Zgjedhjet e lira dhe klima e mosbesimit

Zgjedhje të manipuluara 5 muaj para zgjedhjeve të radhës, pretendojnë njerëz dhe palë në pjesë të ndryshme të spektrit politik apo social nëShqipëri. A është edhe ky një manipulim, prezumimi i fajit ende pa ndodhur akti? Apo është diçka tjetër? Pse zgjedhjet, edhe në vëzhgimet ndërkombëtare, mbesin një thembër Akili? A do të ketë shpëtuar demokracia kur t’i shpëtojmë këtij etiketimi apo perceptimi për zgjedhjet? 

Në Përmbledhjen e Doktrinës Shoqërore të Kishës Katolike thuhet: “Organizmat përfaqësues duhet t’i nënshtrohen një kontrolli efektiv nga ana e trupit shoqëror (bashkësisë shoqërore). Ky kontroll, para së gjithash është i mundur nëpërmjet zgjedhjeve të lira, që lejojnë kësisoj zgjedhjen apozëvendësimin e përfaqësuesve. Detyrimi, nga ana e të zgjedhurve, që të japin llogari për veprimin e tyre, i garantuar nga skadencat zgjedhore, është një element përbërës thelbësor i përfaqësimit demokratik” (nr. 408). E shikojmë pikërisht në këtë marrëdhënie të veçantë dhe themelore, ndërmjet qeverisësve dhe të qeverisurve, rëndësinë e zgjedhjeve të lira dhe demokratike sipas ligjeve të vendit ku jemi. Zgjedhjet e lira nuk mund të mos jenë thembra e Akilit pasi demokracia në thelb mund të themi se është pjesëmarrja e njerëzve të lirë në bashkëjetesën shoqërore, e cila është e natyrshme në jetën dhe ekzistencën e njerëzve. Pra, pikësëpari zgjedhjet e lira na duhen neve për një jetë më të mirë tonën, pasi këto garantojnë edhe të drejtën për të kërkuar llogari. Pjesëmarrja në votime, çka ka qenë rregullisht edhe një nga thirrjet që Konferenca Ipeshkvnore e Shqipërisë ka bërë në mënyrë të përsëritur në këto vite, është hapi i parë i rëndësishëm dhe bazik në këtë proces. Ruajtja dhe respekti i kësaj vote përbën hapin e dytë që çon drejt vendosjes në postet drejtuese të atyre njerëzve apo formacioneve politike që zgjidhen nga vetë njerëzit. Cilësia e një jete shoqërore dhe demokratike funksionuese sipas rregullave, varet në pjesën më të madhe të saj nga cilësia e zgjedhjeve. Kjo, sigurisht, jo gjithmonë garanton funksionimin e demokracisë sipas rregullave dhe nuk mund t’i shpëtojë automatikisht as mundësisë së devijimeve drejt regjimeve totalitare apo së paku korruptive. Në rastin tonë specifik, pra të Shqipërisë, përveçse garanton një jetë më të qetë shoqërore dhe më funksionuese ad intra,gjithashtu garanton edhe një marrëdhënie më të mirë me partnerët tanë europianë d.m.th ad extra. Ne jemi në një proces integrimi në Europë. Tash sa herë institucionet europiane po na kërkojnë zgjedhje të lira e të ndershme. Ne nuk mund të shkojmë në Europë me fjalën “mjaftueshëm” apo me “notë kaluese”, pasi atëherë gjithmonë do të mbetemi te dera duke shikuar se si hyjnë e dalin zotërinjtë, pa pasur mundësinë të jemi pjesë e tryezës europiane me të drejta të plota. Nota mjaftueshëm apo kaluese është vetëm një vendim me dorë në zemër për një popull të paaftë të bëjë zgjedhje. Funksionimi i demokracisë dhe radhitja me popujt europianë fillon nga zgjedhjet e lira dhe prandaj Europa këmbëngul kaq shumë.

Por, çfarë e bën në të vërtetë të vështirë në Shqipëri këtë gjë? Edhe një herë, për mendimin tim, shfaqet “klima e mosbesimit” e rrënjosur thellë në psikën dhe nënshtresat e vetëdijes së njeriut shqiptar. Këtu hyn në lojë patjetër e kaluara jonë komuniste. Kjo do kohën e vet që të kalojë e të edukohet. Nuk ka gjë më vështirësisht të edukueshme se sa nënvetëdija, e cila në momentet më kyçe, atëherë kur ti mendon se gjithçka ka kaluar, shpërthen e përmbys ç’të gjejë përpara. Sistemi komunist në Shqipëri instaloi pa mëshirë një klimë mosbesimi në shpirtrat e njerëzve. Duke hequr besimin (te njeriu dhe te Zoti) e zëvendësoi atë me mosbesimin (te njeriu e te Zoti). Njeriu që nuk ruan sekretin e thënë në një tavolinë miqësore, në një konak shtëpie, në një shtrat bashkëshortor, është i njëjti që sot nuk ruan votën time nga shkelja dhe përdhosja, tjetërsimi apo tretja e saj. Mund të ndodhë që tjetri përnjimend e ruan dhe e vlerëson votën time, por unë nuk mund ta besoj se ai e bën këtë gjë, thjesht sepse ne nuk besojmë që tjetri e ka përnjimend. Kjo klimë mosbesimi e mbjellë në masë ka prekur të gjitha shtresat e jetës shoqërore: nuk kemi besim se qeveria ka me të vërtetë vullnetin për zgjedhje të lira, nuk besojmë se opozita është e sinqertë në kërkesat e saja, nuk besojmë se gjykatat japin gjykime të drejta apo prokuroria bën akuzat e duhura, nuk besojmë se ministrat nuk vjedhin e nuk besojmë se ministrat në hije nesër nuk do vjedhin, nuk besojmë se udhëheqësit fetarë me të vërtetë kujdesen për grigjën e tyre dhe nuk kanë interesa të tjera, nuk besojmë se dikush na afrohet pa interes etj., etj. Ne thjesht nuk kemi besim tek askush dhe tek asgjë. Kjo është një klimë që thithet në ajrin shqiptar, e ndihmuar në masë edhe nga diskursi publik i politikanëve, e ushqyer mediatikisht dhe në shumë raste fatkeqësisht e verifikuar në terren.

Nga kjo klimë ne nuk mund të shkëputemi aq lehtë, sepse është e injektuar thellë në nënvetëdijen tonë kolektive dhe personale. Shqiptarët kur janë në Amerikë votojnë e kanë besim se vota e tyre shkon aty ku duhet, por nëse të njëjtët kthehen në Shqipëri, ata nuk kanë më besim se kjo gjë do të ndodhë.

Përpara se këtë besim ta kërkojmë tek ata që na qeverisin apo duan të na qeverisin, ne duhet ta kërkojmë te vetvetja, te forca që kemi nëpërmjet votës dhe vullnetit tonë për të ndryshuar gjërat në drejtimin e duhur.

Po e mbyll me një batutë të Roberto Benignit, i cili thotë: “Shkoni gjithmonë të votoni. Kush nuk zgjedh, ia lëshon pushtetin turmave. Turmat gjithmonë zgjedhin Barabën”.

MAPO