"Inteligjenca artificiale ka potencialin për të destabilizuar demokracitë"

Yoshua Bengio, profesor në Departamentin e Shkencave Kompjuterike dhe Kërkimeve Operacionale në Universitetin e Montrealit dhe një nga tre "kumbarët" e AI, shpjegon në një intervistë me “Kathimerini”-n pse njerëzit janë në rrezik për shkak të zhvillimit të shpejtë të inteligjencës artificiale, si kompjuterat po bëhen më të zgjuar se njerëzit dhe cilët parametra duhet të merren parasysh gjatë hartimit të kuadrit rregullator për mbikëqyrjen e kompanive që operojnë në fushën e inteligjencës artificiale.

Profesor Bengio ka marrë çmime të shumta prestigjioze, përfshirë çmimin Turing, i referuar shpesh si "Nobeli i Informatikës".

Ju konsideroheni si një nga pionierët në zhvillimin e inteligjencës artificiale. Çfarë ju tërhoqi interesin?

Rreth vitit 1986, më tërhoqi shumë kërkimi mbi rrjetet nervore, i cili ishte shumë margjinal. Ideja se mund të kishte disa parime të thjeshta që mund të shpjegonin inteligjencën tonë dhe gjithashtu na lejonin të ndërtonim makina inteligjente, si ligjet e fizikës për inteligjencën, ishte shumë interesante. Prandaj, më motivoi ideja se këto ligje mund të ekzistojnë dhe ne mund t'i gjejmë.

Cilat janë çështjet kryesore që duhet të kuptojnë ata që nuk janë ekspertë për mënyrën se si funksionon AI dhe për cilat rreziqe duhet t'i paralajmërojmë ata?

Së pari, ata duhet të dinë se suksesi që kemi arritur në AI në vitet e fundit ka qenë falë aftësisë së makinave për të mësuar. Ne e quajmë këtë aftësi "të mësuarit e makinerive". Ne nuk i programojmë ata kompjuterë për të bërë gjëra të veçanta ose për të reaguar ndaj situatave të reja. Në vend të kësaj, ne i programojmë ato me procedura të të mësuarit në mënyrë që ata të mund të ndryshojnë "peshat e tyre nervore", të cilat janë si lidhjet midis neuroneve artificiale. Dhe kështu, çfarë do të thotë kjo është se aftësitë nuk janë gjithmonë siç priten. Një pjesë e madhe e frymëzimit për atë dizajn erdhi nga inteligjenca njerëzore dhe truri i njeriut.

Tani, për pjesën e dytë të pyetjes suaj, cilat janë rreziqet? Rreziqet janë se, nëse ndërtojmë sisteme shumë të fuqishme, ato mund të shfrytëzohen nga njerëzit në mënyra që mund të jenë shumë të mira ose shumë të këqija. Ashtu si çdo teknologji me përdorim të dyfishtë, sa më e fuqishme të jetë, aq më e rrezikshme, por edhe më e dobishme mund të jetë. Pra, ky është rreziku i parë.

Gjëja kryesore për të cilën jam i shqetësuar është se si këto sisteme mund të destabilizojnë demokracitë, sepse ata mund ta kuptojnë gjuhën dhe mund ta përdorin atë për të ndërvepruar me ne dhe potencialisht për të na manipuluar, për të influencuar ose për të na bërë të ndryshojmë opinionin tonë politik. Kështu që mund të jetë shumë e rrezikshme. Ne nuk i shohim plotësisht detajet se si mund të ndodhë kjo. Shumë njerëz po diskutojnë se ne kemi nevojë për legjislacion rregullator për të na mbrojtur, për shembull, për të detyruar kompanitë të tregojnë se disa ndërveprime po ndodhin me një sistem AI, jo me një njeri, ose se përmbajtja që po shihni, video, tekst ose zëri, vjen nga një makinë.

Rreziku tjetër për të cilin jam i shqetësuar, i cili ndoshta është pak më afatgjatë, është humbja e kontrollit; domethënë, ne jemi duke i projektuar këto sisteme tani, por nuk mund t'u themi që të sillen në mënyra të veçanta. Është e vështirë të sigurohesh që ata nuk do të sillen në mënyra që mund të jenë të dëmshme për njerëzit. Dhe nëse humbasim kontrollin, ata mund të fillojnë të bëjnë gjëra që duan vetë t’i bëjnë, dhe më pas mund të veprojnë në mënyra që mund të jenë të rrezikshme për njerëzimin, veçanërisht nëse bëhen më të zgjuar se ne. Dhe ata ka të ngjarë të jenë më të zgjuar se ne, sepse, siç e dimë, ne jemi makina. Truri ynë është makina, makina biologjike. Dhe ne bëjmë përparim në të kuptuarit e parimeve se si funksionon inteligjenca jonë. Dhe ne do të vazhdojmë të bëjmë përparim dhe të zhvillojmë parime që funksionojnë për makinat inteligjente. Prandaj, ne e dimë se është e mundur të ndërtojmë makina të paktën po aq inteligjente sa ne, por ndoshta mund të ndërtojmë makina që do të jenë më të zgjuara se ne.

Tani për tani, makinat mund të lexojnë gjithçka që njerëzit kanë shkruar. Dhe asnjë njeri nuk mund ta bëjë këtë, apo jo? Pra, ata mund të kenë akses në një sasi të dhënash dhe të mësojnë nga ajo sasi e madhe që është shumë më tepër se sa njerëzit mund të menaxhojnë.

A mendoni se kompjuterët mund të bëhen më të mençur se njerëzit?

Ata mund të bëhen më inteligjentë. Ata nuk janë ende, por në disa aspekte janë, qartësisht, më të mirë se ne tashmë. Mençuria e vërtetë kërkon të kuptuarit se çfarë do të thotë të jesh njeri. Dhe unë nuk mendoj se ata e kanë ende atë mirëkuptim, por ata mund të arrijnë atje sepse kanë lexuar aq shumë tekste që njerëzit kanë shkruar dhe kjo mund të vijë më shpejt nga sa prisnim. Pra, nëse do të më kishit pyetur disa vjet më parë, do të thosha se mund të duhen shumë dekada. Tani nuk jam aq i sigurt. Mund të jetë më pak se një dekadë. Mund të jenë vetëm disa vite.

Cilat mund të jenë zhvillimet e mundshme të inteligjencës artificiale në epokën pas ChatGPT dhe çfarë do të shohim në dekadën e ardhshme?

Mendoj se një nga sfidat më të mëdha për të cilën po punojnë shumë njerëz – përfshirë edhe mua – është se si ne i bëjmë këto sisteme më koherente, më të besueshme. Të jenë në gjendje të arsyetojnë përmes zinxhirëve të gjatë të arsyetimit në mënyrë të besueshme, duke shmangur tendencën ndaj asaj që njerëzit e quajnë halucinate, që do të thotë "deklarata të rreme" me besim shumë të fortë. Është ajo që unë e quaj "me besim të gabuar", dhe kjo është e keqe sepse mund të çojë në vendime të këqija nëse njerëzit ndjekin atë që ka propozuar makina. Pra, nëse krahasojmë makinën me njohjen njerëzore, shohim se këto sisteme janë mjaft të mira në imitimin e mënyrës se si funksionon intuita jonë. Pra, këto sisteme nuk kanë një nocion të së vërtetës. Ata thjesht po imitojnë stilin e të shkruarit të njerëzve.

Në cilën fushë interesi do t'i këshillonit studentët tuaj që ta përqendrojnë vëmendjen e tyre?

Në tre fusha. E para është se si të zhvillojmë më shumë aplikacione për të mirën sociale, kujdesin shëndetësor, mjedisin, arsimin dhe drejtësinë sociale. Nuk ka investime të mjaftueshme në këto sepse nuk është aq e rëndësishme për kompanitë sa rrjetet sociale apo sistemet e rekomanduesve dhe se ku kompanitë po fitojnë më shumë para. Së dyti, ne duhet të kuptojmë më mirë hendekun midis inteligjencës njerëzore dhe inteligjencës së makinës në mënyrë që të ndërtojmë sisteme më të besueshme. Dhe së treti, ne duhet të bëjmë shumë më tepër kërkime mbi sigurinë, që do të thotë se si i hartojmë sistemet dhe politikat, si e ndryshojmë ndoshta edhe sistemin tonë ekonomik dhe si të koordinohemi ndërkombëtarisht për t'u siguruar që të mos kemi rezultate katastrofike.