Sarajevë: rilindje e muzeut?

Në vitrinën e Muzeut Kombëtar në Sarajevë, këto ditë ndodh të takohesh me artistë të pazakontë dhe shkrimtarë në mesin e të cilëve Zlatko Dizdareviq dhe i madhi Abdulah Sidran, regjisorë të famshëm, akademikë, aktivistët, madje dhe kardinali Vinko Puljiç dhe Husein Kavazovic. Lajm i madh, megjithatë, është fakti se hyrja madhështore e institucionit më të rëndësishëm të ekspozitës boshnjake nuk është më e ndaluar, siç ka qenë tre vitet e fundit pas aktivitetit të 124 zyrtarisht të lavdishëm, për “mungesë fondesh”.

Në realitet, në vendin e dalë prej 20 vitesh nga lufta vëllavrasëse nga e cila u shpërbë Jugosllavia, edhe kultura është mbajtur peng i logjikës së çoroditur nacionaliste që, bashkëfjatore e sistemit surreal shtetëror të krijuar nga Marrëveshja e Dejtonit, duke paralizuar të gjitha aspektet e shoqërisë.

Mosmarrëveshjet e pafundme politike për përcaktimin e një “trashëgimie të përbashkët kombëtare”, solli në tetor të vitit 2012 zgjidhjen më ekstreme: mbylli për publikun Muzeun Zemaljski, në të cilin qëndron profili elegant neoklasik në rrugën “Zmaja od Bosne” i njohur në ato kohë të trishta si rrethimi i “rrugës së snajperëve”. Paradoksalisht, edhe pse i plagosur nga qindra plumbash, atëherë Muzeu u kishte rezistuar. Tre vitet e fundit, megjithatë, as turistët dhe as populli i Sarajevës nuk ishin të lejuar të shikonin nga afër gdhendjen e bukura ilire dhe mozaikët madhështorë romakë, pjesën etnografike, atë natyraliste si dhe koleksionin mineralogjik dhe bibliotekën me më shumë se gjysmë milioni vëllime. Sidomos, jashtë kufijve ajo mbeti xhevahir i Muzeut Kombëtar: The Haggadah e Sarajevës, dorëshkrimi hebraik sefardit, i ilustruar me miniatura në bakër dhe ar, realizuar në Barcelonë në 1350, nga ku konsiderohet si një nga më të vlefshmet në botë.

“Vetëm për të kërkuar rëndësinë e kësaj trashëgimie, për t’u bërë të njohur njerëzve karakterin multikulturor dhe rikujtesë ndaj politikës dhe përgjegjësive që kemi filluar fushatën tonë për të përkushtimit”, thotë Ines Tanovic Sijercic zëdhënësë e re e shoqatës kulturore Akcjia Sarajevës .

Beteja e Sarajevës për të pretenduar rëndësinë e kulturës në rilindjen e vendit, gjithashtu ka shënjuar dhe implikime shumë të vërteta, nëse kemi parasysh se vetëm trashëgimia historike dhe kulturore është faktor kyç i bumit të vërtetë turistik të zhvilluar në Bosnjë: vetëm këtë vit mbi një milion vizitorë duke katërfishuar në total numrin e turistëve në Sarajevë në krahasim me Lojërat Olimpike Dimërore, 1984 ...

Vetëm qeveritë, në nivel qendror dhe federale duket se e kanë kuptuar këtë potencial. Deri më tani. Për shkak se mobilizimi në proces i ka lëvizur më në fund ujërat: “Në ditët e ardhshme duhet të nënshkruhet një marrëveshje fillestare për të zhbllokuar fondet në nivele të ndryshme administrative”, konfirmon Ines. “Zgjidhja përfundimtare do të vijë vetëm me përkufizimin e një status të qartë ligjor për Muzeun, por ne jemi të sigurt se ky është hapi i parë drejt kthesës të madh”. Pavarësisht çdo gjëje, në Jeruzalemin e Evropës shpresa nuk ka vdekur.