Një lokomotivë staliniste për trenin europian?!

Në diskutimet e këtyre ditëve, krahas temave për njëqindvjetorin e shtetit shqiptar, vend gjithmonë e më të madh kanë zënë krahasimet paralele apo kundërvënëse të disa figurave që në masë të madhe kanë ndikuar zhvillimet, rrjedhat, kthesat historike te ne. Ndjeshmëria ndaj figurave, përdorimi dhe shpërdorimi i tyre bëhet dhe më i madh pasi jemi në fundin e hidhur të një drame: refuzim i Shqipërisë shtetërore për të hyrë në Europë, mbyllje e derës europiane vetëm për “meritën tonë; ndjeshmëria ndaj debateve për figurat historike që kanë kryesuar gjatë shtetin shqiptar bëhet dhe më e madhe pasi jemi në prag të një lufte të ashpër elektorale: etja e socialistëve për t’u rikthyer në pushtetin qendror, nga njëra anë, dhe legjitimimi i një mandati të tretë në pushtet i PD-së dhe satelitëve të saj, nga ana tjetër. Për këtë shkak, për interesa të mirëfillta klanore-karrieriste, një pjesë e madhe kërkojnë me ngulm të rifaktorizohen si peshore të gjykimit impresiv, të duken se ende janë dikush, të duken se nuk e kanë harruar kauzën e tyre dhe se kanë ende mjaft për të folur, d.m.th. përbetime, garanci të tërthorta se vazhdojnë të jenë pjesë e së njëjtës besëlidhje okulte. Për hir të këtij hesap-profili konkurrues përbrenda llojit të tyre, rreken të evokojnë pa diturinë e duhur, pa seriozitetin e duhur e më shpesh pa humanizmin elementar, figura aq tepër të përfolura, të stigmatizuara, të glorifikuara a të përbaltura; figura sundimtarësh, modele historikisht të tejkaluara që e polarizojnë shoqërinë tonë në mënyrë drastike: armiq dhe heronj, çlirimtarë dhe kolaboracionistë, shtetarë të mëdhenj dhe burra të vegjël shteti etj.
Dy figurat rreth të cilave orientohen zërat klanorë-partiakë janë A. Zogu dhe E. Hoxha. Cili nga këta të dy ka qenë më i mirë? Cili ka qenë më i keqi? Ahmet Zogu, apo Enver Hoxha?! Shaka e trashë! Cinike dhe kundërproduktive!
Zogu, apo Hoxha?! Krahasohen dy njerëz për të cilët shumçka dihet; nuk krahasohen dy forma të qeverisjes: njëra, e para me sistem shumëpartiak, me shtyp të lirë të çdo ngjyre, me mendim dhe debat intelektual të hapur, cilësor, ende i patejkaluar as në ditën tona për nga begatia e ideve dhe morali i shëndoshë publik që përcillte; tjetra, e dyta: diktaturë, më e egra në Europë, pa asnjë alternativë konkurruese: pa shtyp, pa opozitë, pa liri fjale dhe mendimi etj. Nga të dy krahët, jo pa qëllim lihet mënjanë krahasimi i sistemeve politike-shtetërore që ata ndërtuan dhe përfaqësonin; sistemi politik-shtetëror gjatë të cilit qeverisi Zogu ishte pakrahasueshmërisht më i mirë se diktatura absolute komuniste nëpërmjet së cilës qeverisi Hoxha, por ithtarët mediatikë të Ahmet Zogut nuk e evidentojnë këtë fakt madhor, pozitiv-atyre u intereson një mitologji e re për liderin e asaj kohe; analiza shkencore, profesionale e asaj periudhe nxjerr më lart sistemin dhe poshtëvendos, nënrendit në vlera dhe madhështi historike atë që mund të quhet lider. Përse? Sepse A. Zogu bëri çmos që ta deformonte sa më tepër atë sistem për ta pasur më të lehtë “konkurrencën” politike, më të gjatë dhe më zbavitës mbretërimin vetjak.
Ata që merren me ringjalljen e lavdishme të diktatorit Hoxha nëpërmjet kontrastit me Zogun, numërojnë katër-pesë atdhetarë të mëdhenj, të cilët Ahmet Zogu i eliminoi pa mëdyshje për hir të karrierës së tij, por neohoxhistët nuk përmendin as pesëdhjetë, as pesëqind, as pesëmijë burra të zgjedhur të këtij vendi që klika drejtuese komuniste i eliminoi fizikisht: ata ishin po aq të shkolluar, po aq atdhetarë, po aq të nderuar sa Bajram Curri, Hasan Prishtina, Luigj Gurakuqi, Avni Rustemi; ata që duan të ringjallin kultin e diktatorit Hoxha nëpërmjet krahasimit me Zogun përmendin me objektivitet ndihmën serbe për rikthimin e tij në pushtet dhe lëshimet shpërblyese, por, neohoxhistët harrojnë të thonë fakte të pranuara edhe prej vetë krerëve më të lartë komunistë: roli vendimtar i Jugosllavisë në krijimin e Partisë Komuniste Shqiptare; në organizimin e formacioneve politiko-ushtarake partizane; në edukimin, nënkupto: indoktrinimin e rinisë shqiptare si klikë e ardhshme udhëheqëse; në prishjen e Kuvendit pluralist pajtues-koordinues të Mukjes; në strukturimin skllavërues të shtetit shqiptar mbas vitit 1944 sipas interesave jugosllave… etj. Investime afatshkurtra e afatgjata të shtetit jugosllav në themelet e reja të shtetit të ringritur në Shqipëri lihen në heshtje nga ata që duan të fabrikojnë një pavarësi kombëtare dhe dinjitet sovran të shtetit komunist shqiptar ndaj vëllezërve të mëdhenj jugosllavë.
Janë njohuri tashmë të popullarizuara e nuk dyshon askush kur komunisti utopist Petro Marko pohon në kujtimet e tij se listat e intelektualëve shqiptarë që do të zhdukeshin në Tiranë prej pushtetit të ri komunist vinin nga Beogradi; po kështu, edhe në kujtimet e të huajve që jetuan në Shqipëri gjatë dhe pas Luftës së Dytë Botërore gjen të njëjtin pohim të thjeshtë, shpjegues: deri në vitin 1945 pushteti i ri komunist kish vrarë dhe asgjësuar të gjithë njerëzit që do të kishin mundësuar përparimin shoqëror, politik dhe ekonomik të vendit (pjesa më e madhe as pa akuzën e bashkëpunimit me fashizmin…nazizmin etj.).
Ata që duan të ringrenë E. Hoxhën (nënkupto: regjimin e tij-v.g) nëpërmjet krahasimeve me Zogun, me vendosmëri harrojnë se bashkëpunimi i fshehtë me Jugosllavinë midis qendrave të pushteteve respektive Beograd-Tiranë zyrtarisht ka vazhduar deri në 1990-n; deri në këtë vit Jugosllavia ia dorëzonte shtetit shqiptar të arratisurit si armiq të tij; deri në 1990-n Tirana zyrtare ua dorëzonte autoriteteve jugosllave çdo element që hynte në Shqipëri për t’i shpëtuar përndjekjes së Beogradit; dhe nuk ka qenë një marrëveshje e policive përkatëse për të riatdhesuar kriminelë ordinerë por për njerëz të angazhimit disident – politik…
Jemi nën një stuhi mediatike e frymëzuar pragmatikisht: ata që duan të riafirmohen në një qendër të re pushteti qendror, sikurse shpresohet rikthimi i socialistëve në qershorin e ardhshëm, japin garancinë e përkatësisë majtas tërthorazi, nëpërmjet qëndrimit ndaj E. Hoxhës; me mençuri është gjetur deri diku shembulli referues: A. Zogu; me diabolizëm fshihen e deformohen të vërteta themelore të sistemit politik-shtetëror komunist. Për shembull: Republika Popullore Socialiste e Shqipërisë ishte një pushtet që ndoqi një politikë aparteidi ndaj qytetarëve të saj: aparteid i deklaruar, racizëm i ligjëruar, reduktim i të drejtave elementare njerëzore deri në nivelin e rendit të dikurshëm skllavopronar. Me Kushtetutë, me ligjet në fuqi, shtetasit shqiptarë nuk ishin të barabartë në shtetin e tyre; një e treta e popullsisë, falë luftës së klasave që shenjtërohej në Kushtetutë dhe mbrohej fizikisht nga një mega-strukturë shërbimesh ushtarako-policore, nuk kish as ato të drejta që gëzonte pjesa tjetër e shqiptarëve; falë luftës së klasave, shtetëzimit të gjithçkaje, falë kanalizimit nga zyrat e partisë komuniste të çdo mundësie zhvillimi e jetese, falë kalimit të të gjitha kërkesave e nevojave njerëzore nëpërmjet miratimit të organizatave bazë të partisë dhe këshillave popullorë, numerikisht, një e treta e popullsisë ishin qytetarë të padëshirueshëm, të përjashtuar nga gjithçka: as mund t’iu shkoje për vizitë, as mund t’iu flisje për përshëndetje: edhe në lindje e në vdekje ishin të dënuar të braktiseshin nga popullsia e shëndetshme, nga ajo me biografi të përshtatshme politike. Në këtë farë feje shqiptarin prej shqiptarit nuk e ka ndarë dot asnjë pushtim i huaj, përveç të ashtuquajturit kohët e fundit: “shteti modern komunist”. Ndarjes raciste klasore në ballistë, zogistë, partizanë…, i shërbyen për 50 vite ligjet e themelore të shtetit si dhe arti, libri, filmi, gazetaria, makineria e plotfuqishme propagandistike shtetërore. Dhe pasojat ndihen dhe sot: ende shqiptarët nuk arrijnë të krijojnë shoqëri dhe solidaritet ndërqytetar për të mbrojtur interesat e tyre përballë shtetit, përballë administrative abuzuese, të korruptuara, sepse, sado keq të më shkojnë punët, mendonte secili në krye të viteve nëntëdhjetë, nuk mund të futem në një rresht me armiqtë e mi të dikurshëm dhe me pinjollët e tyre të tashëm: me ballistin, me enveristin, me zogistin, me komunistin etj. Strukturimi gjysmëshekullor i shoqërisë shqiptare në këtë lloj formati është malinjitet klinik i pashërueshëm. Tjetër shembull: në pesëmbëdhjetë vitet e fundit shteti komunist i la shqiptarët në gjendje urie, me triska dhe tallona ushqimorë të përllogaritur për minimumin e mbijetesës biologjike për njësinë e kohës; me gramë dhe miligramë mishi, gjalpi, vaji, buka, bulmetrat… si askund tjetër në botën komuniste.. Ku është patriotizmi këtu? Ku është shteti modern këtu? Ku është lavdia e udhëheqjes së lartë këtu?! Le ta gjejnë ata që ndërgjegjshëm dhe sistematiksht gënjejnë këto ditë duke restauruar lavdinë makabre të sistemit totalitar-komunist. Në 50 vitet e shtetit monist komunist, u ndaluan gjithë korifenjtë e kulturës dhe letërsisë shqipe, të gjithë, pa përjashtim. Ku qëndron atdhedashuria këtu? Le ta gjejnë edhe këtë ata që qëllimisht gënjejnë lexuesit duke thënë se regjimi komunist i bëri shqiptarët njerëz të respektuar nëpër botë; në pesëdhjetë vite Shqipëria shtetërore ishte vendi më i izoluar në botë; nuk venin a vinin prej botës europiane-perëndimore as njerëzit, as idetë, as arti, as tingujt e radiove, as valët televizive; pra, një burg i madh natyror. Ku është shteti modern këtu? Ku është madhështia e liderëve të asaj kohe? Edhe kësaj pyetje retorike le t’i përgjigjet ndonjë akademik që, për arsye që vetëm ai i di, vazhdon të gënjejë pa kandar për të kaluarën tonë, vazhdon të lëndojë pa mëshirë plagët e viktimave të komunizmit dhe të fyejë me stil kujtesën tonë të përbashkët, qëndresën njerëzore, shpresat e natyrshme. Ajo që mund të themi pa mëdyshje ne që mendojmë ndryshe për sistemin diktatorial komunist dhe simbolet e tij është kjo: drejt shtetit ligjor dhe përparimit kombëtar, drejt Europës dhe botës së qytetëruar demokratike shqiptarët dhe Shqipërinë nuk mund ta tërheqin modelet totalitare-staliniste, edhe kur ato fytyra e ato modele shpëlahen nga balta e historisë dhe ofrohen prej akademikësh dhe profesorësh pompozë, pompozë dhe butaforikë, njëkohësisht.

Marrë nga: Panorama