filozofia

Të kuptuarit e shkencës në mënyra të reja dhe teknikat inxhinierike gjithmonë shpesh kanë impresionuar dhe kanë ngjallur pasiguri. Pa dyshim, kjo do të vijojë. OpenAI ka folur së fundmi për "superinteligjencën" – inteligjenca artificiale që do t’i tejkalojë aftësitë njerëzore - këtë dekadë, sipas parashikimeve. Rrjedhimisht, OpenAI po ndërton një ekip të ri dhe po vë në dispozicion 20% të burimeve të tij kompjuterike për të siguruar që sjellja e këtyre sistemeve të AI do të përputhet me vlerat njerëzore.

A ka ndikuar jeta intime e filozofëve të mëdhenj në idetë që ata sollën? Në librin e tij “Dashnorët dhe filozofia”, Warren Ward, psikiatër dhe psikoterapist, analizon filozofinë që nga iluminizmi deri në fund të shekullit XX. Ai hyn në jetën e filozofëve më të njohur si: Kant, Hegel, Niçe, Hajdeger, Sartri, Foko dhe Derrida.

Mund të mësohet shumë nga udhëtimi i thellë i Ward-it nëpër historinë e filozofisë. Studimi i tij na kujton se, megjithëse këto figura u bënë autoritete, dhe emrat e tyre sot përmenden me respekt, ky autoritet nuk u fitua pa vështirësi.

Poeti i madh grek, Hesiodi, thoshte se t’i bësh gjërat me masë është gjëja më e mirë. Një këshillë e mençur që e has në të gjitha moshat, fazat dhe aspektet e jetës. Edhe të pish ujë është gjë e mirë, por nëse e kalon masën bëhet e rrezikshme. Një gotë vodka nuk të vret por më shumë se një shishe edhe mundet. Të punosh shumë është mirë, por të bëhesh copash jo. Pra, çdo gjë me masë.

Po ku qëndron kufiri i artë i masës? Është e vështirë të përcaktohet dhe shembulli më i mirë për këtë është prona dhe pasuria.

Çështja me të cilën do të merrem në këtë kumtesë do ta formuloja kësisoj: Çka ndodhi me filozofinë e Marksit, në veçanti dhe me filozofinë në përgjithësi, brenda “marksizëm-leninizmit si ideologji zyrtare e regjimeve komuniste?” Do t’i kem këtu parasysh disa procese politike e ideologjike në Bashkimin Sovjetik, në Francë dhe në ish-Jugosllavi.

"Kultet e komunizmit” ishte tema e Konferencës së III Kombëtare për totalitarizmin, e mbajtur pak ditë më parë në një nga sallat e Fakultetit të Shkencave Sociale.

Studiues, profesorë të sociologjisë, shkencave politike, historisë dhe filozofisë në kumtesat e tyre analizuan ngritjen e kulteve të ideologjisë komuniste.

Asgjë spektaktolare, mud të mendojë dikush. Çdo ditë fotografi të shumta bëhen virale në rrjet, por ditën tjetër ato harrohen. Kjo megjithatë vazhdon të mbetet në mendjen time, pasi tregon historinë e më shumë sesa thjesht një shtëpie. Është emblematike për “mallkimin e Brukselit”, sëmundjen kronike nga e cila kryeqyteti ynë i mrekullueshëm nuk duket se do të shërohet: shkatërrimi i vetëimponuar i trashëgimisë së tij arkitekturore.

Filozofia e mohimit

Një grua mund të ketë qenë frymëzimi i Sokratit, filozofit të Greqisë së Lashtë, për idetë e tij për të vërtetën, dashurinë, drejtësinë, kurajën dhe dijen. Një libër i studiuesit britanik Armand D’Angour, profesor në Universitetin e Oksfordit konkludon se një grua e zgjuar, e quajtur Aspasia e Miletusit, ka ndikuar idetë e një prej figurave themelore të filozofisë perëndimore.

Përktheu: Jordan Jorgji/Pedagog në Universitetin Fan S. Noli, Korçë