Si duhen lexuar shifrat e pandemisë së CoVid 19?

Pse në Gjermani ka më pak raste me koronavirus se në Itali? A ka Italia një progresion të përhapjes të njëjtë me Kinën? Pse epidemia po përparon më pak në Veneto sesa në Lombardi? Pse ka kaq shumë të infektuar në Korenë e Jugut, por pak vdekje?

Variablat e numrave

Numrat dhe grafikët me të cilët po i njihemi (shpesh kohët e fundit) thonë shumë vizualisht, por pak nëse të dhënat nga të cilat fillojnë nga nuk kuptohen; mbi të gjitha, përqindjet shpesh ndryshojnë në lidhje me numrat e marrë në konsideratë. Me epideminë e koronavirusit, gjërat bëhen më të komplikuara: ne mund dhe duhet të bëjmë krahasime, por gjithashtu t'i bëjmë ato me kujdes. Ne mendojmë vetëm për tamponët dhe për këtë arsye numërimi i rasteve në total që është shifra bazë mbi të cilën bazohen të gjitha vlerësimet që lidhen me vdekshmërinë dhe përparimin e epidemisë. Në secilin vend (megjithëse ka udhëzime nga Organizata Botërore e Shëndetit) tamponët përdoren me direktiva të ndryshme dhe të ndryshueshme, shpesh në varësi të urgjencës së momentit dhe gjithashtu sipas vendimeve të marra nga qendrat e menaxhimit të krizave në vende të ndryshme. Kështu që në Kinë (si në Itali) në fillim testimi nëpërmjet tamponëve u bëhej "të dyshuarve" për kontakt me pozitivët ose atyre që vinin nga zona "në rrezik", më pas u kaluat te testimi me tamponë vetëm në raste serioze, të cilat sidoqoftë janë edhe më të ndjeshëm ndaj vdekjes dhe kështu përqindjet ndryshuan, po ashtu edhe grafikët përkatës.

Lombardia si Vuhan?

Nëse nuk përpiqemi shumë për t'i shpjeguar numrat në një mënyrë shkencore dhe përfundimtare, por për të kuptuar se si ato lindin dhe sa ndryshore janë prapa llogaritjeve.

Një grafik i postuar në Tëiter nga Silvia Merler, një ekonomiste italiane ish-anëtare think-tank me bazë në Bruksel dhe aktualisht shefe e Kërkimit të Forumit të Politikave & Kërkimeve Algebris, tregon se si ecuria e rasteve totale të regjistruara në Lombardi pasoi hap pas hapi progresionin në Vuhan. Shkalla mesatare e rritjes ditore rreth + 48%. Pse është Italia si Kina? Epo, para së gjithash, ndoshta do të duhej të thonin “gjysma e së keqes”, duke pasur parasysh që në Vuhan masat kufizuese u vendosën në ditën e 7-të nga fillimi (shpallja) e epidemisë dhe miliona njerëz u mbyllën në shtëpi. Në Itali, masat u vunë në zbatim (në të gjithë Lombardinë) në ditën e 16-të.

Italia si Hubei?

E gjithë Italia tregon një progresion të njëjtë të përhapjes me atë të provincës kineze Hubei. Është gjithashtu e vërtetë që Kina dhe Italia në një pikë të caktuar, ndryshuan kriteret për gjurmimin e të prekurve (duke kaluar vetëm te rastet e rënda) dhe për këtë arsye edhe numrat ndryshuan sipas ditës së prezantimit të këtij lloj numërimi të ri.

Vërtet Gjermania ka më pak raste?

Po Gjermania? Javën e kaluar, shtrohej pyetja pse ai nuk pati rritje të rasteve krahasuar me Italinë. Në fakt, nëse shikojmë grafikun e botuar në Tuiter nga Henrik Enderlein, profesor gjerman i Ekonomisë Politike, shohim se si Gjermania ka një përparim pothuajse të barabartë të barabartë me Italinë, vetëm 8 ditë me vonesë (ndërsa Italia është 37 krahasuar me Kinën).

Rasti Veneto

Dhe vijmë te rasti i rajonit të Venetos: pse në tetë ditë në Lombardi janë shtatëfishuar rastet dhe në Veneto vetëm janë trefishuar? Përgjigja e rajonit përfshin numrin e tamponëve të përdorur: deri të shtunën në Veneto ata kishin kryer 14 429 testime, praktikisht të njëjtin numër si në Lombardi (15 578). Emilia, që është rajoni i tretë për numrin e tamponëve, ishte në 3 604. Një shpjegim tjetër mund të jetë dendësia e popullsisë së territoreve: Lombardia, përveç që ka dyfishin e popullsisë së Venetos (10.4 milion kundrejt 4.9 milion), kishte një zonë të kuqe të shtrirë në dhjetë bashki.

Komenti i ekspertit

Shpjegimet janë të shumta, konfirmon Paolo Bonanni, profesor i Higjienës në Departamentin e Shkencave Shëndetësore të Universitetit të Firences: “Sigurisht që përmasat e shpërthimit të Lombardi ishin shumë të rëndësishme, ishte një shpërthim i madh për të cilin ne nuk e kishim vërejtur për më tepër, ajo kishte ndikuar në spitale. Në Vò, bashkia Veneto e përfshirë ishte shumë e vogël dhe u bë e mundur të kryhej një hetim epidemiologjik dhe të bllokoheshin njerëzit, ishte një shpërthim "sekondar". Në zonën e Lodit, lëvizjet për çëshjte pune ishin të konsiderueshme. Kur epidemia ndalet në fillim me  pacientin 0 është më e lehtë. Për shembull, të dy turistët kinezë të identifikuar menjëherë dhe të sjellë në Romë nuk shkaktuan infeksione të tjera sepse autoritetet ia dolën të gjurmonin të gjitha linjat e kontaktit”.

“Rekordi” i tamponëve

Numri i tamponëve, siç thamë, dhe kriteret me të cilat ato janë bërë është i rëndësishëm dhe përcakton edhe variablat e tjera: në disa vende ato gjurmohen edhe në mënyrë elektronike me aplikacione speciale, në Korenë e Jugut, Hong Kong, Singapor ata kanë aplikime dixhitale për gjurmimin e kontakteve në telefonat inteligjentë për më shumë se një muaj, kështu që faktikisht tamponët koreanë (dhe pozitivë) janë shumë në krahasim me Italinë. Në një grafik nga Florian Krammer, profesor në Departamentin e Mikrobiologjisë në Spitalin Mount Sinai SHBA, ne shohim se si Koreja e Jugut ka "rekordin" e tamponëve për miliona njerëz.

Në Korenë e Jugut më shumë raste dhe më pak vdekje

A është ky shpjegimi për vdekshmërinë e ulët të Koresë në krahasim me vendet e tjera? Javën e kaluar Koreja ishte 0.7% dhe Italia 3.2%, më afër vlerave të Kinës: siç kemi parë, numri i tamponëve është një shpjegim por jo i vetmi. Në rastin e vdekshmërisë, variablat jepen gjithashtu nga përqindja e të moshuarve në vend, nga lloji i sistemit shëndetësor dhe gjithashtu nga mënyra sesi ecuria e epidemisë, duke pasur parasysh që në ditët e para të monitorimit Shtetet e Bashkuara kishin një vdekshmëri prej 8.3 %.

Kurba

Pra, numrat thonë shumë, por jo gjithçka, me siguri ajo që duhet të mbajmë në mend tani, është përhapja e koronavirusit në Itali, sepse është një faktor që duhet të reduktohet duke ulur kontaktet në minimum dhe kurbën e të prekurve të rinj. Pavarësisht nga numrat, kurba na tregon se epidemia në Itali po rritet, por secila kurbë ka një kulm dhe një rënie si në Kinë: duhet ngadalësuar mbërritja e pikut dhe të mbërrihet të kthimi mbrapsht i trendit të kurbës, me stabilizim dhe më pas zbritje. 

Corriere della Sera/TvT