Lexoni çdo faqe të kontratës kur merrni kredi*

Bardha Nergjoni

Familja Bozhiqi paditi një bankë të nivelit të dytë dhe shoqërinë përmbarimore për pavlefshmëri kontrate kredie bankare dhe rrëzim të një urdhëri ekzekutimi. Për fat ata i kishin ruajtur faturat dhe dokumentet që vërtetonin pagesat.

Banka ku familja Bozhiqi, nga Elbasani, kishte marrë kredinë në përfundim të saj e kishte transferuar atë tek një tjetër kredidhënës dhe ky i fundit i kërkoi qytetarëve të shlyenin sërish të njëjtën shumë.

“Ne kemi marrë dy herë kredi, një herë 500 mijë lekë dhe një kredi tjetër 250 mijë lekë, të cilat i kemi shlyer me këste mujore. Me kalimin në bankën tjetër na komunikohet se kemi kredi të pashlyer. Për këtë na ka ardhur përmbarimi dhe kërkon sekuestrimin e pasurisë”, thuhet në padinë e familjes Bozhiqi.

Nisur nga provat e paraqitura gjatë gjykimit, Gjykata e Shkallës së Parë vendosi pro kredimarrësve, por ky është rasti i rrallë kur një qytetar fiton përballë bankave. Avokati i çështjes, Altin Ago, thotë se abuzimi në këtë rast ishte shumë i qartë dhe i vërtetueshëm, por sipas tij shumë pak qytetarë kanë mundësi t’i vërtetojnë të drejtat e tyre dhe rastet e fituara përballë institucioneve nuk numërohen as me gishta.

“Qytetarët nënshkruajnë kontrata që nuk i lexojnë dhe më pas vuajnë pasojat”, thotë ai ndërsa tregon për shumë raste që e kanë humbur procesin përballë përmbarimit, por edhe vetë institucioneve bankare.

Sipas një investigimi të publikuar nga BIRN, transferimi i kredive konsumatore nga bankat te kompanitë e mbledhjes së borxhit dhe më tej të përmbaruesit privat shpesh shoqërohet me kosto shtesë dhe të paligjshme për konsumatorët, të cilët për shkak të kulturës së dobët financiare bëhen pre e lehtë e abuzimeve, në një treg pa mbikëqyrje dhe në vakum ligjor.

Sipas Dhomës Kombëtare të Përmbaruesve Gjyqësor Privat, rritja e numrit të kompanive financiare jobankare gjatë viteve të fundit, zhvillimi i tyre me ritëm të shpejtë si dhe transferimi apo shitja e portofoleve të kredive me probleme, nuk është shoqëruar me miratimin e një kuadri rregullator përkatës.

Edhe pse zhvillimi i këtij sektori sjell avantazhe të shumta për sektorin bankar, mungesa e kërkesave të qarta rregullative mbart rreziqe për sigurinë juridike dhe garantimin e të drejtave të kredimarrësve. Operatorët ligjorë jobankarë në Shqipëri operojnë me licencë “factoring” të licencuara nga Banka e Shqipërisë, dhe mbështeten tek marrëveshje e cedimit të kredisë të parashikuar në Kodin Civil.

Kundërshtimi i vendimeve përmbarimore konsiderohet nga qytetarët si mundësia e fundit e shpëtimit për t’i ikur ekzekutimit të një vendimi gjyqësor apo sekuestrimit të pasurisë.

Në gjykatën e shkallës së parë Elbasan për vitin 2016 janë regjistruar 106 kërkesa për kundërshtim vendimi përmbarimor, nga të cilat 20 kërkesa janë refuzuar, 48 të pushuara dhe vetëm 16 janë pranuar për gjykim.

Gjyqtarja Idush Maliqi thotë se janë shtuar çështjet për kundërshtim vendimi përmbarimor për të fituar pak kohë, por përgjithësisht përmbaruesit respektojnë procedurën dhe vendimi nuk është në anën e qytetarëve.

Ajo thotë se qytetarët nuk duhet të merren me vendimin përmbarimor, por me vetë çështjen në themel kryesisht kundër bankave, por edhe me subjekte të tjera.

Përmbaruesi privat Halit Cani i tha BIRN se për fat të keq qytetarët janë të painformuar. Sipas tij kundërshtimi i vendimeve përmbarimore nuk i jep asnjë shans qytetarit që të fitojë.

“Qytetarët kundërshtojnë vendimet e përmbarimit ndoshta të pa informuar mbi mënyrën se si funksionon procedimi përmbarimor. Ata mendojnë si hallkë të fundit kundërshtimin e vendimit përmbarimor ndërkohë që duhet të merren me çështjen në themel. Ka shpesh kontrata abuzive apo edhe shkelje të cilat kalojnë gjatë procesit të gjykimit. Qytetari duhet të mbështetet pikërisht në çështjen në themel dhe jo të besojnë çdo gjë që ju thuhet se mund të fitojnë një kundërshtim vendimi përmbarimor. E vetmja gjë që ndodh në rastin më të mirë është pezullimi i përkohshëm”, tha Cani.

Në zyrën e tij janë me qindra dosje përmbarimore. Qytetarët përballen shpesh me inspektoriatin ndërtimor, me bankat për sekuestrimin e pasurisë apo të llogarive bankare për shkak se nuk kanë lexuar mirë kushtet e kontratës apo kanë neglizhuar në kohë pagesa që pas shumë vitesh janë kthyer në miliona për shkak të kamatvonesave që shpesh sipas juristëve janë në kundërshtim me ligjin.