Kapitalizmi dhe paratë nuk të bëjnë të lumtur

Wegovy prej dy vitesh ndihmon ata që kanë probleme me mbipeshën. Ilaçi i kompanisë Novo Nordisk është gjetje e Lotte Bjerre Knudsen, një shkencëtare daneze.

Zbulimi i saj është revolucionar. Ilaçi i saj bën që pankreasi të lëshojë më shumë insulinë, e cila ndihmon kundër diabetit dhe – sepse njerëzit që marrin ilaçin ndihen të ngopur më shpejt – edhe kundër obezitetit.

Që nga koha kur ky ilaç u fut në tregun farmaceutik, supermarketet amerikane thonë se kanë shitur më pak kalori në total. Linjat ajrore shpresojnë se do të mund të kursejnë më shumë karburant, sepse pasagjerët do të peshojnë më pak. Ndërkohë, ofruesit e dializës kanë frikë për biznesin e tyre sepse pacientët mund të mos kenë nevojë të pastrojnë gjakun aq shpesh. Nordisk, një kompani e njohur për insulinën e saj prej 100 vitesh, u bashkua vite më parë me konkurrenten më të fortë në treg, Novo. Shkrirja e dy kompanive prodhoi Novo Nordisk, të cilës Knudsen iu bashkua në 1989.  

Zbulimi i saj e ka bërë Novo Nordisk kompaninë më të vlefshme të Evropës, me një kapitalizim tregu më të madh se Daimler, Bayer, Lufthansa dhe BMW të marra së bashku. Por për Knudsen, e cila ka folur për Der Spiegel, paratë nuk kanë ndonjë rëndësi.

Nuk më interesojnë shumë paratë, unë jam socialiste! Këtu në Skandinavi, ne u mësojmë fëmijëve punën në grup që në moshë të re. Nuk ka të bëjë me individin. Dhe kështu jam edhe unë. Në 34 vjet punë, kurrë nuk kam kërkuar rritje page. Nuk mendoj se kapitalizmi dhe paratë i bëjnë njerëzit të lumtur. Në Novo Nordisk, gjithmonë kam preferuar të përdor kredibilitetin tim për të kërkuar më shumë fonde për shkencën, jo më shumë paga për veten time. Nuk kam të drejta të pronësisë intelektuale. Ato i përkasin kompanisë sepse unë hoqa dorë prej tyre kur isha e punësuar.

Novo Nordisk ka një vlerë tregu prej më shumë se 400 miliardë euro. Totali i aksioneve të saj në vlerë absolute është më i madh se produkti i brendshëm bruto i Danimarkës. Kompania nisi ta prodhonte insulinën në mënyrë sintetike në vitin 1970 dhe sot Ozempic dhe Wegovy përbëjnë më shumë se 50 për qind të të ardhurave të saj. Vetëm në tremujorin e tretë të vitit 2023, Novo Nordisk kishte një fitim operativ mbi 3 miliardë euro.

Trajtimi me to është i kushtueshëm dhe nuk mbulohet nga sigurimet shëndetësore në shumë vende. Por Knudsen thotë se duhet kohë.  

Përpiqem të mos shqetësohem shumë për çmimet e shitjes sepse përfshihen vendime komplekse. Gjithmonë duhet pak kohë që një ilaç i ri të arrijë popullatën në përgjithësi.

Semaglutina, mbi të cilën bazohen si Ozempic edhe Wegovy, njihet për efektin e menjëhershëm të reduktimit të peshës. Ndërsa Kim Kardashian nuk lë rast pa lavdëruar Ozempic, Elon Musk rekomandon agjërimin me orë dhe Wegovy. Knudsen thotë se para së gjithash, ata që e përdorin duhet të këshillohen me mjekun.

Çdo medikament ka efekte anësore, prandaj duhet të pyesni mjekun tuaj. Por unë mendoj se nuk ka asgjë të keqe që njerëzit të shkëmbejnë ide për këtë, për sa kohë që ata u përmbahen rregullave të vendit të tyre. Ata e bëjnë këtë edhe me ilaçet për uljen e presionit të gjakut.

Ndërsa agjërimin periodik e këshillon dhe vetë.

Unë e dua ushqimin, por kjo do të thotë njëkohësisht se duhet të përmbahem. Unë po eksperimentoj me agjërimin periodik. Kjo do të thotë që unë nuk ha asgjë para një ore të caktuar të mëngjesit dhe pastaj agjëroj për 16 orë. Këtë nuk e bëj për të humbur peshë, por që të ha pa u menduar shumë: edhe tortën e shijshme që shpërndahet në mbledhje. Por agjërimi më ka mësuar se sa e vështirë mund të jetë të kontrollosh oreksin dhe të thuash "jo". Shpesh është e padrejtë kur themi se njerëzit obezë e kanë vetë fajin për peshën. Këtu gjenetika dhe biologjia takohen me shoqërinë moderne dhe të pasur.

Ilaçet në fjalë janë lidhur në disa raste me një rrezik të shtuar të kancerit të tiroides dhe pankreatitit, por edhe me atrofinë muskulare dhe një tendencë të shtuar për vetëvrasje. Por sipas Knudsen, asgjë nuk është provuar shkencërisht.

Unë jam shkencëtare. Ne kemi bërë shumë studime për të vërtetuar sigurinë e ilaçit tonë. Por po, të gjitha ilaçet kanë efekte anësore. Me barnat GLP-1, kjo është më së shpeshti nauze. Ne besojmë se nuk ka ndonjë rrezik të bazuar shkencërisht për produktin tonë.

E konsideruar si shpikësja e injeksionit për rënie në peshë, Knudsen thotë se kontributi i grave në shkencë është nënvlerësuar.

Studiuesit e thjeshtë sjellin gjithnjë gjetje të reja. Industria, nga ana tjetër, është e mirë në shpikjen e aplikacioneve. Nuk ka rëndësi nëse e bëjnë burrat apo gratë. Megjithatë, gratë ndoshta janë të nënvlerësuara dhe jo gjithmonë të vlerësuara sa duhet. Por ka modele: Vetëm mendoni për Marie Curie, e cila madje fitoi dy çmime Nobel. Tashmë, femrat janë sërish në rritje pasi nuk kanë qenë shumë të dukshme për një kohë të gjatë. Edhe unë e di ndjesinë e të qenit grua dhe disavantazhet që vijnë me të.