Mbi nevojën e studimit të Latinishtes në shkolla, "një vështrim i gjallë në të kaluarën"
“Deutsche Welle” publikonte dje një intervistë me profesorin Stefan Freund, president i Shoqatës Gjermane të Filologëve Klasikë, që flet për nevojën e ruajtjes së latinishtes në kurikulat e shkollave të mesme. Diskutimi ka rëndësinë e vet edhe për një pjesë të shqiptarëve, për shkak të mediokritetit dhe ngushtësisë shpirtërore të atyre që kanë formësuar arsimin shqip. Nga njëra anë thuhet se historia jonë gjendet në arkiva ku shkruhet latinisht, nga ana tjetër asnjë përpjekje që latinishtja të hyjë në shkollën e mesme, të cilën e quajmë me injorancë të plotë: Gjimnaz. Kur niveli i njohurive dhe teksteve të atyshëm janë mjerim më vete. Më poshtë intervista që jep të kuptojë se një mënyrë për të rritur nivelin e “paganëve” dhe për të mos e lënë dijen klasike privilegj ekskluziv të “Tareve që gërmojnë atë që duan/dinë”, është edhe ndryshimi i kurikulës dhe përfshirja e klasikes në to.
A është latinishtja një gjuhë "e vdekur"?
Latinishtja është një vështrim i gjallë në të kaluarën dhe mënyrën se si funksionon gjuha.
Cilat janë argumentet në favor të mësimit të latinishtes sot?
Mësimi i latinishtes jep meta-aftësi që mund të zbatohen gjatë gjithë jetës për t'iu afruar gjuhëve të tjera të huaja dhe për t'i mësuar, dhe të cilat, në thelb, nuk vjetërohen. Ndërsa mësimi i gjuhëve të huaja moderne përqendrohet në komunikim, mësimi i latinishtes përqendrohet në reflektimin gjuhësor, veçanërisht në ndryshimet me gjermanishten, në funksionimin e një fjalie, në evoluimin e fjalëve dhe në formulimin e pohimeve të caktuara në situata të caktuara. Dhe, sigurisht, latinishtja është nëna e zakonshme e familjes së gjuhëve romane (frëngjisht, italisht, spanjisht, portugalisht dhe rumanisht) dhe origjina e shumë fjalëve angleze, për shembull gjuha, kompjuteri dhe inteligjenca artificiale.
A zgjedhin studentët latinishten në vend të frëngjishtes apo spanjishtes, për shembull, me insistimin e prindërve të tyre apo sepse ata tashmë kanë në mendje një fushë të caktuar studimi?
Mund të spekulohet vetëm për motivimet e studentëve. Ka të ngjarë të jenë të rëndësishme katër pika: Një interes i përgjithshëm për historinë dhe mitologjinë dhe një qasje ndaj gjuhës më shumë përmes reflektimit dhe analizës, sesa përmes komunikimit të drejtpërdrejtë. Përveç kësaj, një perspektivë studimi ose karriere për të cilën latinishtja duket e dobishme dhe mësuesit, të cilët mesatarisht janë mjaft të rinj, e dinë se sa në mënyrë kritike e shohin publiku, prindërit dhe studentët e konsiderojnë lëndën e tyre dhe për këtë arsye i kushtojnë shumë rëndësi që ajo të jetë tërheqëse, që nuk ka të bëjë fare me imazhet klishe.
Për cilat fusha studimi dhe cilat profesione është latinishtja e dobishme, madje thelbësore, në Gjermani?
Kërkesat për gjuhën latine janë të ndryshme. Kërkesa për latinishten si tendencë duket më e rrallë se më parë. Sido që të jetë, latinishtja është e dobishme për shumë lëndë: histori, filozofi, teologji, studime romake, studime juridike (e drejta romake), mjekësi (historia e mjekësisë, terminologji), farmaci (terminologji), gjuhësi, të gjitha disiplinat që merren me periudha para vitit 1750 dhe me zonën evropiane... Historia e muzikës, historia e artit, historia e shkencës, historia e kishës, historia lokale.
Latinishtja u shua rreth shekullit të 7-të ose të 8-të, por kur ra rëndësia e saj?
Deri në shekullin e 18-të, latinishtja ishte gjuha më e përdorur për shtypjen e librave të sapobotuar. Njohuritë e mia të latinishtes më mundësojnë të aksesoj sasi të mëdha njohurish për të gjitha llojet e temave, sepse vetëm një pjesë e vogël e këtij teksti neolatin është përkthyer.
Comments
Ndoshta edhe duhet, po kush me e fut ketu
Nuk di c'bahej ne pjesen tjeter te Shqiperise, po ne tre gjimnazet qe kishte Shkodra, te pakten deri mbas perfundimit te luftes, mesohej Latinisht ne te 4 vitet e gjimnazit
Add new comment