Robotët që riprodhohen në laborator bëhen realitet

Nëse mendon për robot, e para gjë që imagjinon është një njësi metalike, që kontrollet elektronikisht. Por prof. Josh Bongard dhe skuadra e tij prej katër vjetësh po punojnë për ta ndryshuar këtë. Ksenobotët janë robotë në miniaturë, të përbërë nga qeliza të gjalla.

Po i qasemi robotikës në një mënyrë krejtësisht të ndryshme. Po i ndërtojmë nga komponentë që janë në vetvete makineri inteligjente fantastike.

Ksenobotët e ekipit të Bongard përbëhen nga qeliza normale të marra nga embrionet e bretkosave, që do të thotë muskuj që u lejojnë të lëvizin lehtësisht, që do të thotë performancë e shtuar kur kryejnë detyrat që u jepen.

Të tilla mund të të jenë p.sh. pastrimi i mikroplastikës, për shembull, ose, siç përshkruajnë studiuesit në punimin e tyre të parë mbi ksenobotët, botuar në vitin 2020, grumbullimi në indet e sëmura te njerëzit për t'i ndihmuar të rikthehen të shëndetshme.

Për të ndërtuar një ksenobot, studiuesit përdorin një Petri dish, një kompjuter i bazuar në inteligjencë artificiale, i cili evoluon qeliza bretkose, bazuar në formën e tyre, dhe u jep atyre një detyrë të caktuar.

Pastaj vjen pjesa që kërkon kohë, pasi dizajnet virtuale duhet të transferohen në qelizat reale. Është një proces që merr orë të tëra për një ksenobot disa milimetra.

Duke përdorur instrumentet e mikrokirurgjisë, studiuesit gdhendin me kujdes formën e krijuar nga AI në indet e mbledhura nga embrionet e bretkosave.

Në mënyrë që ksenobotët të gjejnë aplikacione të botës reale, atyre do t'u duhet të përshpejtojnë procesin për të krijuar më shumë se 30 deri në 40 xenobotët aktualë në javë.

Në këtë pikë, studiuesit kanë parë një fenomen që ndodh për herë të parë në natyrë: replikimin e ksenobotëve. Riprodhimi i tyre nuk është i tipit “bëj seks, lind fëmijë”. Kjo hap plot mundësi për aplikime të reja, si p.sh. pastrimi i mjedisit, vaksinat, teknologjitë për të luftuar zjarret etj.

Edhe pse replikimi i ksenobotëve ngjan si një skenar fantastiko-shkencor që duhet shmangur, studiuesit theksojnë se ai ndodh vetëm në laborator, në disa rrethana të caktuara dhe nën kontrollin e tyre. Për me tepër, ksenobotët janë të degredueshëm biologjikisht, pra nuk mund të jetojnë më shumë se pak ditë.

Pyetja që shtrohet tani është: a mund të bëhen ksenobotët me qeliza njerëzore? Kjo do të hapte një perspektivë të jashtëzakonshme për aplikimin e tyre në mjekësi. Duke qenë se rruga për të mbërritur në këtë aplikim të ri do të jetë shumë e gjatë, shkencëtarët ndërkohë po përpiqen të kuptojnë më mirë biologjinë e qelizave të bretkosës.