Frankfurti si mollë e ndalume

Përsëri, në panarin e Frankfurtit mungon libri në gjuhën shqipe. Mungon stenda e Shqipërisë. Mbi të gjitha, në këtë hapësirë të komunikimit letrar, mungon autori shqiptar, ai që është e jo të shpiket, me ndihmën e qeveriut apo të partive politike, të lodhura nga korrupsioni dhe mashtrimet, në diell dhe shi. Ky panair, nuk po them diçka të re, por përsëritja është mëma e dijes, se ne shqipot, kudo që gjallojmë, jemi pak të ligështuar me kujtesën, padashka harrojmë se çfarë kemi mbllaçitur në mëngjes, nga organizatorët nuk është menduar vetëm si shitore, ku tregtohen librat, me shumicë dhe pakicë. Është projektuar, qysh në krye të herës, vetëm si një pikë kontakti me autorët e gjithë letërsive, pra takim me botuesit dhe autorë, si një rast vlerëplotë për të biseduar dhe lidhur marrëdhënie me botuesit e kontinentit të librit. Panairi i librit në Frankfurt dhe mungesa e librit shqip nga Shqipëria, se Kosova, shteti më i ri, është përfaqësuar sërish, si në gjithherët e tjera, duke u kthyer në një dritare e komunikimi, librin shqip dhe institucionet e cultures, i nxjerr zbuluar në sytë e botës, jo më vetëm të autorit shqiptar. Mungesa e stendës së librit në gjuhën shqipe, më shumë se absurde, është mjerane. Pjesëmarrja minore e Onufrit dhe Botimepex, e zbeh edhe konkurrimin e Kadaresë për Nobelin. Pastaj jargavitemi përse nuk e nderojnë një shqiptar me këtë çmim, derisa ne nuk preznatohemi sa e si duhet.



Shteti shqiptar, që e ka për detyrë dhe mision të hedhë hapa institucionalë për fatin e librit shqip, të zgjerimit të komunikimit me vlerat e përbotshme, nuk ka paguar vlerën e stendës së librit shqip, e jashtë përgjegjësisë nuk janë as botuesit shqiptarë. Vlera monetare që do ta shpinte librin shqip në Frankfurt është qesharake, krahasuar me vjedhjet spektakolare në bankë, në ilaçe, në CEZ, rreth dhjetë mijë euro. Këta udhëheqësit tanë, mëngjërash apo djathtukër, kaq euro, shpesh i lënë sa për kusur nëpër pub-et dhe hotelet e botës. Për kaq gjë, libri shqip do të ishte në panarin më të madh të kontinentit. Në kushtet, kur autori shqiptar nuk ka as të drejtën e përfaqësimit, sepse dihet që e drejta e autorit ka mbetur pa autor në Shqipëri, në fakt pritej mungesa. Po ashtu, në kushtet kur dikasteri i kulturës, prej dy vitesh tund flamurin e përkthimit, jo se nuk duhet të vijnë vlerat në gjuhën shqipe, po se kultivimi dhe lëvrimi i shqipes, varet tërësisht nga lëvrimi i veprave ëndërrore, do të vinim te kjo situatë, frymëmarrëse për librin dhe letërsinë shqipe. Dhe tani, pavëmendshëm apo me kontributin e institucioneve, po krijohet një hendek i madh, ndërsa futbolli ngjit majat e kontinentit evropian, në kulturë dhe letërsi, me librin vetëm thellohet distanca, madje ka gjasa të kthehemi në një ishull që nuk komunikojmë as ndërmjet vedi.



Dihet se ambasadorët më të mirë të Shqipërisë dhe të kombit shqiptar në botë janë sporti dhe kultura. Lënia në bisht e letërsisë, e librit shqip, nuk është rastësi, është pasojë e një përkujdesi të tepruar, për ta lënë atë në lindje, me një mijë marifete, aty ku më tepër realizohen interesa përfituese të momentit. Mospjesëmarrja duhet parë edhe në një aspekt tjetër, aq sa drejtuesit e kulturës nuk mbajnë angazhimet e marra publikisht. Mjafton të sjellim pranë lexuesit idenë e dikasterit të kulturës në ditën e firmosjes me Traduk-in, ku gjejmë ligjërimin: Pas këtij emri është një histori veprimtarish të përbashkëta, të nisura prej vitesh me partnerë vendas nga Shqipëria dhe Kosova. Kjo histori ruan në kujtesë botime librash të autorëve shqiptarë në gjuhët e “Tjetrit“ – fqinjë me ne, njeh botime të autorëve të rajonit dhe të autorëve gjermanë, austriakë dhe zviceranë në gjuhën shqipe, shënon mbështetjen me bursa për shkrimtarë dhe sidomos përkthyes, ka veprimtari letrare, nxitje drejt debatit ndërkulturor, ka pjesëmarrje në disa prej veprimtarive më të rëndësishme europiane të letrave, siç është Panairi i Librit në Leipzig dhe Panairi i Librit në Frankfurt.



Pra, me mungesën e librit shqip në Frankufurt, janë vënë kundër vetes, dhe dëshira për të mirëkuptuar absurditetin tashmë nuk vlen. Kjo situatë ka ardhur prej një politike kulturore të dështuar ndër vite, shoqëruar me tepri aksionesh klanore, më larstynim përfitimet financiare, që kulmohet me këto akte, e cila buron nga ideja se të qenit drejtues është e mjaftueshme për të qënë i ditur. Marrëdhënia me letërsinë nuk është administrative, madje në kuptimin estetik nuk ka lidhje... Të jesh ministër, drejtor apo shef, mësimdhënës apo mësimmarrës, është vetëm marrëdhënie burokratike, para së gjithash... Marrëdhënia me letërsinë është marrëdhënie me lirinë në kuptimin sublim të fjalës, të lirisë së fjalës që rrezaton përtej kohës shkrimore. Pra, edhe më përtej shefave të radhës që ngrefosen në emër të fjalës së pushtetit, duke pas droje nga pushteti i fjalës letrare...

"Shekulli"