Toleranca fetare në Shqipëri fasadë apo e vërtetë?
Në ditën e Bajramit, Pashkës e Ashures në Shqipëri nuk ka sesi mos të bjerë në sy shkëmbimi i vizitave reciproke të përfaqësuesve të këtyre feve tek njëri tjetri. Por a është kjo një tolerancë e mirëfilltë fetare. Fatkeqësisht mendoj se kemi të bëjmë me një bashkëjetesë fetare (e asistuar nga një indiferencë fetare) që jo domosdoshmërisht duhet të ketë edhe tolerancën brenda. Edhe pse disa vjet përpara, kur mbroja temën e diplomës pasuniversitare në Universitetin e Torinos, me një tematikë të ngjashme, përpiqesha t’i mëshoja faktit se në Shqipëri egzistonte një tolerancë e theksuar fetare, isha koshient që më shumë se “tolerancë fetare” ishte një “indiferencë fetare” që karakterizonte shqiptarët. Por përsëri kërkoja që ta anashkaloja këtë aspekt pasi më pëlqente që të ngrija disa vlera me të cilat mund të krenohesha që isha shqiptar. Edhe pse do të doja të ishte e vërtetë ajo që reklamoja si të tillë në vetvete e ndieja se shprehja “tolerancë fetare” peshonte shumë për kurrizin e brishtë të një vëndi përgjithësisht “intolerant” si i yni. Do ta cilësoja tolerancën fetare si më kulmoren në hierarkinë e vetë tolerancës. Në fakt tingëllon çuditshëm që në kontekstin e “tolerancës fetare” ku shumë vënde perëndimore me kulturë e civilizim më të theksuar se ne, kanë mjaft probleme, Shqipëria, të dilte në pole position. Europa perëndimore e cila duhet të vlerësohet për një tolerancë universale për fat të keq në tolerancën fetare ka ende shumë për të bërë. Atje ku njerëzit mund të jenë tolerantë ndaj shumë fenomeneve, kanë ende problem që të pranojnë myslimanizmin si një fe të denjë (pa u ndalur tek vendet islame që janë pothuajse armiqësorë ndaj fesë kristiane e hebreje). Pra në një Shqipëri me mjaft probleme politike, sociale e ekonomike nuk ka sesi të shitet “indiferenca fetare” e trashëguar prej shekujsh (por më tepër gjatë periudhës së komunizmit) për “tolerancë fetare” të fituar rishtaz. Në vendin tonë ku arrihet deri aty sa të mos respektohet tjetri thjesht për një këndvështirm të kundërt nga i yni, nga një opinion apo një bindje e ndryshme politike (nëse flasim vërtet për bindje politike të mirfillta dhe jo për interesa të momentit) nuk ka sesi të mungojë edhe intoleranca fetare në rrafshin e një intolerance gjthpërfshirëse që ka zaptuar Shqipërinë. Këto fenomene intolerance fillojnë nga ato brenda llojit si p.sh. lufta për pushtet e prona në Komunitetin Mysliman e deri tek ato ndërfetare për të përfituar disa përqindje përkatësie më tepër nga regjistrimi i fundit i popullsisë. Feja e cila në Shqipëri duket si më e papërlyer në interesa të caktuara etnike e ekonomike dhe që ka si qëllim parësor ushtrimin e rolit të saj duket se është feja katolike. Por fatkeqësisht edhe katolikët çalojnë në aspektin e tolerancës fetare. Dhe këtu e kam fjalën për katolicizmin në rang botëror. Kjo vjen si pasojë e dëshirës së klerit (kristian e mysliman) për të monopolizuar ndërmjetësimin e individit me Zotin. Ndërkohë që feja duhet të ishte partizane e tolerancës, jo që nuk e bën këtë por përkundrazi, merr një rol intolerant duke shkelur një ndër parimet bazë që vetë propogandon. Jam i mendimit se marrëdhënia njeri-Zot është shumë personale dhe kleri ka për detyrë që të përhapë fjalën e Zotit dhe jo të marrë eksluzivitetin e ndërmjetësuesit midis të dyve. Dhe aq më pak të marrë guximin për të cilësuar fenë tjetër si një rrugë jo dhe aq të drejtë sa ajo që përfaqësojnë vetë. Personalisht besoj se si kristianizmi ashtu edhe myslimanizmi të çojnë tek i njëjti Zot. I vetmi dallim është se Ky u ka folur popujve të ndryshëm në gjuhë të ndryshme dhe u ka impostuar rregulla e detyra jo të njëjta (por shumë të ngjashme në thelb) kulturave që dallojnë nga njëra tjetra.
Mendoj se feja ndihmon në ecjen e shoqërise përpara dhe në mbrojtjen e vlerave të caktuara. Por nga vetë fetë nevojitet një rol më i dukshëm për frymëzim me tolerancë tek ndjekësit e tyre. Duhet t’i bëjnë ata që të kuptojnë se duke qënë ekstremist nuk mund të jesh një besimtar i mirë. Ato (fetë) duhet të luajnë një rol që ekstremizmi të goditet që në zanafillë pasi depërton me shpejtësi marramendëse në shoqëritë me probleme sociale e ekonomike. Dhe shembuj konkretë për këtë janë si ekstremizmi islamik ashtu edhe ai i djathtë antiislamik. Njerëzit duhet të besojnë në fetë respektive por më shumë se në to duhet të besojnë në Zot.
Në Shqipëri drejtuesit e feve të ndryshme nuk duhet të ndalen thjesht në vizita kortezie midis tyre, por duhet që të ushqejnë me frymë tolerante e antiekstremiste besimtarët në mënyrë që në një të nesërme (kur një pjesë e mirë e shqiptarëve të ndihen besimtarë të vërtetë dhe mos të jenë më “indiferentë fetarë”) të mos gjendemi përballë ndonjë fenomeni të vështirë për tu menaxhuar.
Comments
Tema e tolerances fetare ka
<p>Tema e tolerances fetare ka filluar te me terheqi shume ne kete forum. Si cdo gje, edhe kjo teme duhet te rrihet e te diskutohet e jo te kthehet ne dogma. Por per mendimin tim argumentet e super-intelektualizuara a ka apo jo tolerance fetare ne Shqiperi jane jashte kohes dhe hapesires. Pergjigja (per fat te mire dhe shpresojme te vazhdoje keshtu) eshte PO me shkronja te medha.<br />Me gjithe respektin autori i shkrimit nuk merr dot aprovimin tim per keto mendime qe ka shprehur ketu. E para per thelbin. Ne fakt autori arrin ne konkluzionin "Shqiptaret ne te vertete nuk mund te quhen tolerante. Ata vetem sa nuk jane intolerante" qe per mua perben nje argument circular. Shprehimisht ai thote jo "tolerante" por "indiferente". Une personalisht i kam shume te qarta dallimet semantike midis njeres dhe tjetres. Por pritja qe shkrimi te me iluminonte mbi dallimet konceptuale ne kontekstin e dhene. Nuk do mend fare qe ka nje lidhje e te marrit te nje teme me shume zell dhe rigiditetit fanatik ne lidhje me po ate teme. Kjo ne pergjithesi, ne nivel popullate. Praktikisht, une dyshoj se mijera myslymane qe u mblodhen per festen e Bajramit jane indiferente per fene e tyre. Shumica kane agjeruar per disa jave rresht dhe nese kjo eshte indiference per fene e tyre atehere argumenti im del kot dhe mos e lexoni kete koment kot deri ne fund. E njejta gje per besimtaret katolike dhe ortodokse. Tolerance fetare e mirefillte nuk do te ishte qe keta besimtare te kalonin ne menyre koshiente ne nje panteizem entuziast dhe te perqafonin me nje entuziazem te vertete nje besim tjeter, qe per ta eshte i dyshimte. Tolerance per mua eshte fakti qe ne Shqiperi (te pakten ate Shqiperi te qyteteve qe njoh une) martesat mikste nuk i bejne me njeriu pershtypje, njerezit ne pergjithesi shikojne punen e tyre dhe per ceshtjet fetare pranojne instinktivisht se eshte e drejta e cdo njeriu te ndjeke ate praktike fetara qe ja ka qejfi. Nuk eshte detyrimisht indiference fakti qe ne Shqiperi ka prozelitizem qe asnje vend tjeter nuk e njeh. Kishat anglikane dhe protestane etj. jane plot e perplot, dita dites ka njerez te nje besimi qe zgjedhin nje fe te re (myslymane qe behen ortodokse entuziaste - ka degjuar njeri te flitet per ta apo jo? Po per nje myfti problematik te Durresit me mbiemrin Kristo?) dhe ne mund ta nenvleftesojme e ta quajme cfare te kemi qejf, jo indiference jo (ekkzagjeroj une) budallallek. Dhe nuk jane hic dinjitaret dinjitaret qe bejne qoka per festa fetare. Ne ate Shqiperi qe rroj une, komshinjte ortodokse shkojne per urim tek komshinje myslymane ne raste festash - dhe myslymanet urojne krishtlindjen neper shkalle. Por ne bllokun tim te shenimeve une kete e kam shenuar si tolerance fetare e mirefillte.</p><p>Doemos kane filluar probleme dhe keto probleme duhen zgjidhur. Ekstremizmi islamik nuk ka asnje mundesi te lere Shqiperine jashte dhe te mos e preke kur ka prekur tere Europen e me gjere. Por ne planin me te gjere, shoqeria ne total eshte ultra-tolerante dhe une shpresoj qe me kete tradite, problemet te marrin fund. Dhe eshte shume e mundur te marrin fund, eksperienca shumevjecare ne mos shekullore na jep aresye per optimizem.</p><p>Se dyti, duke perseritur edhe njehere respektin per autorin, mua me shqeteson shume fakti qe ai pohon se ne nje trajtim akademik te kesaj teme ai nuk ka qene totalisht i sinqerte. Ne konceptin tim, shkrimet akademike duhet te kene objektivitetin maksimal (Platonin e kam mik, por me shume mik kam te Verteten) dhe manipulimi i objektivitetit per aresye pragmatiste, sado te lavderueshme te jene keto aresye eshte shpeshhere i demshem per shume aresye qe nuk eshte vendi ti cek ketu.</p>
lereni kete teme jashte
<p>lereni kete teme jashte luftes politike,se po ra ne duart e politikaneve tane ,mjere ne.per mua toleranca fetare shpjegohet me faktin qe rrenjet tona te lashta pagane jane me te forta se fete e reja te imponuara dhe pranuara per arsye praktike dhe mbijetese.gjergj kastrioti lindi ortodoks ,jetoi si mysliman dhe vdiq si katolik.askush nuk mund te vertetoje superioritetin apo vertetesine absolute te njers apo tjetres,keshtu qe ne shqiptaret duhet te mbrojme dhe forcojme identitetin tone kolektiv si shqiptar,dhe besimin ta ruajme per vete.ne nuk jemi nje komb i ngjizur mbi baza fetare si greket p.sh por mbi baze gjuhe e gjaku.ne gjithashtu kemi te drejten e zgjedhjes qe shumica e vendeve ,qofte edhe ne perendim nuk e ka.</p>
Me ben pershtypje pohimi i
<p>Me ben pershtypje pohimi i autorit se i vetmi komunitet fetar qe nuk eshte prekur nga intrigat ekonomike e politike qenka ai katolik. A nuk e ka lexuar autori shkrimin e nje gazetari te njohur tek Shqip per aferen e komunitetit katolik me token me vlere qindra mijera dollare qe i fali shteti kishes katolike per ndertimin e nje spitali per te varferit sipas amanetit te Nene Terezes e keta ndertuan nje shkolle private mjekesore "Keshilli i Zojes se Mire"?</p><p>Ne sferen politike po ashtu, katoliket jane i vetmi komunitet i organizuar ne parti sipas fese, me partite e shumta Demokristjane, lideret e te cilave here pas here kepusin edhe ndonje kopace islamofobie...</p>
Jam në një mendje me
<p>Jam në një mendje me qëndrimin e autorit se më shumë se telerancë, në Shqipëri ka indiferencë fetare dhe nuk ka asgjë për t'u çuditur këtu, përdersa për pothuajse 50 vjet komunizmi u përpoq të ç'rrënjosë besimin fetar prej njerëve. Në këto kushte, nuk mund të mos presësh veçse indiferencë ndaj besimit, por kjo jo domosdoshmërisht. Unë them se pjesa më e madhe e atyre që lindën dhe u rritën në komunizëm, e kanë shumë të vështirë të integrehen brenda një besimi fetar. Ky fakt i bën ata indiferentë, të bashkëjetojnë me njëri-tjetrin dhe as që e vrasin mendjen se ç'nodh me fenë brenda së cilës u lindën. Personalisht besoj se nëse do të kishte vërtetë ndërgjegje fetare në Shqipëri, atëherë do ta shihnim se çfarë intolerece do të kishte. Ajo që ne sot e quajmë tolerancë fetare, në fakt është indiferencë fetare që na serviret si tolerancë. </p>
Astrit, nuk pretendon njeri
<p>Astrit, nuk pretendon njeri qe duke qene tolerant ndaj nje feje tjeter duhet patjeter ta perqafosh ate ne nje panteizem entuziast. Duke qene tolerant mund ta respektosh ate ose te pakten mos te perpiqesh ta perdhosesh (me veprime apo mos veprime ne momente te caktuara). Kush e ka autoritetin qe te cilesoje nje besim te caktuar si te "dyshimte"? Ashtu si mund te ndihesh ti mire ne besimin tend po aq mire mund te ndihet edhe tjetri ne te tijin. Kjo nuk do te thote se sipas teje besimi i tij eshte i dyshimte. Askush nuk mund te vere ne dyshim ate per te cilen nuk ka informacion te mjaftueshem. Ti si dele (ne kuptimin figurativ) nuk mund te ngrihesh e te thuash se Bariu yt ka dhe do vetem tufen e dheneve ne te cilen ti ben pjese.</p><p>Persa i perket martesave mikse eshte e vertete qe jane tejkaluar problemet qe mund te egzistonin deri 70 vjet me pare por edhe kjo ne saje te indifernces fetare me shume se sa te tolerances fetare. Per fat, indiferenca fetare ka edhe anen e saj te mire karshi asaj te keqe.</p><p>Nuk po trajtoj ketu raste sporadike te elementeve te vecante si ata qe ju permendni apo perqafimin e shume njerezve ndaj besimeve te ndyshme te futura kohet e fundit ne Shqiperi pasi vete shqiptaret jane ne kerkim te nje identiteti fetar dhe nuk eshte cudi qe te braktisin fene e perkatesise prinderore (prinder te nje besimi apo nje tjetri ne menyre fiktive) per nje me te cilen mund te ndihen me mire.</p><p>Sinqeriteti dhe objektivizmi i treguar ne punimin tim akademik ta siguroj qe ka qene ne shkallen 100%. N.q.s. ti quan manipulim te se vertetes deshiren per te nxjerre ne pah vlerat e nje kombi duke e trajtuar nje teme ne nje kend te caktuar atehere nuk jemi dakord. Une personalisht mendoj se "indiferenca fetare" shqiptare fare mire me pak pune nga ana e drejtuesve fetare dhe e shoqerise civile mund te shnderrohet ne nje tolerance fetare.</p>
Arnaut, te mos ngaterrojme
<p>Arnaut, te mos ngaterrojme fondacionin per te cilin flisni ju me komunitetin fetar katolik.</p>
Edhe ju z. Semani mos
<p>Edhe ju z. Semani mos ngaterroni nje bashkesi besimtaresh te gjithe me nje organizate te pazgjedhur, jodemokratike si KMSh, te mbajtur ne kembe artificialisht nga SHIK-u. E dime qe eshte me e favorshme per karrieren te lavderosh katoliket dhe te shpotisesh myslimanet e ortodokset, po duhet pak me shume stil per ta bere kete pa rrezikuar reputacionin.</p><p>ps:PropAgandoj shkruhet me A jo me O</p>
Shyqyr Zotit, gjeto nuk kam
<p>Shyqyr Zotit, gjeto nuk kam patur ndonjehere ndermend te beje karriere ne saje te aleancave dhe interesave te momentit. Dhe per kete ndihem krenar. Une shpreh ate qe ndiej e qe besoj. Nuk e paske kuptuar se c'kam dashur te shpreh me siper dhe me vjen keq per kete. Absolutisht nuk dua te ngre katoliket dhe te ul besimet e tjera. Perkundrazi jam i mendimit qe te treja fete te cojne tek i njejti Zot dhe kete e ke te shkruajtur tekstualisht. Shkrimi im kalon nga problemet fetare ne Shqiperi tek ato globale dhe fatkeqesisht ne Shqiperi situata eshte ajo qe te kam paraqitur. Katoliket kane me teper probleme ne rang boteror se sa ne Shqiperi. Edhe kete e ke te shkruajtur. Myslymanizmin e vleresoj dhe e besoj ashtu si besoj ne katolicizem, ortodoksi e hebraizem. Rezervat e mia ndaj katolicizmit dhe myslymanizmit te ftoj qe ti lexosh ne ndonje nga ditet ne vijim.</p><p>Reputacionin nuk kam per ta vene kurre perpara ndergjegjes time prandaj nuk me vjen keq nese cenohet apo jo nga ato qe besoj e ndiej.</p>
Add new comment