Si e ndryshojnë epidemitë shpejtësinë e përhapjes, rasti i murtajës si leksion për Covid-19

Studiuesit e Universitetit McMaster, që analizuan mijëra dokumente që mbulonin një hark 300-vjeçar të shpërthimeve të murtajës në Londër, Angli, kanë vlerësuar se sëmundja u përhap katër herë më shpejt në shekullin e XVII sesa kishte në shekullin e XIV.

Gjetjet e studimit, të cilat u botuan në “Proceedings of the National Academy of Sciences”, tregojnë një përshpejtim të jashtëzakonshëm të transmetimit të murtajës midis Vdekjes së Zezë të vitit 1348, që vlerësohet të ketë zhdukur më shumë se një të tretën e popullsisë së Evropës dhe më vonë epidemitë, që kulmuan me Murtajën e Madhe të vitit 1665.

Studiuesit zbuluan se në shekullin e XIV, numri i njerëzve të infektuar gjatë një shpërthimi dyfishohej afërsisht çdo 43 ditë. Në shekullin e XVII, numri dyfishohej çdo 11 ditë.

Një ekip statisticienësh, biologë dhe gjenetistë evolucionistë vlerësuan shkallën e vdekjeve duke analizuar të dhëna historike, demografike dhe epidemiologjike nga tre burime: testamentet personale, regjistrat e famullisë dhe shifrat e vdekshmërisë në Londër.

Nuk ishte thjesht çështje e numërimit të të vdekurve, pasi asnjë Londër nuk kishte në dispozicion të dhëna të publikuara të vdekjeve para vitit 1538. Studiuesit nxorën informacione nga testamente individuale për të përcaktuar se si po përhapej murtaja në popullatë.

Ndërsa studimet e mëparshme gjenetike kanë identifikuar Yersinia pestis si patogjen që shkakton murtajën, pak njohuri ka për mënyrën e transmetimit të sëmundjes.

"Nga provat gjenetike, kemi një arsye të fortë për të besuar se llojet e bakterit përgjegjës për murtajën ndryshuan shumë pak gjatë kësaj periudhe kohore, kështu që ky është një rezultat shumë i mirë", thotë Hendrik Poinar, profesor në Departamentin e Antropologjisë në McMaster, dhe bashkëautor në studim.

Shpejtësia e vlerësuar e këtyre epidemive, së bashku me informacione të tjera në lidhje me biologjinë e murtajës, sugjerojnë që gjatë këtyre shekujve bakteri i murtajës nuk u përhap kryesisht përmes kontaktit nga njeriu te njeriu, i njohur si transmetimi pneumonik. Shkallët e rritjes si për epidemitë e hershme, ashtu edhe për ato të vona, janë më të qëndrueshme me murtajën bubonike, e cila transmetohet nga kafshimet e pleshtave të infektuar.

Studiuesit besojnë se dendësia e popullsisë, kushtet e jetesës dhe temperaturat e ulëta mund të shpjegojnë përshpejtimin e përhapjes dhe se modelet e transmetimit të epidemive historike të murtajës ofrojnë mësime për të kuptuar COVID-19 dhe pandemitë e tjera moderne.