Një botim i mirë i një libri shumë të keq

Kur një grup historianësh gjermanë nisi punë gjashtë vjet më parë, për version Mein Kampf-it të Hitlerit të pajisur me shënime, me synim ribotimin e tekstit pasi të skadonte afati i të drejtave më 1 janar 2016, ata nuk e dinin fare që kjo do të koincidonte me një kohë kur Gjermania do të gjendej përballë një vale populizmi në rritje në kontekstin e krizës së refugjatëve. Por dhe në rrethana më të qeta kjo iniciativë do të kishte shkaktuar kundërshtime.

Shtatëdhjetë vjet më parë u mbeti forcave amerikane pushtuese në Gjermani të vendosnin çfarë të bënin me librin, dhe ata ia kaluan të drejtat e autorit qeverisë së shtetit të Bavarisë. Duke parë që autori i vdekur nuk kishte bërë asgjë veç dëmtimit të reputacionit të këtij rajoni, Bavaria dhe mund të vendoste t’i mbante të drejtat dhe të mos e mendonte fare ribotimin, edhe nëse nuk kishte frikë për përkëdheljen e një ideologjie naziste, e cila s’kishte veç pak kohë që ishte ç’rrënjosur. Por ribotimi i Mein Kampf-it në çdo kohë do të shkaktonte debat. A nuk do t’i jepte një vend të respektuar një vëllimi të trashë 1000 faqesh të mbushur me urrejtje që shërbeu si dokumenti themelor për krimet e nazizmit? A nuk do t’i jepte argumente, edhe sot, logjikës së shtrembëruar të mohuesve të holokaustit ose kujtdo që mund të ishte më i prirë të mahnitej nga Hitleri sesa të kishte neveri? Shqetësime të tilla mund të ishin të justifikuara, nëse libri do të ishte botuar në formën e tij origjinale, pa një përpjekje për të ekzaminuar artikulimet e tij të sëmura.

Por nuk ndodhi kështu. Kujdesi, urtësia dhe ekspertiza shkencore kanë luajtur rol në krijimin e dy volumeve: Mein Kampf: Një Botim Kritik, i prezantuar më 8 janar nga Instituti i Historisë Bashkëkohore me qendër në Mynih. Ai synon të japë jo vetëm lëndën e asaj që shkroi Hitleri, por dhe një çmontim sistematik të teorive dhe gënjeshtrave të tij manipuluese. Dhe jo vetëm kjo: libri, tani në shitje në gjithë libraritë në Gjermani për herë të parë që pas luftës, jep me detaje se si proza e Hitlerit e vitit 1920 (ai e shkroi Mein Kampf kur ishte në burg) u kthye në direktiva politike konkrete kur ai mori pushtetin më 1933. Pikërisht për këtë ky botim është i dobishëm: ai shkon një hap më tej drejt demistifikimit të rrënjëve të së keqes që shpalosi. Ekspozim, jo fshehje, është rruga më e mirë për të neutralizuar mendimin konspirativ dhe mahnitjen e ligë që mund të burojë nga një objekt i ndaluar.

Nuk është se libri i Mein Kampf-it nuk ka qenë i kontaktueshëm në Gjermani gjatë gjithë këtyre viteve – ai gjendet online, në librari dhe biblioteka dhe dyqane librash të përdorur. Por ky botim i ri përmban rreth 3700 shënime që ekspozojnë në mënyrë metodike mashtrimet e rrezikshme që gjenden brenda manifestit të Hitlerit. Pikërisht akti i vendosjes në kontekst shpjegon faktin pse autoritetet gjermane dhe grupet çifute e kanë, pas një farë hezitimi, mbështetur ribotimin. Sot Gjermania është një demokraci e fortë që e ka parë të shkuarën e saj dhe nuk ka rrezik ta mohojë atë. Mein Kampf-i ishte bestseller në vitet 1930, me më shumë se 12 milionë kopje të shituara – një shenjë e fuqisë së indoktrinimit. Qysh kur doli në shitje javën e kaluar, versioni me shënime (me botim fillestar vetëm 4000 kopje) ka pasur sukses, me 15 kopje të porositura. Por nuk ka dyshim që kjo vjen nga nevoja e thellë dhe e gjallë për të deshifruar të shkuarën. Siç e theksuan botuesit në Mynih kohët e fundit: në një kohë që ksenofobia po ngre kokën në Europë, reflektimi serioz mbi të këqijat e historisë duhet të jetë një gjë e mirë.

"Postbllok.com"