Apel gjigantëve të financës: Mos investoni te lufta

Mbi 959 miliardë dollarë janë përdorur nga institucionet financiare në mbarë botën për të mbështetur prodhimin dhe tregtinë e armëve. Më shumë se gjysma e totalit të investimeve në industrinë e mbrojtjes vjen nga SHBA, ndërsa 79 miliardë vijnë nga 10 investitorët kryesorë evropianë. 15 bankat më të mëdha evropiane investojnë në kompanitë e prodhimit të armëve për një total prej 87.72 miliardë eurosh.

Këto janë disa nga gjetjet e raportit "Peace Finance. War Finance", i porositur nga Ethical Finance Foundation (Ethical Bank Group) dhe i hartuar nga Merian Research, kompani konsulence me bazë në Berlin, e specializuar në çështjet sociale dhe mjedisore.

Raporti analizon ekspozimin e sektorit financiar ndaj prodhimit dhe tregtisë së armëve të përdorura në konflikte në shkallë të gjerë.

Në vitin 2023, shpenzimet globale të mbrojtjes u rritën me 9% për të arritur një rekord prej 2.2 trilion dollarësh. Sipas Institutit Ndërkombëtar të Kërkimeve të Paqes në Stokholm (SIPRI), burimet e alokuara nga qeveritë, në nivel global, për forcat e armatosura arrijnë në 2240 miliardë dollarë, e barabartë me 2.2% të PBB-së globale.

Në këtë skenar, jo vetëm bankat, por i gjithë sektori financiar, janë mbështetës aktivë: ndërmjet 2020 dhe 2022, institucionet financiare – duke përfshirë bankat kryesore, kompanitë e mëdha të sigurimit, fondet e investimeve, fondet sovrane, pensionet – kanë mbështetur industrinë e mbrojtjes me të paktën 1 trilion dollarë, një shifër ndoshta e nënvlerësuar në krahasim me realitetin, sepse nuk ka një bazë të dhënash zyrtare që mbledh të gjitha investimet, huatë dhe shërbimet e të gjitha institucioneve bankare dhe financiare botërore në sektorin e armatimeve.

Lufta në Ukrainë në 2022 dhe ajo në Palestinë në 2023 ka bërë që vlera e aksioneve të kompanive të armëve të ngrihet me shpejtësi. Një analizë e Financial Times tregon se porositë për armë të reja arritën nivele rekord në 2022 dhe gjysmën e parë të 2023.

Byroja Ndërkombëtare e Paqes në një analizë të fundit e përkthen koston e armatimeve specifike në mallra dhe shërbime shëndetësore dhe tregon se si një fregatë evropiane me shumë role (FREMM) vlen sa paga e 10 662 mjekëve në vit (mesatarja e vendeve të OECD), një avion luftarak F-35 është baras me 3 244 shtretër në kujdesin intensiv dhe një nëndetëse bërthamore e klasit Virginia kushton sa 9 180 ambulanca. Gjysma e fondeve të akorduara nga qeveritë e botës për forcat e armatosura (mbi 2 miliardë) do të mjaftonin për të ofruar kujdes shëndetësor bazë për të gjithë banorët e planetit dhe për të reduktuar ndjeshëm emetimet e gazeve serrë.

Për të dënuar çdo lloj konflikti dhe për të kërkuar nga të gjitha institucionet kryesore financiare që të ndalojnë financimin e prodhimit dhe tregtisë së armëve, Manifesti për Financat e Paqes u prezantua në takimin vjetor të Aleancws Globale për Bankën e Vlerave (GABV).

"Ne dënojmë fuqishëm çdo lloj dhune, luftimesh apo lufte, në çdo rrethanë dhe kudo që të ndodhë. Zgjidhja e qëndrueshme e konfliktit mund të ndodhë vetëm përmes dialogut të hapur dhe bashkëpunimit të sinqertë si një mjet për të ndërtuar besimin që qëndron në themel të paqes. Për këtë arsye, i bëjmë thirrje industrisë financiare që të ndalojë financimin e prodhimit dhe tregtisë së armëve, inkurajojmë institucionet të prezantojnë ose zgjerojnë politikat ekzistuese që kufizojnë financimin e industrisë së armëve dhe kërkojmë që ato të zbulohen në mënyrë transparente. Që nga koha e Luftës së Ftohtë, bota nuk ka parë kurrë një garë armësh si ajo që po përjetojmë. Presionet po vijnë nga të gjitha anët për të rritur shpenzimet ushtarake, ndërkohë që konsulentët financiarë në të gjithë globin po i gëzohen rritjeve të fitimeve dhe fitimeve të regjistruara muajt e fundit nga sektori i luftës. Është detyra jonë të inkurajojmë njerëzit dhe institucionet financiare që të pyesin veten se sa është e ligjshme të përfitosh nga fatkeqësitë. Iluzioni se një botë më e armatosur do të jetë një botë më e sigurt dhe më paqësore përgënjeshtrohet nga faktet: rritja e shpenzimeve ushtarake globale ka korresponduar gjithmonë me një rritje të konflikteve. Madje sot dëgjojmë rastësisht të flitet për përdorimin e mundshëm të armëve bërthamore: është një hap prapa që nuk mund ta pranojmë. Financat mund të ndryshojnë rrjedhën e ngjarjeve dhe bankat GABV janë në vijën e parë së bashku me miliona njerëz dhe organizata që i kanë zgjedhur për të mos qenë bashkëfajtorë në këtë lëvizje”, shpjegoi Anna Fasano, presidente e Banca Etica.

Sipas Martin Rohner, drejtor i përgjithshëm i GABV, “Paqja është një parakusht për arritjen e çdo ndryshimi pozitiv social dhe mjedisor. Kjo është arsyeja pse financimi i industrisë së armatimeve është në kundërshtim me çdo përkufizim të financave të qëndrueshme. Dhe kjo është arsyeja pse lëvizja bankare e bazuar në vlera ka zgjedhur të mos financojë armë. Ne i bëjmë thirrje sektorit financiar të ndalojë nxitjen e prodhimit dhe tregtisë së armëve. Është koha për të përfituar nga paqja, jo nga lufta”.