Marrëveshje koloniale e BE-së për kobaltin e Ruandës

Një marrëveshje e BE-së me Ruandën po nxit krizë në Kongon fqinje. Uria e Evropës për minerale për makinat e saj elektrike dhe mikroçipat po është shtuar edhe më shumë për shkak të garës me Kinën për pasuritë e burimeve të Afrikës Qendrore.

Kongoja lindore, një vend i cili ka njohur një nga krizat më të këqija humanitare në botë, ku janë vrarë 6 milionë njerëz gjatë dekadave të fundit, kufizohet me Ruandën.

Për BE-në, marrëveshja është një mundësi për të fituar akses në elementët që i nevojiten për “objektivat e saj të energjisë së gjelbër dhe të pastër”.

Kritikët e BE-së thonë se kjo marrëveshje do të shërbejë për të mjegulluar kontrabandën e "mineraleve të gjakut" nga Kongoja lindore. Nga ana tjetër, Ruanda akuzohet se ka luajtur rol vendimtar në luftën në anën tjetër të kufirit me mbështetjen e saj për grupin rebel M23.

Presidenti kongolez, Félix Tshisekedi, forcat e të cilit po luftojnë kundër milicisë M23, e cilësoi marrëveshjen e BE-Ruandë “një provokim me shije shumë të keqe".

Pas nënshkrimit të marrëveshjes, avionët luftarakë M23 të lidhur me Ruandën kanë shtrirë kontrollin mbi burimet minerale të Kongos lindore. Në fund të prillit – koha kur presidenti francez Emmanuel Macron iu lut Ruandës të ndalonte mbështetjen për M23 - rebelët vunë nën kontroll Rubaya, një pikë e nxehtë minierash pranë kufirit në Kongon lindore.

Zona është e pasur me koltan - një burim përbërësish që përdoren për prodhimin e telefonave inteligjentë dhe makinave.

Pikërisht këto burime të bollshme mineralesh dhe kontrabanda e tyre shpesh ndihmojnë në financimin e grupeve të armatosura në Kongon lindore, duke nxitur një spirale dhune dhe shkeljesh të të drejtave të njeriut në një konflikt të gjatë dekadash që, përveç miliona të vrarëve, ka zhvendosur 7 milionë të tjerë.

BE-ja ka bërë thirrje për të reduktuar dhunën dhe është zotuar të rrisë ndihmën humanitare, por marrëveshja e mineraleve me Ruandën rrezikon ta përkeqësojë konfliktin në vend që të zvogëlojë. Marrëveshja dërgon mesazhin se "BE-ja, për shkak se ka nevojë për akses në minerale, mund të shkojë përtej parimeve të të drejtave të njeriut", thotë për Politico Emmanuel Umpula Nkumba, drejtor ekzekutiv i African Natural Resources Watch.

Problemi i madh është se Ruanda është një nga destinacionet kryesore për koltanin dhe mineralet e tjera të kontrabanduara përtej kufirit lindor të Kongos. Ruanda eksporton më shumë minerale për përpunim dhe prodhim sesa nxjerr, thuhet në një raport të Departamentit Amerikan të Shtetit, i cili citon shifrat e OKB-së.

Rajoni i Liqeneve të Mëdha është me interes strategjik për fuqitë globale pasi ato kërkojnë mineralet dhe metalet e nevojshme për turbinat e erës, panelet diellore dhe pajisjet elektronike të konsumit. Është burimi i gjysmës së tantalit në botë, i cili nxirret nga minerali metalik i koltanit dhe përdoret në komponentët elektronikë.

Brukseli me këtë marrëveshje synon të përmirësojë punën për të mbrojtur standardet e larta mjedisore dhe sociale dhe për të ruajtur vlerën në vendet minerare. Në rajon, Pekini tashmë mban lidhje të ngushta me Kongon dhe kontrollon pjesë të mëdha të sektorit të tij minerar.

Ruanda e pasur me kallaj, tungsten, ar dhe niobium siguroi në vitin 2017 rreth 373 milionë dollarë nga eksportet. BE parashikon që industria minerare ruandeze t’i rrisë të ardhurat nga eksporti në 1.5 miliardë dollarë këtë vit.