Fundi i një epoke

Ka përfunduar një epokë. Tërmeti elektoral në Shtetet e Bashkuara është shumë më i fortë se fitorja e parë e Donald Trump në vitin 2016. Ajo ishte një surprizë fatlume, kjo e sotmja një triumf dërrmues.

Është e rëndësishme të fokusohemi në dimensionet e suksesit të Trump. Lideri republikan nuk kishte marrë kurrë më shumë vota se kandidati demokrat. Këtë herë, ai fitoi me shumicë: aktualisht ka një avantazh prej 5 milionë votash, një shumicë absolute. Jo vetëm kaq. Trump ka rritur mbështetjen në të gjitha shtetet e Amerikës, me përjashtim të Utah dhe Uashington. Ai i shtoi kontetw nga 2300 qarqe nw mbi 3 mijë. Në Teksas, ai mori një milion vota më shumë. Bastionet liberale ranë: në Nju Jork, avantazhi i demokratëve shkoi nga 23 në 12%, në Nju Xhersi ata pothuajse humbën, duke shkuar nga 16 në 4%. Në qytete si Filadelfia apo Detroit, demokratëve u mungojnë dhjetëra mijëra vota.

Amerika ka zgjedhur pa mëdyshje një lider që premton hakmarrje dhe përmbysje të sistemit. Pse?
Trump fitoi sepse viti 2020 e deri më sot kanë qenë vite të vështira në Amerikë. Covid ka vrarë pothuajse një milion njerëz. Vaksinat dhe mbyllja e kanë ndarë popullatën, e perceptuar nga shumë njerëz si dëshmi e ndërhyrjes së qeverisë në jetën personale.

Krimi u rrit përpara se të binte në muajt e fundit. Fentanil dhe opioidet kanë marrë më shumë jetë se kurrë. Inflacioni u rrit mesatarisht me 20%, me kulme 30-40% për qiranë dhe sigurimet shëndetësore. Ndodhën trazirat në rrugë (Black Lives Matter) dhe në universitete (Palestina).
Nëse shtojmë dy luftëra që shpërthyen në Ukrainë dhe Lindjen e Mesme dhe kolapsin e sistemit të emigracionit (7 milionë individë hynë në tre vjet), nuk është për t'u habitur që ekziston një perceptim i përhapur se vendi është jashtë kontrollit. 72% e amerikanëve mendojnë se Amerika po shkon në drejtimin e gabuar.

Administrata Biden ka udhëtuar në të gjithë vendin duke shpjeguar se ekonomia ecte shkëlqyer falë subvencioneve dhe investimeve në energjinë e pastër dhe gjysmëpërçuesit, të cilat krijuan vende pune. Gjithçka e vërtetë, por një pjesë e madhe e popullsisë nuk e ka parë këtë. Ajo është bindur se qeveria po gënjen, duke filluar nga shëndeti i Joe Biden.

Trump fitoi sepse demokratët u perceptuan si ekstremistë të rrezikshëm. Në 2019-2020 ata bënë fushatë, midis zgjedhjeve paraprake dhe zgjedhjeve të përgjithshme, në pozicione shumë të majta, të bindur nga protestat e Black Lives Matter se Amerika ishte gati t'i ndiqte ato. Nuk ishte.

Ata paguanin për slogane të tilla si "t’i heqim fondet policisë" dhe heqja e kontrolleve kufitare. Ata paguanin për wokizmin dhe politikat e diversitetit, barazisë dhe përfshirjes, të para si e kundërta e racizmit. Ata paguan për ambientalizmin elitar dhe ndalimet për fracking, të perceptuara si pengesa për vendet e punës, karburantet e lira, supremacinë energjetike. Ata paguanin për politikat e identitetit dhe ekzagjerimin në fluiditetin gjinor. Trump ka shpenzuar më shumë para për reklamat kundër ndryshimit të seksit për të miturit sesa për çdo çështje tjetër.

Prandaj, shumica e amerikanëve kanë hedhur poshtë modelin politik, kulturor, social dhe ekonomik të propozuar nga demokratët gjatë pesëmbëdhjetë viteve të fundit. Është paraqitur si moralisht superiore. Liberalët u fshehën pas numrave, duke pretenduar se përfaqësonin shumicën. Nga sot, nuk është më kështu.

Trump nuk ka pasur kurrë më shumë popullaritet se sot në mesin e hispanikëve, zezakëve dhe të rinjve. Këta të fundit u kultivuan falë përdorimit të mençur të podkasteve, të ndjekura nga brezat e rinj. Demokratët kanë pasur sukses në mrekullinë e transformimit të republikanëve në një parti të klasës punëtore, multiracore dhe të aftë për të përdorur mediat e reja.

Trump fitoi sepse e gjithë kjo tregon se në Amerikë po zhvillohet një revoltë kundër elitës: ndarja mes të diplomuarve dhe jo të diplomuarve është një nga treguesit e parë të votimit. Është lufta e klasave, në stilin amerikan, pra e udhëhequr nga një multimiliarder me mbështetjen e multimiliarderëve të tjerë, sepse në Shtetet e Bashkuara suksesi nuk frikëson njeri.

Por ndërsa republikanët kanë vuajtur një kryengritje të brendshme dhe një katarsis të përgjithshëm që nga viti 2010, demokratët kanë mbetur të paprekur, madje kanë rezistuar duke kooptuar rrymat populiste dhe duke adoptuar një qëndrim sovjetik – radhë kompakte dhe heshtje, “le të presim që republikanët të shkelin vetë në dërrasë të kalbur”. Kështu ata humbën gjithçka.

Zemërimi popullor (i quajtur populizëm nga elitat snobiste) është krijuar gjatë viteve. Nga disfatat në Irak dhe Afganistan e deri te rënia e Uoll Stritit në 2008. Deri në peshën e shfrytëzimit në punë, gjithnjë e më i fortë në një shoqëri ku pabarazitë ekonomike po rriten dhe katër të pestat e popullsisë janë më keq se në fillim të shekullit.

Trump fitoi gjithashtu për shkak të perceptimit për një botë që ka dalë jashtë kontrollit, që po e tërheq Amerikën në Luftën e Tretë Botërore. Nuk është e vërtetë që votuesit republikanë janë izolacionistë. Në të vërtetë, shumica prej tyre kanë shumë më shumë gjasa të flasin për politikën e jashtme, në mënyrë spontane, sesa votuesit demokratë.

Shqetësimi i tyre është vetëm një: ne nuk trembim më askënd, duam një lider të fortë që do të vendosë një vijë dhe do të krijojë respekt. Kjo është kërkesa të cilën e ndan klasa e re në pushtet. Demokratët e kanë bërë parashikueshmërinë mantrën e tyre.

Kjo është pikërisht ajo që elektorati kundërshton dhe çfarë shumë prej armiqve të Amerikës e shfrytëzojnë në avantazhin e tyre. Përkthimi i këtij impulsi në një politikë të jashtme koherente është një histori tjetër. Dhe kjo mund të çojë në momente tensioni të lartë në të ardhmen e afërt.
Analiza të tjera do të pasojnë, por fakti i parë është se revolta kundër një elite të caktuar ka thyer portat e Uashingtonit. Për pak e shkruam Versajën. Klima revolucionare është e njëjta.

Burimi: Limes

Përktheu: Gazmira Sokoli