A diskriminon gjuha?

Semiologu italian, Stefano Bartezzaghi, thotë se fjalët nuk duhen parë si një etiketë që ngjitet mbi atë çka emërtojnë. E megjithatë, nuk e miraton spastrimin e gjuhës, për hir të të qenit politikisht korrekt.

"Më bën përshtypje kur shoh se, në emër të përfshirjes vendosen ndalesa: dhe në atë pikë më duhet të argumentoj se nuk është e vërtetë që fjalët janë kaq të rëndësishme", thotë ai në një intervistë të botuar në Luce.lanazione.it.

Ka padyshim një lidhje mes fjalëve dhe këndvështrimit: por sa e dobishme mund të jetë heqja e fjalëve nënçmuese si 'racë'?

Pak. Mendoj se duhet ta njohim gjuhën pak më mirë, gjë që e dimë pak, por mjafton për të ditur që edhe fjalët ndryshojnë. Fjalët që dikur ishin fyese, më pas nuk janë më. Dhe nuk ka të bëjë gjithmonë vetëm me fjalët. Marr shembullin e mëngjarashëve, të diskriminuar rëndë edhe fizikisht deri në dy breza më parë, fëmijë 5 ose 6 vjeç që u ndëshkuan, madje rriheshin derisa të përdornin dorën e djathtë, pasi e majta ishte “dora e djallit”: nuk kishte një “sindikatë” të mëngjarashëve, ishte kultura që mësoi të pranonte se nuk ishte një besim fetar, por një bestytni.

Jetojmë në kohët e të qenit politikisht korrekt. Është e lehtë të bësh ndonjë gafë, nuk dimë më çfarë fjalësh të përdorim…

Nëse dëgjon të gjitha gjërat e reja që dalin, rrezikon të mos thuash më asgjë. Nuk e aprovoj spastrimin e gjuhës. Nëse do të hiqnim fjalën 'racë' nga Kushtetuta italiane, si do të thoshim që një krim ka një rrethanë rënduese sepse shkaktohet nga racizmi? Domethënë e di që për shkencën raca nuk ekziston, por fakti mbetet që për dhunuesin ndaj dikujt, racizmi duhet të ekzistojë si faktor rëndues. Në botën anglo-saksone shpikën fjalën N, duke thënë se negro është tabu. Dhe ky është një problem, pasi tabutë mbeten të fshehura atje, ato nuk mund të kapërcehen.

Pra, ekzistojnë ekseset gjuhësore?

Më bën pak përshtypje të shoh që në emër të përfshirjes vendosin ndalime: dhe në atë pikë më duhet të argumentoj se nuk është e vërtetë që fjalët janë kaq të rëndësishme. Ne kemi idenë e një fjale si një etiketë që aplikohet për një gjë, por nuk funksionon kështu. Të gjitha fjalët mund të përdoren. Sigurisht, varet nga mënyra se si përdoren: kur dikush ndihet i ofenduar nga përdorimi i gjuhës së dikujt tjetër, atëherë ka një problem. Por ne gjithashtu duhet të heqim një pjesë të këtij theksi që vihet, madje edhe te viktima aktuale. Në një moment njeriu duhet të shkojë përtej fjalës dhe të shohë ekuilibrin e fuqive. Aty gjërat bëhen serioze.

A duhet të bëjmë një hap përpara?

Sigurisht. Mentaliteti ndryshon, nuk është i pandryshueshëm: por nuk është se, nëse nuk ndryshojmë gjuhën, mendësia nuk ndryshon. Ne kemi stereotipe: instinkti është të jemi të kujdesshëm ndaj atyre që janë të ndryshëm nga ne. Por ka një arsye. Nëse do të ishim të dënuar të mbeteshim ata që ishim, nuk mund të jetonim. Duhet pranuar transformimet.

Kur fjalët nuk mjaftojnë, vijnë shkurtesat: nga Lgbt në Lgbtqia + ...

Epo, janë tregues të mentaliteteve të reja, ndjeshmërive të reja, problemeve të reja që po dalin dhe po i shtrohen shoqërisë sonë. Dikur flisnim për të ndryshmet, jonormalet, devijancat. Ata që nuk ishin heteroseksualë konsideroheshin të ndryshëm, sikur të mos ishte 'normal', sepse kishte një normë. Është folur edhe për 'të përmbysur' që do të thotë njerëz që funksionojnë si "e kundërta" e asaj që dekreton natyra. Në një moment të caktuar kuptuam se këto idioma ishin krejtësisht të papërshtatshme, si dhe fyese.

Pra, çfarë ndodhi?

“Këta njerëz, ata që merren me këto tema, ndoshta sepse i jetojnë në vetë të parë, në një moment të caktuar nuk mund të gjenin më një kategori që i kuptonte dhe i përfaqësonte. Mbaj mend që kur në italisht filluam të flisnim për homoseksualët, termi përfshinte edhe burrat edhe gratë. Më pas mbeti me burrat dhe gratë e përkufizuan veten si lezbike, fjalë që më parë përdorej në mënyrë fyese. Qëllimi është të dallohen pozicionet individuale, duke i lënë gjithsesi të përbashkëta. Këtu vjen akronimi LGBT: atëherë as kjo nuk mjafton, zgjatet, derisa arrin pikën që të mos vendosë më një shenjë alfabetike, por një operator logjik, + (plus). Zgjidhje efektive, por…”.

Por...?

Kjo do të thotë të heqësh dorë nga gjuha: është krijuar një koncept i cili, në aspektin gjuhësor, nuk ka asnjë emërtim të mundshëm, një fakt i jashtëzakonshëm dhe sigurisht jo pozitiv. Ne duhet të mundemi të flasim për gjithçka; nëse lindin tabu, gjëra për të cilat nuk mund të flitet dhe për të cilat duhet të aludojmë edhe me fjalë, por me një konstrukt krejtësisht artificial në lidhje me gjuhën, ky është një problem serioz i semiotikës. Një problem ndryshe nga ai i debatuar në rrjetet sociale.