“Rusia është e rrezikshme sepse është e dobët”

Robert Keohane ishte një nga të parët që sfidoi teorinë e "stabilitetit hegjemonik", ku pushteti nuk është më monopoli i një vendi hegjemonik, por shpërndahet përmes ndërvarësisë së shteteve. Profesori emeritus në Universitetin Princeton, në një intervistë me “Kathimerini”-n shpjegon se si lufta në Ukrainë e ka minuar fuqinë e institucioneve ndërkombëtare. A është rënia e fuqisë ruse faktori që e bën Rusinë edhe më të rrezikshme?

“Ne nuk kemi institucione koherente dhe të forta shumëpalëshe,” thotë Keohane. "Edhe nëse lëmë mënjanë vendet e Jugut, të cilat mund të kenë interesa shumë të ndryshme, nuk ka një organizatë gjithëpërfshirëse në të cilën Shtetet e Bashkuara, Kina dhe Rusia mund të punojnë së bashku në mënyrë efektive."

Institucionet ndërkombëtare funksionojnë aty ku vendet anëtare kanë interesa të forta të përbashkëta. Keohane sjell rastin e krizës greke. “Shikoni Bashkimin Evropian. Ai ka qenë jashtëzakonisht i fortë dhe ka kundërshtuar vazhdimisht parashikimet e kolapsit të tij, duke përfshirë krizën greke, të cilën e menaxhoi – shumë e vështirë për Greqinë, por ia doli”.

Lidhur me balancat mes blloqeve lindore dhe atyre perëndimore, 30 vjet pas përfundimit të Luftës së Ftohtë, ai thotë se kanë ndryshuar shumë.

“Dallimi i madh me vitin 1990 është se Kina është një vend i fuqishëm. Ishte një vend shumë i dobët, i varfër dhe i varur. Dhe tani varet shumë nga tregtia me Perëndimin. Ka shumë dobësi, por ka shumë pika të forta dhe është shumë i fortë teknologjikisht,” përgjigjet Keohane. “Dallimi i dytë i madh është se Rusia është shumë më e dobët me një ekonomi të vogël. Është sa përmasat e Kalifornisë. Ajo ka armë bërthamore, por edhe një ushtri që pas luftës në Ukrainë e kuptojmë se është mjaft e paefektshme dhe e gabuar nga një sistem i keq qeverisjeje. Rusia është shumë e ngathët. Ajo ka nocione ataviste për rolin e saj në botë dhe këto e bëjnë atë një aktor të rrezikshëm, jo të fortë. Në politikën botërore, aktorët më të rrezikshëm janë ata më të dobëtit,” vëren ai, duke sjellë një shembull të fuqishëm historik: “Austro-Hungaria ishte një aktor i rrezikshëm në vitin 1914, jo sepse ishte e fortë, por sepse po përpiqej dëshpërimisht të ruante perandorinë multietnike të saj dhe për këtë arsye e gatshme për të rrezikuar. Rusia është e rrezikshme sepse është e dobët. Kina është e rrezikshme sepse është e fortë.”

Keohane i druhet potencialit bërthamor në raste të tilla.

"Unë kam gjithmonë frikë sa herë që kemi shtete me armë bërthamore që po humbasin një luftë," shpjegon ai. “Duhet të shqetësoheni, por është shumë e vështirë të shihet se si mund të përfitojnë duke përdorur armë bërthamore. Ata mund të përdorin armë bërthamore taktike për të shkatërruar një pjesë të ushtrisë ukrainase, por problemi i tyre me Ukrainën është se ata nuk mund të qeverisin. Rusia duhet të kuptojë se nuk ka asnjë mënyrë për të kontrolluar të gjithë Ukrainën.”

Leksioni më i madh sipas Keohane është se, nëse doni të parandaloni konflikte të reja, gjithmonë duhet të pyesni veten për asimetritë e ndërvarësisë. Dhe nëse gjeni disa që janë kundër jush, pyesni: A jam i pambrojtur apo jam thjesht i ndjeshëm? Evropa ishte thjesht e ndjeshme ndaj varësisë nga nafta, por ishte e ndjeshme ndaj varësisë së saj nga gazi, sepse nuk kishte alternativa.”