Dy vjet më parë, në një intervistë për Evropën e Lirë, një deklaratë e imja tërhoqi vëmendje. Reagimet pozitive dhe negative u shkaktuan më së shumti nga një fjali e vetme: “Zgjerimi i BE-së (në Ballkanin Perëndimor) nuk do të ndodhë”. 

Pse rikthehen krizat në Ballkan, madje edhe kur duket se janë fashitur ose edhe zgjidhur? Kjo pyetje e thjeshtë nuk mund të ketë përgjigje të lehtë, sepse shkaqet për riciklimin e krizave janë të shumta dhe nuk e kanë një emërtues të përbashkët. Disa shkaqe janë historike, disa gjeokulturore, disa gjeopolitike, disa fetare, disa absurditete brendaballkanike…

Dimensioni historik i krizave

Ceremonia e varrimit të të ndjerit në Bularat ditën e Enjte u ndoq masivisht nga auditori shqiptar dhe ai grek. Preferoj të përdor fjalën “i ndjeri” për të mos qenë pjesë e epiteteve të nxituara që u vendosën nga shumë njerëz në të dy anët e kufirit, konkretisht etiketimit si ekstremist apo si hero. Për të shmangur aspektin teknik të përballjes të armatosur me policinë – pasi për këtë do të duhej një diskutim mes profesionistëve dhe një informacion transparent e shterues – mendoj se duhet të shihen disa dimensione politike e strategjike që shoqërojnë ngjarjen në fjalë. 

Kushtetuta në nenin 1 pika 1 të saj parashikon shprehimisht se 1. Shqipëria është republikë parlamentare. Ky parashikim nuk është vetëm një normë deklarative. Fakti që Shqipëria përcaktohet si një republikë parlamentare, do të thotë që organi legjislativ në vend ka kompetenca të shumta kontrolli mbi veprimtarinë e organeve të tjera. Kjo nuk do të thotë që Kuvendi është organi më i lartë në vend, pasi në këtë rast vlen parimi i ndarjes së pushtetuteve, i sanksionuar në nenin 7 të Kushtetutës.

Kur shoqëria nis të mos kundërshtojë më asgjë, madje edhe kur ndaj tyre bëhen padrejtësi të hapura nga të zgjedhurit prej tyre atëherë shumica futet në tunelin e pesimizmit, çka i bën të besojnë se sistemi ku jetojnë është i mirë dhe se nuk ka alternativë tjetër”, shprehej Xhorxh Oruell për librin e tij aq të debatuar, si në kohën e botimit e në ditët e sotme, “Ferma e kafshëve”.

Ky shkrim nuk ka për qëllim të zbukurojë gjendjen politike dhe vendin e fundit të shqiptarëve në Europë, por vetëm të shquajë shkaktarët historikë të shpërfillur në artikullin e profesorit Spahiu, (“Cubat e vitit 2050”), por pa u ndalur në pjesën e fajit tonë, që e kemi sot.

Mbaj mend aty diku nga fillimi i viteve nëntëdhjetë, kur Samaras hapi kufirin me Shqipërinë (duke ftuar minoritarët të bënin Krishtlindjet në atdhe) qindra mijëra njerëz erdhën  papritmas në Psorokosta. Një valë migratore që i gjeti të gjithë të papërgatitur në të dyja anët. U takuan dy kultura, thuajse identike të ndara nga një ndërprerje e komunikimit që po i afrohej një gjysmë shekulli.

Vetëm pak muaj pas dakordësimit të qeverisë shqiptare dhe asaj greke për zgjidhjen e pjesës më të madhe të problemeve dypalëshe situata u tensionua nga ngjarja e Bularatit. Çdo ditë po bëhet mëse e dukshme se fërkimet dhe tensionet përbëjnë rregullin kryesor në marrëdhëniet shqiptaro-greke, ndërsa përpjekjet e pakta në numër për t’i futur këto dy vende në rrugën e bashkëpunimit të gjerë e afatgjatë janë të brishta dhe për fat të keq gjerësisht të papranueshme.

“Elefanti” në dhomë!

Edhe pse jam pjesë e popullit italian, pa i rënë ndesh zëvendëskryeministrit Salvini, nuk ndihem aspak i sulmuar kur eurokomisioneri Moscovici kritikon manovrën fianaciare të qeverisë së Romës. Madje mendoj se Moscovici ka sigurisht argumente për qëndrimin e tij (ato me të vërtetë decizive i kanë blerësit e borxhit tonë publik). Megjithatë, është mëkat që si institucioni që përfaqëson, pra Bashkimi Europian, nuk ka më prezencë dhe besueshmëri politike. Nga kjo pikëpamje, Moscovici të kujton Gorbaçovin.