Shteti që emëron oligarkët

Po vërehet një dukuri, me siguri që rrënjët i ka të thella në shoqërinë shqiptare. Dukuria e lidhjes së biznesit me përkrahjen qeveritare. Dhe kjo jo si një shtytje e brendshme e individit, për të promovuar veten e tij, mbi bazë të aftësive profesionale, menaxheriale dhe shfrytëzimit të mirë të mundësive për zhvillimin që ka një vend.

Me përmbysjen e ekonomisë shtetërore ishin të shumtë ata që synonin të përfitonin nëpërmjet shtetit, lidhjeve dhe posteve politike të tyre e miqve, për të pasur një pozitë në zhvilllimin ekonomik të vendit, në burimet e tij minerare, energjetike, në tregëti me shumicë, transport e në bujqësi.

Ashtu siç qenë të shumtë ata që filluan nga një tregëti e vogël, nga prodhimi me tokën e tyre me aftësitë e tyre.

Grupi i parë që u faktorizua mund t’i quajmë me plotë të drejtë biznesmenë të emëruar, që hynë në ekonominë e tregut njësoj si të fuste në karrierë dikur tesera e partisë, lidhjet familjare(biografia e mirë)që të jepnin një punë të mirë, shkollim, strehim ndryshe nga shumica.

Pra pati një kundërvënie të biznesmenëve që u futën në ekonominë e tregut me prirjet dhe mundësitë e tyre dhe atyre që u emëruan si të tillë, atyre që iu dhanë kredi, biznese të gatshme(nëpërmejt privatizmit, ndonëse ishin të pakta ato që mund të përballonin e të mbijetonin në kushtet e Shqipërisë).

Vitet e fundit një numri shumë të vogël njerëzish që i mbijetojnë edhe ndryshimeve të qeverisjes iu jepen favrore të mëdha, konçesione, të cilat në mjaft raste nuk janë produkt i punës së sipërmarrësit, por funksione që deri më dje i kishte shteti.  Rasti më flagrant i kësaj janë të themi ai i check up, ku dikujt që nuk kishte asnjë lidhje me mjekësinë, thjesht për përzgjedhje politike a miqësore, apo deal të ndonjë zyrtari, iu dha e drejta që me paratë e shtetit të bëjë punën e shtetit. Ndërkohë që mjekësia shqiptare u zhvillua përmes lejimit të aktivitetit privat të klinikave stomatologjike, laboratorëve, farmacive dhe spitaleve private. Të cilat sollën një rritje për t’u admiruar të cilësisë së shërbimit pavarësisht të metave.

Do të ishte mëse normale që shteti t’i jepte mundësinë laboratorëve ekzistues që plotësojnë kushtet, e madje t’i ndihmonte për ta bërë këtë punë më mirë. Janë po këto njësi te të cilët njerëzit vazhdojnë të shkpjnë për analiza, sa herë kanë nevojë.

Pra me një “ndihmë”, me një mundësi këto laboratorë do të kryenin më së miri shërbimin e check up.

Ky ishte një aktivitet shtetëror që në vend të privatiziohej iu dha një personi pa asnjë lidhje me shëndetësinë për ta kthyer atë në një oligark. E nëjta gjë me dializën e do vazhdojë me siguri me të tjera si sterilizimi e ndonjë tjetër që do shpiket.

Një shembull i dytë është që duke patur një institutt për krimet e komunizmit që paguhet me rroga shteti,mduke patur dy-tre struktura të tjera shtetërore për të përndjekurit, i jepet një personi që as e ka përjetuar Shqipërinë komuniste dhe as s’është muzeolog që të krijojë një biznes me atë ashtuajtrit Bunk’Art.

Sihurisht që ata që e krijuan këtë metodë krijimi oligarkësh, pra që disa individë të bëjnë atë punë që deri më dje e bënte shteti e jo ta bëjnë njerëz të aftë këtë gjë, e mësuan nga deformimi i dhënies me konçesion i aktiviteteve ekonomike prodhuese, pa dhënë garancinë e mjeteve financiare, aftësinë profesionale, moskalimin e konçesiomit te të tretët,  pra dhënie aksionesh pa përfunduar kontratën dhe një afat minimal të arsyeshëm për fillimin e punës. Ndryshe konçesioni bëhet i pavlefshëm pse i bllokon shtetit një aktivitet ekonomik që të është dhënë.

Rezultati i kësaj është që akoma e kësaj dite në tregun e lirë ofrohen licenca për konçesione minierash, hec-esh, universitetesh dhe askush nuk i revokon.

Një mënyrë tjetër për të favorizuar oligarkët është edhe krijimi i nocionit investitor strategjik që mund të kuptphet kur është fjala për shfytëzimin e nëntokës, burimeve energjetike, karburantet. Por është absurde që investitor strategjik është ai që ndërton 50 vila që janë për përdorim personal dhe nuk japin asnjë kontribut në ekonominë shqiptare. Apo të japësh tokën, qindra ha me qira të ulët se do të zhvillojë bijqësi intensive pa qenë bujk, në vend që të përdorej për kompensim dhe të futej në ekonominë e tregut si burim prodhimi.

Të gjitha këto forma të krijimit të oligarkëve kanë rezultuar të pasuksesshme në vendet e tjera sepse kanë vrarë nismën e lirë të qytetarëve. Por për fat të keq këto emërime oligarkësh bëhen nga ata që me të njëjtën mënyrë emërojnë deputetë me lista të hapura, drejtorë etj.. Koha do tregojë që pasojat do të jenë jo të mira dhe për oligarkët.