Çamët dhe pronat e shqiptarëve

Çështja çame është bërë kinse çështja akute, e cila ndan sot patriotët e vërtetë nga pseudo-patriotët. Në ditët e furisë patriotike, që morën zjarr nga deklaratat nacionaliste të kryeministrit Berisha, partia e cila përfaqëson faktorin çam do paraqiste rezolutën e vet, që hë-për-hë nuk i kaloi dot hallkat e parlamentit shqiptar. E me sa duket do mbetet gjatë në analet e këtij institucioni. Problemi çam është paraqitur disa herë në instanca të ndryshme, por duket se nuk do ketë sërish jetë, pikërisht për shkak të presionit të madh që bëhet direkt dhe indirekt nga faktori grek, e më shumë akoma matricave që e obligojnë Shqipërinë në strukturat evropiane. Për këto të fundit bie varaku i shqiptarizmës, që i ka kapur keqazi politikanët tanë kohët e fundit. Ndërkohë që Parlamenti Evropian po i kërkon Shqipërisë, me anë të një amendamenti të veçantë, të lehtësojë disi retorikën nacionaliste, bashkë me SHBA-në, e cila përmes zyrtarëve të saj e ka bërë të njëjtën gjë madje fare pa doreza. Po vallë ky ishte momenti për ta paraqitur këtë draft-rezolutë? Që elementi largpamës dhe strategjik mungon te partitë tona, kjo s’përbën ndonjë çudi, por të bësh lëvizje të tilla tregon vërtetë se e ke të ngushtë vizionin. Dhe komuniteti çam duket i ndarë për mënyrën e paraqitjes të Rezolutës dhe faktin nëse është apo jo një çështje me shumë rëndësi në këtë moment për komunitetin e tyre. Ngutazi sa është marrë, dhe pa asnjë diskutim me elementin intelektual çam, dhe mbi të gjitha konstitucionalistë dhe ekspertë të së drejtës ndërkombëtare, duket se ajo s’është pjekur fare. Ajo që e bën disi edhe më shqetësuese idenë është se pse pikërisht çamët përdoren në këtë mënyrë, kur Shqipëria po tregon një pastabilitet qëndrimesh shtetërore në arenën ndërkombëtare. Të kujtojmë votën e munguar për Palestinën dhe ndërkohë votën e përfaqësisë së shqiptarëve (ku vetë Idrizi ishte në grup) pro regjimit të Azerbajxhanit, e cila binte ndesh me Konventën e të Drejtave Themelore të Njeriut.

Vetëm se, ndërsa çamët e kërkojnë me të drejtë problemin e tokave të tyre, që i takojnë, janë shqiptarët e Shqipërisë që prej dhjetëra vitesh nuk e gjejnë dot rrugën e pronave në atdheun e tyre nga ku nuk kanë lëvizur kurrë dhe e kanë vaditur me djersën e brezave të tërë dhe jo pak herë edhe me shumë gjak. Paradoksalisht, goditjen më të madhe pronarët shqiptarë e kanë marrë nga forca aktuale në pushtet, ku në koalicion është edhe partia e çamëve. Kjo e bën kauzën çame shumë të rrezikuar, për sa i përket prestigjit dhe e kthen gati këtë komunitet si të ishte një sekt.

Vetëm se historia s’mbaron këtu. Përfaqësues të çamëve, në këtë ardhje në pushtet, nuk duhet të harrohet se kanë rekorde jo dhe aq të mira me publikun shqiptar. Të joshur me postet e drejtimit të institucioneve ku mendohet thjesht për para, ata kanë nxjerrë një fytyrë tjetër të formacionit të tyre. Një pragmatizëm, që i ngjan pak makutërisë, e që nuk shkon me shpirtin galant të njerëzve që ruajnë emër të shquar ndër këtë komunitet. Në vend të imazhit pozitiv të tyre, nga kjo parti është përcjellë shpesh një pragmatizëm disi agresiv. Janë jo pak anëtarë të familjeve çame që kanë përfituar kudo në jug, me pa të drejtë, toka në kurriz të bashkatdhetarëve të tyre, që i pritën e që i kanë pasur tokat të trashëguara brez pas brezi. Por çamët, dhe sidomos ata që i drejtojnë, nuk ndihen për këto. Dhe, as nuk u vjen mirë t’ua kujtojnë. Për më tepër, ajo që të shqetëson është se në kauzën e tyre nuk artikulohet asnjëherë me forcë dhe deri me kushte ndaj aleatëve të tyre në fuqi, fati i dhimbshëm i pronave të shqiptarëve.

 Në vend të këtyre, një dërgatë e tyre po mbledh firma me kamerat me vete dhe po na i shpalos para fytyrës, sikur qëndrimi për Çamërinë është qëndrimi i vërtetë që ndan patriotët. Në fakt, është ndryshe. Shumë nga njerëzit e privuar sot nga pronat, janë njerëzit që kanë derdhur pa fund gjak për Shqipërinë, kanë kontribuar masivisht dhe që për fatin e keq (që të falin rrjedhat e jetës) që s’kanë pasardhës, apo edhe më keq akoma nuk i kanë përfillur, sepse s’kanë qenë pjesë e klaneve. Kuptohet se për këta nuk ka zë.

Kjo e bën edhe këtë herë këtë kauzë, në thelb të drejtë, dukshëm të iniciuar thjesht për premisa elektoralë. Fakti është se qeverisë tonë, me këtë borxh publik të brendshëm, ka shumë gjasa t’i kthehet shpejt në bumerang gjithçka, që ajo e mëton si rezultat. Kjo po duket më e afërt me afrimin e datës së zgjedhjeve, ku partitë, qoftë të Maxhorancës, por edhe të Opozitës, i kanë ulur tonet për pronat, sepse e kanë katandisur vetë Shqipërinë kështu në 22 vjet demokraci post komuniste. Edhe këtu ka një kleçkë. Ndërsa partitë e mëdha i kamuflojnë dështimet me slogane dhe akuza, partizat e vogla, si ajo e Idrizit, nuk harrohen lehtë në veprimet e tyre. Është çuarja drejt fundit e një kauze, që të bën ta vlerësohesh. E kjo është e disata herë që çamët përdoren: p.sh. një lëvizje e dikurshme për një studio ligjore të huaj që do mbronte ndërkombtarisht çështjen çame është harruar dhe askush s’di të thotë asgjë për të nga zyrtarët çamë. Dhe, më shumë akoma, së fundmi Konventa “Për konfliktet e ligjeve në lidhje me formën e disponimeve testamentare”, do t’ju japë mundësinë edhe shqiptarëve për pronësitë. Në konventën ndërkombëtare të Hagës, të cilën e kemi ratifikuar, preken të gjithë emigrantët, madje përfshihen edhe pronat e shqiptarëve në Çamëri.

Që kauza çame duhet të marrë një drejtim, kjo sot është një e vërtetë, e cila në vende demokratike dhe sidomos në ato vende të BE-së, si Greqia, është një obligim edhe pse grekëve u vjen hidhur. Anipse, kjo si ka penguar fqinjët të luajnë si u ka dashur qejfi me kukullat që kanë ardhur shpesh në krye të shtetit shqiptar. Madje, kanë manovruar shumë bukur me veton e tyre kudo. Duket se asgjë  nuk ka lëvizur që nga 1995, kur Greqia dhe Shqipëria kanë nënshkruar Traktatin e Miqësisë, firmosur prej ish-presidentit Berisha dhe ish-presidentit Stefanopulos të Greqisë, ku në një klauzolë thuhet se çështjet e pronësisë së shqiptarëve në Greqi dhe të grekëve në Shqipëri do të zgjidhen mbi bazën e procedurave teknike.

Bash aty duhej kanalizuar energjia e lëvizjes çame dhe jo me marifete për të përfituar në Shqipëri, ose për të bërë gafa prestigji si ajo me heqjen e emrit të sheshit “Avni Rustemi”. Jo më kot, lëvizja e re Çame, i vuri këmbët më në tokë për problemin, kur artikuloi se: Ne jemi bijtë e atyre që pritën me dekada për të riparë shtëpitë, ullinjtë, rrugët e burimet ku ata pinë ujë të vegjël. Nuk ka asnjë lidhje mes detyrimit, mallit të papërshkruar dhe zgjedhjeve të 2013. Kështu duhet të vazhdonte kauza, që njerëzit të mos thonë siç thonë jo pak herë: e morën edhe këtë ata çamët e m...

GSH