27% apo 30%?

Në shkencat e zhvillimit ekonomik apo politik, përdoret shpesh shprehja “Si të shkojmë në Danimarkë?”. Është një lojë fjalësh që, në thelb, do të thotë “Si të bëhemi si Danimarka?” Meqë vizitova Danimarkën me rastin e ndeshjes së futbollit mes nesh dhe danezëve, m’u kujtua kjo shprehje dhe i bëra vetes pyetjen retorike “Si mund të kalojmë nga gjendja ‘shumë më keq se Danimarka’ në gjëndjen ‘më keq se Danimarka’?”

Në rastin më të mirë, do të duhen disa dhjetë-vjeçarë për të ndodhur ky tranzicion, por çdo tranzicion e ka një fillim. Lufta kundër informalitetit në ekonomi është një nga gurët e themelit të këtij tranzicioni.

Vjet, në arkën e shtetit danez, në formën e taksave e tarifave të ndryshme, shkoi rreth 55% e vlerës së Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB) të krijuar nga burimet natyrore, puna dhe kapitali i danezëve. Dhe kjo është një gjë që ka ndodhur për dekada me rradhë (me luhatje +/- 3%). Kjo është një nga arësyet që shteti danez ka qenë në gjendje të ofrojë shërbimet që ofron për shtetasit e vet.

Vjet, në arkën e shtetit shqiptar, në formën e taksave e tarifave të ndryshme, shkoi rreth 26% e vlerës së Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB) të krijuar nga burimet natyrore, puna dhe kapitali i shqiptarëve. Dhe kjo është një gjë që ka ndodhur për 15 vjet me rradhë (me luhatje +/- 1,5%). Kjo është një nga arësyet që shteti shqiptar ka qenë në gjendje të ofrojë shërbimet që ofron për shtetasit e vet.

Këtë vit, pritet që mbi 27% e vlerës së PBB-së të shkojë në arkën e shtetit shqiptar – një rekord pozitiv ky krahasuar me vitet e mëparshme, por që përsëri na lë ne në fund të renditjes në Europë, sipas këtij treguesi. Mesatrja e vendeve jo-anëtare të BE-së përreth nesh është 37%...

Në parashikimet afatmesme të qeverisë shqiptare, objektivi për vitin 2017 është që 28,5% e vlerës së PBB-së të shkojë në arkën e shtetit. Një objektiv ky më i lartë se i të gjithë viteve të dekadave të fundit, por poshtë mundësive reale të shtetit shqiptar. Dhe ja përse.

Qysh kur përqindja e Tatimit mbi Vlerën e Shtuar (TVSH) u rrit nga 12.5% në 20% (para 13 vjetësh), të ardhurat buxhetore prej këtij tatimi kanë qenë në nivelin 9%-10% të PBB-së. Në kushte ideale, duhej të ishin në nivelin 15%. Por në kushtet reale (ku nuk mund të pritet të vilet TVSH nga fshatarët që shesin fiq e domate, apo nga rrobaqepsit e këpucarët që mballosin rroba e këpucë), do të ishte mëse e pritshme që të ardhurat buxhetore nga TVSH-ja të ishin në nivelin 12-13%.

Që të arrihet ky nivel, duhet që të gjithë bizneset e vogla (dyqane, lokale, biznese shërbimi, etj. –  përveç sa më sipër) të mos pranojnë furnizim pa faturë tatimore nga tregtarët e mëdhej. Dhe si mund të detyrohen ta kërkojnë faturën tatimore nga furnizuesit e tyre? Duke i detyruar të lëshojnë kupon tatimor për çdo mall apo shërbim që shesin.

Në qoftë se ata lëshojnë vazhdimisht kuponin tatimor, do të jenë të detyruar të furnizohen me faturë tatimore, sepse përndryshe, e gjithë barra e taksave për mallrat e shitura do të binte mbi kurrizin e tyre, e jo mbi atë të tregtarëve të mëdhej.

Në qoftë se lufta e filluar ndaj informalitetit do të ketë sukses deri në vitin 2017, të ardhurat nga TVSH-ja mund të rriten me 3% të PBB-së. Pra, vetëm prej vjeljes më eficente të kësaj takse, të ardhurtat buxhetore mund të rriten nga 27% e PBB-së, që janë aktualisht, në 30% të PBB-së.

Për të mos folur për luftën ndaj evazionit në taksat e tjera…