Rikthim tek ndarja e vjetër territoriale apo modifikim i së resë?

Rreth 9 muaj nga mbajtja e zgjedhjeve lokale të 2015-ës, Demokratët janë të bindur se kanë kohë për organizmin e referendumeve lokale, për të rrëzuar ndarjen e re territoriale. Kryetari i Grupit Parlamentar Demokrat, Edi Paloka, ka deklaruar se “Demokratët do të jenë në krye të procesit të mbledhjes së firmave të qytetarëve, të cilët do t’i thonë jo hartës së re”. Sipas tij, nëse banorët e disa komunave apo qyteteve votojnë kundër ndarjes së re territoriale, ajo bie poshtë. Por meqënëse nuk mund të bëhen ndryshime të hartës administrative 6 muaj para zgjedhjeve lokale, i bie që zgjedhjet të zhvillohen sipas ndarjes së vjetër, në qoftë se ky aksion i Demokratëve rezulton i sukseshëm qoftë edhe në një bashki apo komunë të vetme.

Por a e favorizon elektoralisht PD-në rikthimi tek ndarja e vjetër territoriale? Siç kam demonstruar në një artikull të mëparshëm (http://respublica.al/opinion/2014/08/15/a-ndikon-harta-e-re-territoriale-ne-llogarite-elektorale ), llogaritë e votave të 23 qershorit 2013 i japin përgjigje negative kësaj pyetje. Kështu, në njësitë e vjetra vendore ku partitë e përfshira në/ose afër koalicionit qeveritar kanë marrë së bashku më shumë se 50% të votave, jeton aktualisht 87% e popullsisë,  ose vetëm 2% më pak se sa sipas ndarjes së re – pra statistikisht, e njëjta gjë.

Për më tepër, kandidatët e mazhorancës në 374 njësitë e vjetra vendore, do të përdornin gjatë fushatës kartën e favorizimit financiar nga qeveria qendrore. Dhe në shumicën dërrmuese të këtyre 374 njësive, financimi nga qeveria qendrore është i vetmi burim financimi i tyre. Si rezultat, epërsia e majtë e 2013-ës mund të thellohet në 2015-ën, duke përbërë një trampolinë për epërsi edhe në 2017-ën.

Në fakt, historia elektorale e 14 vjetëve të fundit (kur zgjedhjet në Shqipëri janë zhvilluar në kushte pak a shumë normale) ka treguar se mazhoranca e re krijon epërsi në garat lokale për kryesimin e bashkive dhe komunave – epërsi kjo që përkthehet në epërsi edhe në garën parlamentare të radhës.

Kështu ndodhi në vitin 2000 e 2001 me mazhorancën e majtë dhe kështu ndodhi në vitin 2007 e 2009 me mazhorancën e djathtë. Në zgjedhjet lokale të vitit 2000, mazhoranca e majtë fitoi rreth 2/3 e njësive vendore dhe pati epërsi në zgjedhjet parlamentare të vitit 2001 në ato njësi ku kishte fituar. Kjo epërsi iu zvogëlua në 2005-ën, pasi e djathta fitoi në 2003-shin disa bashki e komuna që nuk i kontrollonte më parë.

Në zgjedhjet lokale të vitit 2007, mazhoranca e djathtë fitoi rreth 2/3 e njësive vendore dhe pati epërsi në zgjedhjet parlamentare të vitit 2009 në ato njësi ku kishte fituar. Kjo epërsi iu zvogëlua në 2013-ën, pasi e majta fitoi në 2011-ën në disa bashki e komuna që nuk i kontrollonte më parë.

Po te mbahen parasysh këto fakte historike, inisiativa Demokrate e referendumeve lokale për rrëzimin e ndarjes së re elektorale duket më tepër një lëvizje taktike se sa një qëllim strategjik në vetvete. Duke e rrezikuar suksesin parlametar të mazhorancës për ndarjen e re, me referendumet në disa bashki/komuna të djathta (të cilat mund të miratohen me shpejtësi nga KQZ-ja dhe Gjykata Kushtetuese), PD-ja duket se synon ta detyrojë mazhorancën te ulet në tryezën e kompromisit, për të bërë një ndarje më të favorshme territoriale. Në fakt, një version i ndarjes që dëshiron PD-ja është publikuar nga Shoqata e Komunave, e cila dominohet nga kryekomunarët e PD-së të zgjedhur në 2011-ën. Kjo ndarje parashikon 89 njësi vendore, e jo 61 njësi që përmban harta administrative e miratuar nga Kuvendi i Shqipërisë në 31 korrik.

Dhe në qoftë se arrihet konsensusi për hartën e Demokratëve, këta të fundit do t’i harrojnë argumentet kushtetuese rreth marrjes së mendimit të banorëve apo të dallimit ligjor mes komunave e bashkive…