendoni se si ta ndryshoni botën për mirë.

Po. Unë po përpiqem të mendoj se si të kombinoj hapësirën shoqërore brenda universitetit në drejtim të funksionimit të komunitetit. Unë e ngrita këtë grup në Facebook, ku studentët mund të bëjnë pyetje. Nuk është vetëm për njoftimet që unë bëj. Sidomos në këtë kohë koronavirusi – plot me njohuri të paplota dhe njerëz të shqetësuar - të gjithë mund të flasin për çdo gjë. Është një mënyrë për t’i socializuar ankthet dhe problemet e njerëzve. Sepse kështu funksionon bota sot.

A mendoni se falë pandemisë do të bëhemi dëshmitarë të një përplasjeje midis gazetarisë së vjetër dhe asaj të re? Përplasjet, siç e dimë, krijojnë energji të re - a do të shohim një ekosistem të ri informacioni?

Disa muaj para pandemisë, patëm një krizë të madhe lidhur me BBC-në. Qeveria dëshironte t’i priste krahët dhe të krijonte diçka të ngjashme me Fox News. Kjo tani duket marrëzi. Ne shohim se si është sjellë Fox News në këtë krizë - ka qenë një katastrofë. Ndërsa BBC ka qenë ajo të cilës i janë drejtuar të gjithë. Edhe njëherë, ky është shembulli i lajmeve si shërbim publik. Askush nuk përfiton nga BBC; është një formë taksimi. Është si uji i pastër – në këmbim marrim informacion të pastër. Kjo është plotësisht e nevojshme që shoqëria të funksionojë. Kështu që, unë e imagjinoj botën që del nga pandemia si një vend më i mirë.

Burimi: Przekroj Magazine

Përktheu për ResPublica: Gazmira Sokoli