Marrëveshja e Dohas dhe pikëpyetjet mbi rolin e Iranit në Afganistan

Ka ende shumë pyetje pa përgjigje lidhur me pushtimin e shpejtë të Afganistanit nga "Studentët e Kuranit". Disa analistë argumentojnë se një fitore e tillë nuk do të ishte e mundur nëse nuk do të ishte rënë dakord disi - ose të paktën të pranohej në heshtje - me homologun, veçanërisht me amerikanët. Sipas analistëve, "Marrëveshja për të sjellë paqen në Afganistan" e nënshkruar më 29 shkurt 2020 në Doha, Katar, nga Shtetet e Bashkuara dhe "Emirati Islamik i Afganistanit" përmban klauzola sekrete që përshkruajnë kuadrin e ri gjeopolitik në rajon.

Për të shmangur spekulimet, po kufizohemi në rindërtimin e rrjedhës së ngjarjeve të fundit për të regjistruar "të pazakontat" që mund të jenë përkthyer në terren, siç është p.sh. "sigurimi" i dakordësuar i aeroportit të Kabulit për të lehtësuar evakuimin e ushtarakëve dhe të huajve në vend.

Sigurisht, Marrëveshja e Dohas përcakton rregullat për neutralizimin e Daesh, i cili është ende i pranishëm në disa zona lindore të Afganistanit, në kufirin me Pakistanin. Së shpejti do të shohim një luftë "zyrtare" midis një qeverie famëkeqe kaediste dhe pasuesve të Kalifatit.

Por pyetjet që lindin spontanisht në lidhje me Marrëveshjen kanë të bëjnë me kapitullin kureshtar të Iranit. A mundet që Uashingtoni t'i jetë dorëzuar idesë së largimit nga Afganistani pa pasur garancitë se Teherani nuk do të përfitojë prej tij, siç bëri në Irak pas rënies së Sadam Huseinit? Me fjalë të tjera, pa u "deleguar" talebanëve detyrën për të mbajtur të rrethuar vendin e Lindjes së Mesme që ka më shumë vëmendjen e Shteteve të Bashkuara?

Në të vërtetë, një delegacion taleban shkoi në Teheran më 7 korrik për të marrë pjesë në bisedimet e sponsorizuara nga Irani me qeverinë e Kabulit, të cilat u mirëpritën nga Ministri i Jashtëm, Mohammad Javad Zarif. Irani kishte çdo interes ta shihte Afganistanin të lirë nga trupat amerikane, dhe për këtë qëllim ai nuk ngurroi të sigurojë ndihmë ushtarake për rivalët e tij të vjetër talebanë, por Teheranit sigurisht që nuk i pëlqen të shohë që këta të fundit ta qeverisin vendin vetëm.

Në televizione kërcënimet të nënkuptuara nga komentatorët iranianë ndaj "studentëve" në rast zgjerimi në zonat kufitare perëndimore pa "miratimin e nevojshëm" të Fatimiyyoun, domethënë brigadat shiite të rekrutuara nga Pasdaranët në mesin e refugjatëve afganë Hazara në Iran, dhe të dërguar për të luftuar në Siri.

Në fund nuk pamë asnjë përplasje midis milicive shiite dhe talebanëve. Këta të fundit pushtuan njëra pas tjetrës, tre provincat në kufi me Iranin pa goditje: Farah, Nimruz dhe Herat. A mund të jetë mungesa e reagimit iranian për shkak të transferimit të njëkohshëm të pushtetit midis Hassan Rohanit dhe Ibrahim Raisi apo një qasjeje pragmatike e vendosur nga udhëheqësit më të lartë fetarë iranianë?

Tani për tani, dhe ndërsa Perëndimi punon për të shpëtuar personelin e tij diplomatik, Irani përsërit se misionet e tij në Kabul dhe Herat kanë mbetur të hapura. Por ekspertët iranianë kujtojnë në të njëjtën kohë se kreu i Forcës Quds, Esmail Qaani, i cili pasoi Qasem Soleimanin, është një "specialist në çështjet afgane".

Shkrimi është botuar në Avvenire.it