Ina Rama dhe një urrá e madhe për normalitetin!

Intervistën e Ina Ramës në “Opinion” e lexova në gazetat e së nesërmes. Por përpara se të lexoja gazetat, më kish mbërritur jehona e kësaj interviste, dhe kështu, e lexova intervistën në një klimë inarama-manie (dikush, për befasinë time, ma kish qortuar online termin ‘inarama-mani’ si një term përçmues, në një kohë që asgjë përçmuese nuk ka pse të ketë; është një term konstatues, rrjedhimisht neutral). E vërteta është se ajo kish dhënë një intervistë të mirë (kam pasur rast ta bëj këtë nënvizim), por një pyetje nuk mund t’mos ia bëja vetes: Si është e mundur që ndalemi kaq gjatë e me kaq bujë tek një intervistë, e cila në instancë të fundit s’është asgjë më shumë se sa një intervistë?

E nuk hoqa shumë për ta gjetur përgjigjen (një përgjigje që vlen për mua, të paktën), e cila ka dy pjesë. Së pari, ishte çështja konkrete e bisedës në studio në këtë mes, d.m.th, 21 janari, për të cilën deri më sot shqiptarët ishin bombarduar me versionin e regjimit, i cili pasi vrau, nuk ka lënë gjë pa bërë për të justifikuar e heroizuar vrasësit, për të fajësuar viktimat që u vranë teksa po bënin sehir e për të krijuar sendërgjinë e një puçi, ku medemek bënte pjesë dhe Ina Rama. Kjo e fundit, në atë intervistë e çmontoi të tërin versionin e regjimit, dhe nxori në dritë faktin që ky regjim ka vrarë atë ditë. E këtë nuk e bëri me nerv opozitar (siç mund të pritej për shkak të gjitha ndyrësive që kanë dalë nga goja e kreut të qeverisë në adresë të saj), por me gjuhën e logjikën e kreut të një institucioni kushtetues. Dhe gjasat janë që ajo të ketë qenë bindëse edhe për një pjesë të njerëzve të regjimit, të cilët kanë ende aftësi të vënë në dyshim mufkat e udhëheqësit të tyre. Ndërsa, sa për pjesën e njerëzve kundër qeverisë, duhet thënë se këta kanë pasur dhe një motiv shtesë të ekzaltohen nga suksesi i Ina Ramës: ishte një sukses i arritur mú në strofullën e regjimit.

Ka dhe një arsye të dytë në themel të inarama-manisë. Një numër komentatorësh e kanë pasur të kollajtë, gati instiktive, të bëjnë një ballafaqim në të nxehtë mes sjelljes e komunikimit të saj në publik dhe sjelljes e komunikimit të grave të tjera që kanë pushtet e ndikim si ajo, apo më shumë se ajo (edhe mua në këtë krahasim më vajti mendja më së pari), mirëpo, të rrimë shtrembër e të flasim drejt, ky kontrast nuk na thotë ndonjë gjë të madhe. Cilado grua normale, e vënë përballë grave të tjera që nxjerrin nga goja fraza të tilla, si “kapeni për zhelesh atë”, ose “ai meriton plumbin në ballë”, ose “te palma e kryeministrisë kam për të të varur”, del vetvetiu si një grua e jashtëzakonshme. Duke pasur në mendje jozefinat e Shqipërisë, ngasja për ta parë Ina Ramën si grua është e natyrshme, por kam përshtypjen që njerëzit nuk e kanë parë si grua; ata e kanë parë mbi të gjitha si funksionare publike; dhe në këtë logjikë, e kanë parë edhe si një shembull të mirë brenda sistemit të drejtësisë, që në perceptimin e optikën popullore është i korruptuar moralisht, politikisht, materialisht.

Duhet thënë që nguten disi në këto supervlerësime, pasi bëmat e Ina Ramës përballë këtij regjimi që pasurinë publike e ka bërë plaçkë të vetën e që opozitarët i ka vrarë nuk janë të shumta, por me sa duket e  justifikojnë me faktin se kjo ka rezistuar, sidoqoftë, më shumë se të gjithë të tjerët. Dhe ç’është e vërteta, rezistencën e ka bërë duke qenë e vetme, e ka bërë në heshtje, e ka bërë me mjete të pakta, dhe e ka bërë pa kërkuar e pa marrë ndihmë nga opozita politike, gjë që në fakt, do të ish e kuptueshme në rrethanat kur kreu i regjimit arrin deri atje, sa ta thërrasë publikisht ‘lavire bulevardi’ (duhet përmendur gjithnjë kjo palaví, dhe jo për të vënë në siklet kryeprokuroren, por së pari për të bërë me turp atë, kryeministrin e paturp, dhe së dyti, për saktësi të raportimit gazetaresk).

Njerëzit pra, kanë parë në atë intervistë funksionaren publike që rrallë u bie ta shohin në këtë vend. E ngaqë u qëllon rrallë ta shohin, ata janë të prirur të entuziazmohen në rastin më të parë e janë të prirur të krijojnë mite, heronj, e në rastin më pak pretencioz, shembuj të mirë. Ina Rama pra, është për njerëzit një shembull i mirë: punon pa bujë, nuk tërhiqet nga presionet, nuk merr poza heroi, nuk është bërë pis (detraktorët gojështhurur të saj nuk i kanë nxjerrë gjë), nuk di të jetë harbute, është modeste dhe e përunjur, madje është deri në atë pikë sa në një moment i dha dorën e vet atij që në rrethanë të tjera, ose dikush tjetër, do duhej t’i jepte një pështymë në surrat, e ç’është më e rëndësishmja, nuk ngjan fare me sundimtarët e prapë të këtij vendi, e me ata që u shkojnë nga pas këtyre sundimtarëve.

Nga përshkrimi që i bëra, është e qartë se bëhet fjalë për një person të zakonshëm, por kur punët shkojnë keq e kur vendi është nën sundimin e të liqve, nuk ka gjë më të natyrshme se sa tek e zakonshmja të dallosh të jashtëzakonshmen. Kur njerëzit kanë nevojë për modele frymëzimi, ata janë të gatshëm t’i shpikin ato; ose, në rastin më të mirë, t’i krijojnë, pra duke sublimuar të zakonshmen, normalen, të thjeshtën, të pabujën, të ndershmen, të mirën. Dhe të kuptohemi, është me të vërtetë heroike që në këtë Shqipërinë tonë të jesh normal.

Një sjellje e ngjashme u vu re edhe kur u nda nga jeta prokurori Xhevat Hana. Njerëz që morën pjesë në ceremoninë mortore tregojnë se atje kish një pjesëmarrje e një përdëllim të pazakontë, ndonëse vetë Xhevati, sa ish gjallë, nuk ish shumë social. Pse? Sepse nderonin ikjen nga kjo botë të një prokurori të ndershëm, i cili – po përsëris atë që kam shkruar atë ditë që ai vdiq – nuk bënte jetë mondane, nuk kish makina të shtrenjta (Xhevati kish një makinë modeste), nuk kish apartamente me veranda në qendër të Tiranës apo vila në resortet periferike (banonte në një apartament të një pallati me parafabrikate), nuk bënte pushime jashtë vendit, kurohej në spitalin publik, i dërgonte fëmijët në shkolla publike dhe u ofronte këtyre të fundit shembullin e një jete të ndershme e të përunjur (mund t’i biesh Google-it kryq e tërthor e mezi e gjen një foto të Xhevatit), rrethohej me presion telefonatash, ngacmimesh, provokimesh e kërcënimesh, por nuk i spektakolarizonte ngjarje të tilla; shkurt, ishte një njeri normal. Dhe, për këtë njerëzit e çmonin. Këtë kanë çmuar dhe tek Ina Rama.

Kemi nevojë, me sa duket, më shumë se për çdo gjë tjetër për njerëz normalë; e në këto kushte heroizimi i normalitetit nuk është vetëm gjëja më e natyrshme, por dhe më e nevojshmja. Një urrá për normalitetin! Dhe për Kryeprokuroren e Republikës, Ina Rama!