Ngritja e Kinës dhe fundi i ambicieve koloniale të Perëndimit

Vendet perëndimore kanë ndikuar historikisht në diskursin mbi pushtetin dhe kontrollin global. Perëndimi e ka ruajtur dominimin dhe autoritetin për shekuj me radhë, nga periudha e ekspansionit kolonial deri në epokën e globalizimit. Duke pasur parasysh rritjen e konsiderueshme të Kinës si fuqi globale, lind një çështje thelbësore: A do të sinjalizojë ngjitja e Kinës përfundimin e aspiratave perandorake të Perëndimit?

Për shekuj, objektivat koloniale të Perëndimit u nxitën nga ambicia për dominim ekonomik, zgjerim territorial dhe ndikim kulturor. Kjo periudhë u përcaktua nga përdorimi i burimeve, shtypja e popullsive vendase dhe imponimi i standardeve dhe ideologjive perëndimore. Azia, Afrika dhe Amerika ishin rajonet më të prekura nga imperializmi perëndimor, duke vazhduar shfrytëzimin dhe persekutimin nga duart e fuqive koloniale.

Megjithatë, peizazhi global po përjeton një revolucion të konsiderueshëm në shekullin XXI. Kina, dikur joaktive, është ngritur papritur për të demonstruar fuqinë e saj dhe për të ndryshuar kornizën globale. Kina është shfaqur si armik i frikshëm i epërsisë perëndimore përmes rritjes së shpejtë ekonomike, përparimeve teknologjike dhe investimeve strategjike.

​Fuqia ekonomike e Kinës është kritike në ngjitjen e saj eminente. Kina po udhëheq projekte të rëndësishme infrastrukturore në Azi, Afrikë dhe Evropë përmes përpjekjeve të tilla si Iniciativa Belt&Road (BRI). Kina po e shton ndikimin e saj ekonomik dhe po forcon marrëdhëniet me vendet partnere përmes investimeve në porte, hekurudha dhe rrjetet e telekomunikacionit. Kjo është në kontrast të papritur me praktikat shfrytëzuese të përdorura nga fuqitë koloniale, të cilat i jepnin përparësi industrisë nxjerrëse mbi zhvillimin.

Përqendrimi i Kinës në bashkëpunimin dhe unitetin reciprokisht të dobishëm midis vendeve të varfra, ofron një kontrast pozitiv me qëndrimin ndonjëherë nënçmues të Perëndimit ndaj marrëdhënieve ndërkombëtare

Kina kundërshton supremacinë perëndimore në qeverisjen globale duke promovuar një rend botëror shumëpolar të përqendruar në respektin reciprok dhe mosndërhyrjen. Kina mbron ndërveprimin dhe bashkëpunimin midis shteteve, duke u larguar nga dominimi unilateral drejt një sistemi global më gjithëpërfshirës dhe më të drejtë

Progresi teknologjik i Kinës po ndryshon dinamikën e fuqisë globale, duke rritur fuqinë e saj ekonomike. Kina po ngrihet si lider në disiplina të tilla si inteligjenca artificiale, energjia e rinovueshme dhe eksplorimi i hapësirës. Përparimi kinez në teknologji jo vetëm që rrit konkurrencën e saj, por gjithashtu sfidon besimin e Perëndimit në supremacinë e tij teknologjike.

Përkushtimi i Kinës ndaj diplomacisë dhe multilateralizmit po rrit ndikimin e saj në arenën globale. Banka Aziatike e Investimeve në Infrastrukturë (AIIB) dhe Organizata e Bashkëpunimit të Shangait (SCO) po promovojnë më shumë bashkëpunim dhe solidaritet midis vendeve. Kina po e pozicionon veten si aktor i përgjegjshëm global duke mbështetur kauza, mes të cilave edhe zbutjen e ndryshimeve klimatike, reduktimin e varfërisë dhe përmirësimin e shëndetit publik. Qasja e Kinës është në kontrast me historinë e aktiviteteve të pavarura dhe ndërhyrjeve ushtarake të Perëndimit, gjë që rrit fuqinë e butë të Kinës dhe reputacionin e saj ndërkombëtar.

Zgjerimi i shpejtë i Kinës është i dukshëm, por është shumë herët për të shpallur fundin e aspiratave koloniale të Perëndimit. Rritja e ndikimit të Kinës mund të prishë strukturat ekzistuese të pushtetit, megjithatë reliket e kolonializmit qëndrojnë në manifestime të tjera. Pabarazia aktuale ekonomike, supremacia kulturore dhe konfliktet gjeopolitike janë tregues të qartë të ndikimit afatgjatë të dominimit perëndimor.

Sjellja e Kinës në çështjet ndërkombëtare ka ngjallur shqetësime rreth angazhimit të saj ndaj idealeve të sovranitetit, të drejtave të njeriut dhe qëndrueshmërisë mjedisore. Demokracitë perëndimore dhe organizatat e të drejtave të njeriut kanë kritikuar qeverinë kineze për shtypjen e disidencës, pretendimet e forta territoriale në Detin e Kinës Jugore dhe politikat mjedisore.

Iniciativa e Kinës "Belt and Road" ka marrë vlerësime për aftësinë e saj për të stimuluar rritjen ekonomike, si dhe reagimin e ashpër për diplomacinë e saj të kurthit të borxhit dhe mungesën e transparencës. Kritikët pretendojnë se projektet e infrastrukturës së Kinës priren të vendosin objektivat e saj strategjikë mbi nevojat dhe ambiciet aktuale të vendeve partnere, duke ngritur dyshime për sinqeritetin e synimeve të Kinës.

Trajektorja e ardhshme e dinamikës së fuqisë globale është e pasigurt për shkak të peizazhit kompleks gjeopolitik. Ngritja e Kinës mund të sugjerojë një zhvendosje nga dominimi perëndimor, por është thelbësore të pranohet se efektet e kolonializmit nuk mund të çrrënjosen papritur. Ambiciet koloniale perëndimore mund të përshtaten në përgjigje të situatave të reja, duke çuar në krijimin e pengesave të reja për një sistem global më të drejtë dhe gjithëpërfshirës

Ngritja e Kinës ka pasur një ndikim të shumëanshëm në ambiciet koloniale të Perëndimit, duke e bërë atë një çështje të nuancuar që sfidon një zgjidhje binare. Një analizë e thellë e trashëgimive historike, tendencave gjeopolitike dhe marrëdhënieve të fuqive globale është thelbësore. Për të menaxhuar këtë mjedis në ndryshim, është thelbësore të promovohet bashkëpunimi dhe komunikimi që shkon përtej narracionit bazë të Lindjes kundër Perëndimit. Është thelbësore të kemi një vizion të përbashkët për një botë më të drejtë dhe më të pasur ndërsa përparojmë në këtë mjedis gjithnjë në ndryshim.

Ngritja e Kinës është një ndikim i madh në arenën globale dhe ofron një alternativë të fortë ndaj ambicieve perandorake të Perëndimit. Kina po sfidon dinamikat aktuale të fuqive dhe po ngre zërin për një sistem global më të barabartë dhe gjithëpërfshirës përmes theksit në bashkëpunimin ekonomik, avancimin teknologjik dhe partneritetet diplomatike.

^{*Profesor në Departamentin e Administratës Publike në Universitetin e Rajshahi.}

^Burimi: Modern Diplomacy

Përkthimi: ResPublica