E ardhmja e energjisë elektrike të Evropës është te interkonjeksioni

Tranzicioni i energjisë elektrike në Evropë është përshpejtuar. Por kjo nuk ka të bëjë vetëm me shtimin e paneleve diellore dhe turbinave me erë. Sekreti është te funksionimi optimal i infrastrukturës së rrjetit. Kjo do të përcaktojë nëse dhe si Evropa i arrin objektivat e saj të sektorit të energjisë dhe sa kosto-efikas është ky proces. Ndërlidhësit - kabllot ndërkufitare, të tensionit të lartë që lidhin rrjetet kombëtare të energjisë elektrike - dhe rregullat e përbashkëta të tregut së bashku krijojnë tregun e integruar evropian të energjisë elektrike. Kjo lejon që energjia elektrike të lëvizë lirshëm në të gjithë kontinentin, sipas modeleve të ofertës dhe kërkesës, dhe në përgjigje të sinjaleve të çmimeve.

Sistemi i energjisë elektrike në Evropë është rrjeti më i madh i ndërlidhur në botë, me më shumë se 400 ndërlidhës që lidhin afro 600 milionë qytetarë. Ai operohet, zhvillohet dhe planifikohet nga Operatorët e Sistemit të Transmetimit të Evropës (OST). ENTSO-E (Rrjeti Evropian i Operatorëve të Sistemit të Transmisionit për Energjinë Elektrike) dhe bashkon 39 OST të Evropës për të koordinuar funksionimin dhe zhvillimin e sistemit të ndërlidhur të energjisë.

Në krijimin e një tregu evropian të energjisë elektrike, ndërlidhja optimizon përdorimin e aseteve ekzistuese në të gjithë kontinentin, duke ulur koston e furnizimit me energji elektrike dhe duke ulur luhatjen e çmimeve në tregun e energjisë elektrike. Ai gjithashtu rrit konkurrencën e çmimeve pasi konsumatorët kanë akses në energji elektrike më të lirë dhe më të pastër nga vendet fqinje. Duke përdorur në mënyrë më efektive prodhimin e pastër të energjisë elektrike, investimi i përshtatshëm në rrjet mundëson reduktimin e emetimeve. Një studim nga ENTSO-E vlerësoi se kjo mund të kursejë 14 Mt CO2 në vit midis 2025-2030 (ekuivalente me emetimet vjetore të Lituanisë në 2021) dhe 31 Mt CO2 në vit midis 2030-2040 (ekuivalente me emetimet vjetore të Sllovakisë në 2021).

Efektet e kapacitetit të pamjaftueshëm të shkëmbimit ndërkufitar po ndihen në Evropë. Për shembull, OST gjerman Amprion raportoi se 10% e tregtisë së saj të energjisë elektrike në vitin 2022 ishte e kufizuar nga kapaciteti i kufizuar i interkoneksionit. Ndërsa duhen edhe 7 vjet deri në 2030, ndërhyrjet duhet të përqendrohen në kufijtë kyç që kërkojnë një mbështetje politike me prioritet. Mungesa e veprimeve për të adresuar këtë boshllëk rrezikon që ndërlidhja të bëhet një pengesë për bumin e pritshëm të energjisë nga era dhe dielli. Gjithashtu, kjo rrezikon të ngadalësojë ritmin e dekarbonizimit pasi do të duhet të përdoren më shumë lëndë djegëse fosile për të kompensuar fleksibilitetin më të ulët të rrjetit.

Kufij të veçantë janë identifikuar vazhdimisht si kritikë:

Trekëndëshi mes Austrisë, Hungarisë dhe Sllovenisë

Linja nga Spanja në Francë në Gjermani

Lidhjet ndërmjet vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe me fqinjët e tyre; për shembull, midis Greqisë dhe Maqedonisë së Veriut

Lidhjet ndërmjet Britanisë së Madhe dhe Francës, dhe Britanisë së Madhe dhe Irlandës.

Një studim i EMBER, institut i pavarur, i specializuar në çështjet e energjisë, sheh tre rrugë zgjidhjeje:

Opsioni A: Mbështetje politike për të përshpejtuar projektet ekzistuese të ndërlidhjes

Opsioni më efikas dhe me kosto efektive është të ofrohet 22 GW shtesë e interkoneksionit, i cili tashmë është në linjë. Kjo 22 GË mund të kalohet online deri në fund të dekadës, duke nisur kështu rrugën për të mbyllur hendekun. Përshpejtimi i zgjidhjeve të tilla infrastrukturore kërkon mbështetje politike, veçanërisht kur përparimi i ngadaltë ose boshllëqet reflektojnë çështje më të gjera, siç është nevoja për zhvillim paralel të rrjeteve të brendshme.

Duke parë përtej vitit 2030, korridoret më kritike që kërkojnë kapacitet shtesë duhet të identifikohen dhe të bëhen prioritet për vitet e ardhshme (duke pasur parasysh kohën e gjatë të zhvillimit).

Opsioni B: Forcimi i investimeve në zgjidhjet pa tela

Ndërsa ndërlidhja ofron zgjidhjen optimale për të përmbushur nevojat e caktuara të sistemit, zgjidhje të tjera jo-infrastrukturore mund të ofrojnë gjithashtu përfitime të sistemit. Për të maksimizuar kapacitetet ekzistuese të ndërlidhjes dhe për të lehtësuar stresin në rrjetin elektrik, planifikuesit kombëtarë të sistemit energjetik duhet të eksplorojnë investime të mëtejshme në teknologjitë fleksibël. Këto përfshijnë njësitë e ruajtjes dhe pikun, përgjigjen ndaj kërkesës dhe efikasitetin e energjisë. Sidoqoftë, duhet të theksohet se nuk është një shkëmbim i drejtpërdrejtë midis këtyre opsioneve të tjera të teknologjisë. Ato nuk mbulojnë domosdoshmërisht nevojat e adresuara më së miri nga ndërlidhja (dhe anasjelltas).

Për më tepër, mund të ketë çështje të tjera për t'u marrë parasysh. Nevojat e sistemit për kapacitet ndërkufitar priren të jenë më të ulëta në një skenar me një pjesë të madhe të burimeve të shpërndara të energjisë, por kjo mund të arrihet vetëm nëse këto të fundit kujdesen mjaftueshëm nëpërmjet përforcimeve të rrjetit lokal. Sido që të jetë, planifikimi i ardhshëm mbetet thelbësor, pasi edhe zgjidhjet jo-infrastrukturore kërkojnë kohë për të dhënë rezultate.

Opsioni C: Rritja e kapaciteteve vendase të rinovueshme

Për të përmbushur kërkesën në rritje për energji elektrike, ndërkohë që do të heqin dorë nga karburantet fosile me mbështetje të pamjaftueshme nga ndërlidhja, vendet ka të ngjarë të duhet të rrisin investimet në prodhimin e energjisë së pastër vendase me kosto më të lartë. Kjo mund të kërkojë shfrytëzimin e burimeve vendase të rinovueshme me cilësi më të ulët, me kosto më të madhe. Për më tepër, duke pasur parasysh se shpejtësia dhe shkalla e vendosjes së burimeve të rinovueshme që kërkohet për të arritur qëllimet evropiane të energjisë do të kërkojë tashmë një vendosmëri të madhe politike dhe do t'i shtyjë proceset e planifikimit deri në kufi, rritja e shkallës së kapaciteteve të rinovueshme të nevojshme mund ta bëjë këtë opsionin më sfidues për t'u bërë realitet.